VO.3 - Menstruatiestoornissen en endometriose Flashcards
wat is een normale hoeveelheid bloedverlies?
< 120 ml in 3-6 dg
In welke groepen worden menstruatiestoornissen opgedeeld?
- Hormonaal
- Organisch of tgv:
- uterus myomatosus
- endometrium of cervix pathologie
- stolling
- iatrogeen: antistolling of IUD
Wat is een normale frequentie, regelmaat, duur en pijn van een cyclus en menses?
- Frequentie: 25-35 dg
- Regelmaat: cyclusvariatie ≤ 7-9 dg
- duur: ≤ 7 dg
- VAS 0-3
hoe kan je de hoeveelheid bloed meten?
PBAC voor kwanitificatie –> turven
- licht
- matig
- ernstig
150 = 120 ml
Als > 150 punten: HMB (hevig)
Wat is hevig menstrueel bloedverlies? En Dysmenorroie? en oligomenorroe en amenorroe?
HMB: langdurig en/of overvloedig
Vroeger: menorragie, hypermenorroe, metrorhagie
Dysmenorroe: pijn –> meten met VAS
Oligo: uitblijven voor > 35 dagen
Amenorroe: uitblijven > 180 dagen
Hoe vaak komt HMB voor? hoe vaak naar de dokter? Hoe vaak anemie als gevolg?
Aantal: 10-35%
Dokter: 5% van 30-50 jaar
Anemie: 13% klachten passend bij anemie (anemie bij 21-67%)
26 jarige vrouw bij HA ivm duizeligheid. Denkt zelf dat te maken met menstruaties omdat veel bloed verliezen. Bij echo een verdikt endometrium en een intracavitaire afwijking. wat is de DD? Welke AO kan er gedaan worden?
- poliepen
- myomen
- hyperplasie
AO:
- TVE
- transabdominale echo (ovaria)
- GIS-echo: met gelcontrast –> water of gel in uterus waardoor endometrium beter te beoordelen is
Evt uitbreiden met Doppler
- Hysteroscopoie
- Pipelle
- MRI
wat kan je gebruiken bij het opsporen van de oorzaak van cyclusstoornis?
PALM- COEIN
- P: poliep
- A: adenomyosis
- L: leiomyoom
- M: maligniteit uterus corpus
- C: coagulatie stoornis
- O: ovariele disfunctie
- E: Endometrium afwijkingen
- I: iatrogeen (antistolling, IUD)
- N: niet gespecificeerd
26 jarige vrouw bij HA ivm duizeligheid. Denkt zelf dat te maken met menstruaties omdat veel bloed verliezen. Bij echo een verdikt endometrium en een intracavitaire afwijking.
Ze heeft een Hb van 6, blijft 3 dg thuis als menstruatie en draagt geen witte broeken omdat doorlekt. wat is het meest waarschijnlijk?
- Stollingsstoornis
- uterus myomatosus
Wat is de correlatie tussen HMB en von willebrand factor?
- HMB vanaf menarche bij 60% vWF
- HMB later: 5-24$ vWF waarbij Kaukasische vrouwen significant vaker
- Vrouwen met vWF: 78-92% heeft HMB
- van alle vrouwen heeft 0,6-1,3 vWF
Neem bij HMB de stollingsanamnese goed door!!
Welk lichamelijk onderzoek bij HMB?
- abdominaal: uterus voelen
- vaginaal toucher
- echo
NIET: speculum of bloed onderzoek (tenzij verdenking anemie!)
wat is uterus myomatosus?
Myoom is een benigne tumor van gladde spiercellen
- goed gevasculariseerd
- scherp begrenst
- goed te onderscheiden van het myoetrium
- wisselende consistentie door degeneratie
Ook wel genoemd: vleesboom, fibrioid, leiomyoom
Vaker bij negroïde vrouwen
Gevoelig voor hormonen –> oiv oestrogeen groeien
vaak niet solitair
welke soorten myomen zijn er?
- Subsereus:
- mechanische klachten omdat groot
- blaas of darm drukken waarbij obstipatie, pijn en mictieklachten - Intramuraal: alleen in d spierlaag
- minder bloedingsklachten
- buikpijn als myometrium contraheert (bvb tijdens menses) - Intracavitair
- meest bloedingsneiging
- Omdat endometrium loslaat en hieronder een bol goed gevasculariseerd spierweefsel zit –> kleine bloedingen ontstaan –> vaak dus alleen tijdens de menses!!
A) gesteeld
b) ongesteeld
wat is de behandeling van myomen?
Afh van klachten, grootte, locatie
WEL
- klachten
- sterke kinderwens
- Medicamenteus
- OAC: minder bloedverlies
- mirena spiraal
- progestagenen: minder opbouw endometrium waardoor minder bloedverlies
- GnRH-analogen: onderdrukken cyclus –> alleen post-mp
- NSAID’s
- Transexaminezuur: antifibrinolytica - Operatief
- embolisatie: bloedtoevoer verminderen –> kan leiden tot afname kwaliteit uterus spier
NIET bij kinderwens
- myoomenucleatie: verwijderen
- uterusextirpatie: als andere BH niet succesvol
wat zijn de oorzaken van HMB per leeftijd?
- Geboorte
- oestrogeen onttrekking - 0-10
- foreign body
- trauma
- infectie
- ovarium tumor
- sarcoom botryoides - 10-12
- anovulatie
- coagulatopathie
- infectie
- ZS-complicties - 13-48:
- anovualtie
- hormonale contraceptie
- complicatie ZS
- infectie
- endocriene afwijking
- poliepen of myomen - 49-52
- anovulatie
- poliepen en myomen
- endometrium hyperplasie
- cervix of endometrium Ca - > 52:
- vaginale of endometrium atrofie
- HST
- endometrium Ca
wat zijn klachten van een myoom (mogelijk)?
- bloedverlies
- dikker worden buik
- mictie of def klachten
- dyspareunie
- infertiliteit
- problemen bij ZS
Hoe vaak komt myomen voor? hoe vaak geeft het klachten?
tot 75% van de vrouwen
20-40% vd gevallen klachten
wat is sarcoma uteri?
Uterus tumoren
vd tumoren 5% maligne, mesenchymale tumor =
a. carcinosarcoom: 45%
b. leiomyosarcoom
c. stroma sarcoom: 10-15%
sarcomen: 2-7% van alle uterus maligniteiten
kans op maligne ontaarding van een myoom: < 1% –> vaak snel opgespoord als toch –> altijd myoom checken na 3 mnd (groei)
Alert:
- soliatair
- snel groeiend
- vaatrijk
Myomen vaker samen
maligniteiten vaker solitair
welke vormen van dysmenorroe zijn er?
- primair: geen oorzaak gevonden
- secundair:
- endometriose
- PID
- uterus myomatosus
hoe vaak komt dysmenorroe voor?
60-80% vd vrouwen 12-24 jaar
–> ontstaan meestal < 1 jaar na menarche en alleen in ovulatoire cycli
vanaf 30-35 jaar neemt de prevalentie af
wat is endometriose?
chronische aandoening waarbij een stuk endometrium zich buiten de uterus holte bevindt en een (steriele) ontstekingsreactie veroorzaakt
Kan op heel veel plekken zitten en overal in buikholte
- cervix
- tubae
- diafragma
hoe vaak komt endometriose voor?
bij 15% van de vrouwen (fertiel)
hiervan
- 40-60% dysmenorroe
- 20-30% subfertiliteit
- 2-22% is asymptomatisch
welke soorten endometriose zijn er?
Adenomyosis: eilandjes endometrium die in het myometrium liggen en uit epitheliaal en stroma weefsel bestaan
IN DE SPIER
Endometrioom: in ovaria
Endometriose: op andere plekken
LET OP: het is hormoongevoelig en dus functionerend!
wat zijn klachten van endometriose?
- dysmenorroe
- dyspareunie
- dyschezia: pijn bij def
- dysurie
- buikpijn
- infertiliteit
- HMB
HOe ontstaat endometriose?
Onbekend, wel genetische component waarschijnlijk
- transplantatie theorie: retrograde menses –> leidt niet altijd tot endometriose
- Metaplastische theorie: embryogene cellen die verkeerd terecht zijn gekomen
- Metastaseringstheorie
wat zijn locaties van endometriose?
- Rond organen in kleine bekken
- Oppervlakkig
- Maria
- lig sarcouteriena
- cavum Douglasi - Diep
- darm
- blaas
- frozen pelvis - Buiten bekken:
- sectiolitteken
Hoe stellen w de diagnose van endometriose?
Door het uitvragen van de pijnscores van
- dysmenorroe
- dyspareunie
- dyschezia: pijn bij def
- dysurie
- buikpijn
met de VAS –> waarschijnlijkheid inschatten
Als ≥ 2 van de scores ≥ 7 –> verdacht
welke LO doen we bij endometriose?
Voelen verklevingen via
- vaginaal toucher
- rectaal toucher
wat is het AO bij endometriose?
- echo van organen in kleine bekken: verklevingen, bloed in buik, afwijkingen myometrium
GOUDEN STANDAARD: laparoscopie (MAAR ook invasie)
MRI: als er behandeld gaat worden met een operatie icm de afdeling heelkunde
Wat voor classificatie kunnen we doen bij endometriose?
Ikv vruchtbaarheid de AFS-score
Betrokkenheid ovaria en tuba
LET OP: de ernst van de endometriose komt niet altijd overeen met het stadium volgens de AFS-score
Stadium 1: minimaal
Stadium 2: mild
Stadium 3: matig
Stadium 4: ernstig
wat is de behandeling van endometriose?
- medicamenteus
- OAC
- continu progestageen
- Aromatase remmer
- GnRH analoog: laatste redmiddel –> onderdrukt de oestrogeen productie
Vaak ter voorbereiding operatie. Hangt ook af van kinderwens
- pijnmedicatie: paracetamol. NSAID, morfinepreparaten, amitriptyline - Operatief
- laparoscopie
- laparotomie
