VO's Flashcards
Uit welke 3 delen bestaat de hypofyse?
Grote adenohypofyse (pars distalis of anterior lobe PD)
Pars tuberalis; omgeeft het infundibulum (PT)
Dunne pars intermedia; aangrenzend tot de neurohypofyse (posterior pars nervosa PN)
Wat is het grote verschil tussen de neurohypofyse en adenohypofyse als het gaat om het mechanisme van hormoonproductie?
Axonen die van de hypolthalamus naar de neurohypofyse lopen geven in de neurohypofyse hormonen af, die daar worden opgeslagen.
De adenohypofyse wordt indirect aangestuurd door neuropeptides vanuit de hypothalamus. In de adenohypofyse worden vervolgens hormonen aangemaakt door de neuro-ectodermale cellen van de adenohypofyse. Deze worden via vesicels afgegeven aan de bloedbaan.
Welke organen worden aangestuurd welk deel van de hypofyse:
- Nier
- Schildklier
- Skelet
- Huid
- Uterus
- Hersenen
- Testis
- Ovarium
- Bijnierschors ?
Neurohypofyse: nier, uterus, hersenen
Adenohypofyse: schildklier, skelet, huid, testis, bijnierschors, ovarium
Wat is ZG, ZF en ZR?
- ZG: zona glomerulosa, smalle laag met dicht opeen gelegen cellen in groepjes gerangschikt, produceren mineralocorticoïden (bijv. aldosteron), ertussen bloedvaten voor hormoonafgifte
- ZF: zona fasciculata, breedste laag, lange, radiair verlopende strengen, gevuld met vetdruppels (spongiocyten), produceren glucocorticoïden (bijv. cortisol), tussen strengen lopen capillairen (sinusoïden)
- ZR: zona reticularis, anastomoseren van celstrengen en netwerkvorming, produceren geslachtshormonen (bijv. DHEA)
Wat betekenen de volgende belangrijke begrippen:
- Hyperplasie
- Hypertrofie
- Neoplasie
- Tumor
- Benigne
- Maligne
- Carcinoom
- Lymfoom
- Sarcoom ?
Hyperplasie: toename van volume van weefsel, vermeerdering van aantal cellen
Hypertrofie: vergroting van volume van een cel
Neoplasie: nieuwvorming, autonome groeistoornis, geassocieerd met genetische veranderingen
Tumor: betekent een gezwel
Benigne: goedaardige, scherp begrensd, vaak kapsel, expansieve groeiwijze, lage groeisnelheid, zelden necrose, hoge differentiatie, geringe cel/kern atypie, lage mitotische activiteit
Maligne: kwaadaardig, onscherp/onregelmatig, zelden kapsel, infiltratief, hoge groeisnelheid, frequent necrose, matig/slechte differentiatie, sterke cel/kern atypie, hoge mitotische activiteit
Carcinoom (95%): maligne epitheliale cellen die gepolariseerd zijn, kunnen metastaseren
Lymfoom (4%): hematologische cellen
Sarcoom (1%): steun- en bindweefselcellen uit mesoderm, neiging om hematogeen te metaseren
Op welke wijze worden hypofysetumoren over het algemeen geopereerd?
Transsfenoïdaal, door het wiggebeen vanuit de neusholte
- Hierbij maken ze kleine fragmentjes, zodat de hypofyse door de neus kan
De stoornis is ‘groei’ van het orgaan. Op welke wijze komt deze groei tot stand?
D.m.v. hyperplasie: irreversibele cel toename
Welk effect verwacht je van de verhoogde ACTH spiegels? Wat is de naam van deze medische ‘klassieker’ als dit door de hypofyse komt?
Meer ACTH zorgt voor een verhoogde cortisolproductie –> dit leidt tot hypercortisolisme wat de ziekte van Cushing heet
Soms is er geen expressie van ACTH op de tumor maar toch zijn er Cushing klachten, hoe kan dat?
De cel produceert zo snel ACTH dat de test het niet detecteert omdat het al uit de cel is, maar het zit wel in het serum
OF
De immunohistochemie is niet gevoelig voor het aantonen van ACTH of versneld transport van ACTH naar de bloedbaan is
Wat is belangrijkste reden om macroadenomen apart te noemen?
Adenomen > 1 cm
Meer kans op lokale groei en hierdoor andere en/of meer symptomen
De patiënte kreeg, na de resectie van de hypofyse tumor, last van symptomen van een te hoog cortisol, er werd bilaterale bijnierhyperplasie vastgesteld, welke laag van de bijnier is omvang toegenomen?
Wat is het effect van het verwijderen van de bijnieren of de hypofyse?
De fasciculata
Er ontstaat geen cortisol meer, waardoor de negatieve terugkoppeling op de ACTH wegvalt en er veel meer ACTH wordt geproduceerd
Welke stoornis is er bij geen afwijking rondom de sella turcica en wel een eenzijdig bijnier gezwel?
Wat is het verschil met de ziekte van Cushing?
Een bijnierschors adenoom
Bij de ziekte van Cushing zal de ACTH spiegel hoog zijn door veel negatieve terugkoppeling, bij een laag ACTH is er een bijnieradenoom door de hoge cortisolproductie
Hoe noemt de ‘units’ waaruit een schildklier is opgebouwd, welke 2 functies heeft de schildklier en via welke stoffen wordt dit bewerkstelligt?
Ze heten follikels, binnenkant is rozige colloïd massa, buitenkant is follikel epitheel, functies:
- Groei en metabolisme: productie T3 en T4 door folliculaire cellen
- Calciumhuishouding: productie calcitonine door parafolliculaire cellen
Aansturing door TSH (hypofyse) en TRH (hypothalamus)
Meerdere follikels zijn sterk vergroot in de schildklier, welke prikkel ligt hieraan ten grondslag en welke stof medieert dit effect?
Verminderde synthese van T3 en T4 –> afname negatieve feedback –> extra TSH/TRH afgifte waardoor de follikels gaan groeien
–> jodium is essentieel voor de T3 en T4 productie en te weinig jodium kan voor een struma zorgen
Welke gevolgen zijn er voor de grootte van het orgaan resp. de follikelbouw van het orgaan op langere termijn als gevolg van sterke ‘fluctuaties’ in de TSH en T3/T4 dynamiek?
Het zorgt voor een compensatoire massatoename van de schildklier –> eerst diffuus en later nodulair waardoor de hele klier onregelmatig wordt
- Histologisch: regressie, ontsteking, verlittekening, verkalking en/of verbening door hyperplasie en hypertrofie
–> heet Struma
Wat is de prognose en uit welk celtype ontstaat een medullair carcinoom?
uitgaande van C-cellen door verschillende grootte en kleuren cellen
–> prognose niet goed, want de tumor is niet scherp begrensd en maligne
Wat is het celtype en de prognose van papillair carcinoom
itgaande van follikel epitheelcellen
–> prognose niet goed, want het is een maligne tumor die zal uitzaaien
Herkenning aan:
- Orphan Annies kernen: opheldering in de kern en kerngroeven
Welke 2 andere maligne schildkliertumoren zijn er naast een medullair en papillair carcinoom?
Folliculair carcinoom: follikels gereduceerd en bijna niet meer zichtbaar, er zitten dezelfde monomorfe cellen tussen (carcinoomcellen)
Anaplastisch carcinoom: slechtste prognose, zeer snel groeiend, veel necrose, veel atypie, hoge mitose index, vaak een mutatie in P53 (stop ongecontroleerde celdeling normaal)
Wat is standaard (belangrijkste) epitheliale celtype in een normale bijschildklier en welke niet-epitheliale celtype komt ook voor?
Bestaan uit Chief celles (hoofdcellen –> produceren PTH (verhoging calciumspiegel)) en vetcellen
–> ook nog oxyfiele cellen aanwezig (functie onbekend)
Welke symptomen en resultaten uit lichamelijk onderzoek duiden op een hypercortisolisme?
Vermoeidheid
Spierzwakte
Hoge bloeddruk
Vlashaar op de kaken
Atrofie van de huid (bij langduring glucocorticoïd gebruik) + osteoporose + makkelijke blauwe plekken
Mannelijke beharing
Romp adipositas (door cortisol gluconeogenese en hierdoor veel vrijmaken van suikers) en dunne benen
Vollemaansgezicht
Rode wangen
Waardoor ontstaat een hoge bloeddruk bij hypercorticolisme?
Inactivatie van cortisol naar inactief cortison gaat niet snel genoeg –> mineralicoïd receptor in de nier actief (RAAS-systeem)–> hoge bloeddruk
Welk vervolgonderzoek kun je doen bij verdenking op hypercorticolisme?
Cortisol excretie in 24 uur urine
1 mg dexamethason (synthetische vorm van cortisol) suppressietest
Middernachtsspeeksel cortisol concentratie
Meting van cortisol in haar
Wat kun je doen om vast te stellen welke vorm van hypercortisolisme een patiënt heeft?
[ACTH] bepalen
- Bij een verhoging ligt het probleem in de hypofyse/ectopische tumor/hypofyse adenoom/injecties
- Bij een verlaging ligt het probleem in de bijnieren/adenoom/injectie/inhalatie
