Vestad & Alme kapittel 13: Tre analyseverktøy Flashcards
Tekstanalyse
Kva er ein nyheit?
Ein nyheit er ei forteljing frå og om verkelegheita. Nyheitsarbeid har prestisje blant journalistar, og nyheiter blir oppfatta som pålitelege og viktige.
Kva skjer med nyheiter som vi ikke forstår?
Nyheiter som ingen hugsar eller forstår, er i grunn ikke nyheiter. Berre tekst som kjem og forsvinn. Det viser seg at det vi hugsar er kven som er involverte, hovudhendinga og følgjene. Interesser, haldningar og erfaringar er avgjerande for det vi hugsar. Begripelegsanalysen kan lære å lage sakar, som er meir forståelege.
Kva gjer ei kognitiv strukturering?
Frå vi er små lærer vi å strukturere verkelegheita i handlingar, hendingar, stader og årsaksforhold. Ein slik kognitiv strukturering er grunnleggjande i språklege strukturar i korleis minnet vårt er organisert, og i oppbygginga av forteljingar. Dette er også med på å styre verkelegheitsforståinga vår.
Kva kan lesaren gjere om teksten er vanskeleg å forstå?
Dersom det er vanskeleg å oppfatte og forstå innhaldet i ein tekst, kan ein gå tilbake til tekstinnholdet, kunnskapene og erfaringane til mottakarane. Her bør ein unngå å gjere nyhetene for velinformerte, som kan gjere dei meir overflatiske. Dette kan gjere at teksten blir lite samanhengande, noko som fører at det blir vanskeleg for folk å forstå.
Kva handlar begripeliganalysen om?
Mykje ligg i ordet, det er noko vi kan ta grep om, og noko vi kan fatte. Forståing kan vi forklare som innsikt i saksforhold. Det vil seie at forståing av ein nyhetssak innebærer at ein i grove trekk, skjønner kva nyheita handler om.
Forklar den tredelte forståinga til Findal og Høijer
- Rein ordforståing
- Forståing på setningsnivå
- Forståing på eit overordna nivå
Kva er dei tre hovudpunkta i begripelegheitsanalysa?
- Eit overordna nivå der ein ser på forholdet mellom hendingar- særleg årsaksforhold
- Eit mellomliggjande nivå som gjeld tekstbindinga mellom innhald i setningar
- Eit underordna nivå der forståingsvanskar kan førast attende til enkeltord, som vanskelege ord og nøkkelord
Kva må ein først gjere i analysa?
Ein må først kartleggje samanhengen nyheita fins i, kommunikasjonssamanhenga. Då må ein ta omsyn til innhaldet i nyheita, tidspunktet ho kjem på, tidlegare nyheiter om same sak, og det samla nyheitsbiletet i sendinga. Ein lyt også ta omsyn til kunnskapene og erfaringane til mottakarane. Denne kunnskapen, påverkar mengde av informasjon dei tilegnar seg, kva dei legg merke til, og korleis informasjonen blir oppfatta.
Kva skjer vidare i analysa?
I møtet med teksten prøver ein å lage skisse over nyheita. For å sjå om det er viktige innhaldselement som manglar. Denne analysen kan vise kor samansett eit nyhetsinnslag er, i kor stor grad analysen er bygd opp, og om delane heng godt saman. Og om det er avvik.
Korleis kan måten teksten er bygd opp på, være med på å påverke?
Måten ein tekst er forma på kan være årsaka til forståingsvanskar, men dersom emnet som samanhengen i teksten er kjent, spelar oppbygginga ei mindre rolle. Dette kan vi forklare i ein modell: Noko fører til hendinga, og ho får ein konsekvens. Dette skjer ein stad, med noko eller nokon.
Kva kan skape eit begripelegheitsproblem?
Det er eit brot på årsaksforholda mellom hendingar i forteljinga. Vidare kan samanhenga mellom årsak og hendingvære så uklar at mottakaren ikke greier å knyte dette saman. Ledd som syner årsak og samanheng, må være tydeleg for å kunne binde teksten saman.
