Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Bioleg uned 2 > Uned 2.1 Dosbarthiad A Bioamrywiaeth > Flashcards

Uned 2.1 Dosbarthiad A Bioamrywiaeth Flashcards

1
Q

Term Ffylogenetig

A

Ymwneud a berthynas esblygol rhwng organebau
- grwpio organebau sy’n perthyn yn agos
- organebau yn yr un grwp yn rhannu cyd-hynafiad mwy diweddar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Coeden Esblygol

A

Pwyntiau canghennau’n cynrychioli cydhynafiad i’r organebau
- organebau byw wedi’u dangos ar bennau canghennau
- rhywogaethau hynafol i’w gweld yn y boncyff

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Lefelau Dosbarthiad

A

Tacsonau
- grwpiau tacsonomaidd mwyaf yw’r parthau
- grwp tacsonomaidd lleiaf yw’r rhywogaeth

> parth
teyrnas
ffylwm
dosbarth
urdd
teulu
genws
rhywogaeth

  • dydy organeb ddim yn gallu perthyn i fwy nag un tacson
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Pam mae angen system dosbarthu esblygol

A
  • gallu dod i’r casgliad bod perthnasoedd esblygol yn bodoli
  • rhagfynegi rhai o’i nodweddion eraill
  • cyfathrebu, cyflymach dweud
  • disgrifio iechyd ecosystem neu gyfradd difodiant yn y cofnod daearegol
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Parthau

A

= tacson mwyaf
= 1 o 3 parth
= wreiddiol roedd parthau’n cael eu diffinio’n seiliedig ar ddilyniannau basau rRNA
= mwy modern yn ystyried tebygrwydd y dilyniant basau DNA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

3 wahanol Parth

A
  1. Eubacteria
    Bacteria, procaryotau
  2. Archaea
    Bacteria, metabolaeth anarferol, cynhyrchu methan, cynefinoedd ymylol, procaryotau
  3. Eukaryota
    Plantae Animalia Fungi a Protoctista, ewcaryotig
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Teyrnasoedd

A
  • 5 prif deyrnas
  • debygrwydd morffolegol rhwng organebau yn hytrach na dadansoddiadau DNA
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

5 teyrnas

A
  1. Prokaryota
    Bacteria, cynobacteria, organebau microsgopig, ungellog heb organynnau pilennog, cellfur wneud o beptidoglycan neu fwrein
  2. Protoctista
    Organebau ewcaryotig, ungellog, dim gwahaniaethiad meinweoedd
  3. Fungi
    Ewcaryotau heterotroffig, cellfur citin, defnyddio sborau i atgynhyrchu
  4. Planta
    Ewcaryotau amlgellog, ffotosynthetig, cellfuriau cellwlos
  5. Animalia
    Ewcaryotig amlgellog, heterotroffig, dim cellfur, cydlyniad nerfol
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Perthynas rhwng organebau

A
  • nodweddion homologaidd
  • tebyg mewn ffordd sy’n awgrymu cyd-hynafiad
  • e.e. Esblygiad dargyfeiriol
  • ffurfiad cyd hynafiad wedi esblygu i gyflawni swyddogaethau gwahanol e.e nofio, hedfan
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Ystyr ffurfiadau homologaidd

A

Cydrannau wedi’u trefnu mewn ffordd tebyg ac mae eu tarddiad datblygiadol yn debyg, gwneud gwaith gwahanol

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Ystyr ffurfiadau cydweddol

A

Gwneud yr un gwaith ond tardduadau datblygiadol gwahanol

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Dulliau Tystiolaeth enynnol o berthynas

A
  1. Dilyniant basau DNA
  2. Croesrywedd DNA
  3. Dilyniant asidau amino
  4. Imiwnoleg
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Dilyniant basau DNA
(tystiolaeth enynnol o berthynas)

A
  • ystod esblygiad mae dilyniannau basau DNA yn newid: cronni nes bod yr organebau mor wahanol: ystyried bod nhw rhywogaeth wahanol
  • dadansoddiadau DNA wedi cadarnhau perthnasoedd esblygol ac wedi cywiro camgymeriadau wrth dosbarthu ar sail nodweddion corfforol
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Croesrywedd DNA
(tystiolaeth enynnol o berthynas)

A
  • golygu cymharu dilyniant basau DNA
  • canfod pa mor agos yw’r berthynas rhwng dwy rywogaeth primatiaid
  • DNA o’r ddwy rywogaeth yn cael ei echdynnu: cael eu cymysgu ac maent yn croesi ble mae eu dilynniannau basau’n gyflenwol
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Dilyniant Asidau Amino
(tystiolaeth enynnol o berthynas)

A
  • dilyniant asidau amino mewn protein dibynnu ar y dilyniant basau DNA
  • pa mor debyg yw dilyniant asiday amino yr un protein mewn dwy rywogaeth yn adlewyrchu pa mor agos yw’r perthynas rhyngddynt
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Imiwnoleg
(tystiolaeth enynnol o berthynas)

A
  • cymharu proteinau gwahanol rywogaethau
  • cymysgu antigenau un rhywogaeth fel y protein gwaed albwmin a gwrthgyrff penodol o rywogaeth arall
  • antigenau a’r gwryhgyrff yn ffurfio gwaddod
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Sut i ganfod pa mor agos yw perthynas drwy gymharu dilyniannau asidau amino

A
  1. Cymharu dilyniannau asidau amino yn eu tro
  2. Cyfrwch sawl asid amino sydd gan bob par yn gyffredib
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Dau diffiniad o’r term rhywogaeth

A
  1. Diffiniad morffolegol
    Edrych yn debyg
  2. Diffiniad atgenhedlol
    Rhyngfrido i gynhyrchu epil ffrwythlon
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Croesrywiau anffrwythlon

A

Organebau sy’n perthyn yn agos yn gallu rhyngfridio ond fydd yr epil maen nhw’n ei gynhyrchu ddim yn ffrwythlon e.e. Mul

20
Q

Tacsonomeg

A

= adnabod ac enwi organebau
Caniatau
- darganfod a disgrifio amrywiaeth fiolegol
- ymchwilio i’r berthynas esblygol rhwng organebau
- d osbarthu organebau i adlewyrchu eu perthynas esblygiadol

21
Q

Y system finomaidd

A
  • cyflwyno gan Carl Linnaeus yn 1753
  • lawer o organebau byw a enwau cyffredin sy’n wahanol o wlad i wlad: gallu achosi dryswch
  • lladin fel iaith ryngwladol
  • enw sef ei genws ac enw ei rhywogaeth: unigryw ac yn benodol
  • derbyn a deall ledled y byd
22
Q

Rheolau y system finomaidd

A

> enw’r genws : gair cyntaf, priflythyren
enw’r rhywogaeth : ail air, llythyren fach
tro cyntaf ysgrifennu enw llawn: ail tro ysgrifennu gall dalfyrru e.e. P. tigris
ysgrifennu mewn teip italig neu tanlinellu wrth ysgrifennu

23
Q

Beth yw term bioamrywiaeth yn cyfeirio at

A
  1. Nifer o rhywogaethau
  2. Nifer yr organebau
24
Q

Cynefinoedd hefo lawer o fioamrywiaeth

A
  • coedwigoedd glaw trofannol a riffiau cwrel yw’r cynefinoedd mwyaf bioamrywiol
  • nifer o rywgoaethau yn lleihau wrth symud at cyhydedd y polau
25
Q

Prosesau Bioamrywiaeth

A
  1. Olyniaeth
  2. Dethol naturiol
  3. Dylanwad bodau dynol
26
Q

Olyniaeth
(prosesau bioamrywiaeth)

A
  • cymuned o organebau’n newid ei chynefin: fwy addas i rywogaethau eraill
  • olyniaeth yw’r newid yng nghyfansoddiad cymuned dros amser
  • cynyddu bioamrywiaeth anifeiliaid: lleihau bioamrywiaeth planhigion
27
Q

Dethol Naturiol
(prosesau bioamrywiaeth)

A
  • cynhyrchu bioamrywiaeth a newid bioamrywiaeth
28
Q

Dylanwad Bodau Dynol
(prosesau bioamrywiaeth)

A
  • gweithgareddau dynol wedi gwneud yr amgylchedd yn llai addas i organebau byw
  • lleihau bioamrywiaeth ac wedi arwain at ddifodiant mewn llawer o achosion
29
Q

Difodiant

A

= colli rhywogaethau
- cofnod ffosiliau yn dangos bod rhan fwyaf o rywogaethau mawr wedi cael ei colli
- newid hinsawdd, newid cynefin, cystadleuaeth, ysglafaethwyr newydd a chlefydau newydd: achosi difodiant
- mae’n proses naturiol: 1 difodiant i bob 1 miliwn: gweithgareddau dynol yn cynyddu hyn
- bodau dynoll yn dinistrio cynefinoedd yw’r un bygythiad mwyaf i fioamrwyiaeth ar y blaned

30
Q

Ystyr Cadwraeth

A

diffino cadwraeth fel cynllunio’n benodol i warchod rhywogaeth neu gynefin

31
Q

Dulliau Cadwraeth

A
  1. cyfyngu ar fasnachu mewn rhywogaethau mewn perygl
  2. parciau cenedlaethol a safleoedd o ddiddordeb gwyddonol arbennig
  3. asiantaethau’r llywodraeth a mudiadau eraill: addysgu
  4. rhaglenni bridio mewn caethiwed: brido, cadw i ffwrdd o bodau dynol, ailgyflwyno i’r gwyllt
  5. banciau hadau
  6. deddfwriaeth y llywodraeth: gwarchod cynefinoedd rhywogaethau mewn perygl
32
Q

defnyddio loci amryffyrf i asesu bioamrywiaeth

A
  • archwilio genynnau ac alelau; asesu ar lefel enynnol
  • canolbwyntiad ar nifer o alelau
33
Q

nifer yr alelau

A
  • safle genyn ar gromosom yw ei locws
  • locws dangos amryffurfedd os oes ganddo ddau neu fwy o alelau
34
Q

alelau planhigion

A
  • genyn T; rheoli taldra ,ddau alel gwahanol
  • genyn S; rheoli ydy gronynnau paill yn gallu egnio ar stigma aeddfed blodyn, 31 alelau wahanol
  • bioamrywiaeth genyn S yn fwy na bioamrwyiaeth genyn T oherwydd mwy o ffenoteipiau’n bosibl
35
Q

defnyddio proffiliau DNA i asesu bioamrywiaeth ar lefel foleciwlaidd

A
  • un bas wahanol; SNP neu snip; amryffyrfedd yn niwwcliotid
    -rhai darnau o DNA yn amrywio fel rheol tua 20-40 o ddilyniannau basau o hyd, ailadrodd; HVR, darnau hypernewidiol neu STR, ailadroddiadau tandem byr
36
Q

torri DNA

A
  • defnyddio endoniwcleasau cyfyngu; ensymau
  • gwahanu darnau trwy electrofforesis
37
Q

esblygiad

A
  • bioamrwyiaeth wedi mynd trwy sawl mas-difodiant
  • ymeldiadau rhwyogaethau newydd yn digwydd ar ol mas-difodiant
  • esblygiad yw’r proses lle mae rhywogaethau newydd yn ffurfio o rai sy’n bodoli eisioes dros gyfnodau hir iawn
  • charles darwin; ynysoedd y galapagos
  • 1859, cynigodd bod dethol naturiol yw’r grym sy’n achosi newid
38
Q

Damcaniaeth dethol naturiol

A
  1. Mwtaniad; newid NDA ffurfio genyn newydd
  2. amrywiad; edrychiad corfforol neu ymddygiad gwahanol
  3. mantais cystadleuol
  4. goroesiad y cymhwysaf
  5. atgenhedlu
  6. trosglwyddo genynnau ffafriol i epil
39
Q

palaeontoleg

A
  • astudio planhigion ac anifeiliaid yn gorffennol daearegol drwy dadansoddi ffoiliau
  • defnyddio dull radiocarbon i ddyddio ffosliau
40
Q

Dolenni coll

A
  • disgwyl i ffurfiau rhyngol fodoli mewn haenau olynol o greigiau rhwng un rhywogaeth ffosil a’r nesaf
41
Q

creadigaeth

A
  • prinder ffurfiau rhyngol yn dystiolaeth o greadigaeth arbennig a dyluniad deallus yn hytrach nag esblygiad rhywogaethau
42
Q

eldrige a gould

A
  • awgrymu bod rhywogaethau newydd yn ymddangos yn gyflym, o fewn miloedd o flynyddoedd, ac yna’n aros yr un fath am flynyddoedd cyn newid eto
43
Q

ymaddasiad

A
  1. nodweddion anatomegol
  2. nodweddion ffisiolegol
  3. nodweddion ymddygiadol
44
Q

nodweddion anatomegol

A
  • siarcod, dolffiniaid a phengwiniaid gyrff llyfn, heb hyn llai effeithlon wrth ddal bwyd neu ddianc
  • blodyn dangos canol ble mae paill yn glir er mwyn denu mwy o beillwyr
45
Q

nodweddion ffisiolegol

A
  • mamolion ac adar yn endothermig; rhaid osgoi gwastraffu egni drwy ceisio cynnal tymheredd corff mewn tywydd oer; aeafgysgu
  • dail cwympo wrth i dymheredd ac arddwysedd golau ostwng; ddim colli dwr drwy trydarthaid
46
Q

nodweddion ymddygiadol

A
  • blodeuo yn y gwanwyn pan mae’r pryfed sy’n peillio wedi ymddangos
  • dangos cynffon lliwgar er mwyn atgenhedlu

Bioleg uned 2 (5 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions