umhverfisfræði próf 2 Flashcards
matarsóun í virðiskeðju framleiddara matvæla, afhverju er 1/3 matar hent í eiminum í dag?
framleiðsla-offramleiðsla, útlitsgöllun, geymd, veðurfar, kröfur, tækni
vinnsla-útlitsgöllun, geymd, tækni, kröfum ekki náð
flutningur-geymd, pökkun, hnjöskun, veðurfar
verslun- of mikið keypt, pökkun röng
neysla- of mikið keypt, geymd, misskilningur á “best fyrir”
umhverfisáhrif- Sóun á auðlindum: vatni, orku og peningum, Losun gróðurhúsalofttegunda, Jarðvegs-, vatns- og lyktarmengun, Jarðvegsrýrnun, Minnkun líffræðilegs fjölbreytileika, Úrgangsmyndun
allt þetta veldur því að 1/3 matar er hent
afhverju er lofthjúpur jarðar mikilvægur?
-án hans væri hitastig á jörðu -18 gráður í stað +15 gráður
úr hvaða helstu efnum er lofthjúpur jarðar?
80% nitur
20% súrefni
svo er 0,9% argon og 0,03% koldíoxíð
hversu þykkur er lofthjúpurinn?
ef borið saman við epli þá er börkurinn á eplinu samsvarandi lofthjúpnum í þykkt
hvað eru mörg hvolf í lofthjópnum?
4 hvolf: veðrahvolf, heiðhvolf,miðhvolf og hitahvolf
hvað er í veðrahvolfi?
það er eina hvolfið sem hefur veður
hvað er í heiðhvolfinu?
óson lagið
hvað er í miðhvolfinu?
ekkert sérstakt
hvað er í hitahvolfinu?
norðurljós
hvað eru gróðurhúsaáhrif?
það sem heldur jörðinni heitri. nauðsýnlegt fyrir líf á jörðinni. hiti kemur inn, langbylgjugeislar ferðast milli kolefnis og síðan fer það út aftur, þetta veldur hita.
hver eru helstu gróðurhúsalofttegundirnar?
vatnsgufa, koldíoxíð og metan
hvað gera gróðurhúsalofttegundir?
þær endurkasta varmageislun frá jörðu aftur til jarðar
hvert má reka aukning gróðurhúsalofttegunda?
iðnbyltinguna, þá var byrjað að nýta sér tækni sem var drifið af kol
hver eru áhrif hlýnun jarðar?
það veldur bráðnun kökla sem veldur hækkun sjávar sem veldur meðal annars: lönd fara á kaf, flóttamenn aukast, dýr deyja, veðurfar öfgast, fæðuskortur, súrnun sjáfar.
vinar sáttmálin snýst um…?
verndun ósonlagsins
kyoto bókunin snýst um?
takmörk á losun gróðurhúsalofttegunda
parísarsáttmálinn snýst um…?
takmörk á hlínun loftlags
stockholm sáttmálinn snýst um….?
þrávirk lífræn efni
hversu margir deyja vegna loftmengun á ári
5-6 miljónir manna
hvað veldur loftmengun
iðnaður, umferð og náttúrulegir þættir
hvaða efni er í loftmengun?
svifrik, brennisteinsdíoxíð, brennisteinsvetni,koldíoxíð og koldómoxíð
brennisteinsýra?
þetta efnihefur skaðleg áhrif á lífríkið og var verulegt vandamál í evrópu áþur en þeir fóru að taka á
hvernig verður brennisteinsýra til?
Brennisteinsdíoxíð getur oxast við OH radíkala í andrúmslofti og breyst í brennisteinssýr
hvaða áhrif hafði brennisteinsýran á byggingar og styttur gerðar úr marmar?
þær fóru að grotna niður
hvaða áhrif hafði brennisteinsýran á fiska í ám?
Fiskar í ám og stöðuvötnum dóu
hvaða áhrif hafði brennisteinsýran á tré og gróður
tré og gróður sölnaði
almennt, hversu mikið svifrik hefur komið af manna völdum
10-20%
á höfuðborgarsvæðinu, hversu mikið svifrik hefur komið af manna völdum
65-75%
hvað getur svifrik hindrað?
innkomu sólarljóss og valdið kólnun á veður fari
hvar er gat á ósonlaginu?
yfir suðurpólnum
hvaða efni eyða osonlaginu
CFCs, HCHs, halons, methyl bromide
hversu mikið af sjávar mengun kemur frá landi
80%
hvernig kemur mengun frá landi í sjóinn?
þrávirk lífræn efni úr jarðvarmavirkjunum eða álverum fjúka út á haf
hversu mikið af olíu fer í sjóinn á ári?
0,5-8 miljónir tonna af olíu
hvaða árif hefur olían í sjónum?
neikvæð áhrif á dýralíf vegna eiturefna og gæti eyðilagt vængi fugla.
hvað er hitt Co2 vandamálið?
súrnun sjávar
súrnun sjávar
vegna aukinnar Co2 í andrúmslofti gleypir sjórinn aukið magn Co2 sem veldur myndun kolsýru sem lækkar pH gildi sjávar=gerir hann súrari
hvaða efni valda ofauðgun
nitur og fosflór
hvaðan koma nitur og fosflór?
áburðum og skólpum
hvað er ofauðgun?
nitur og fosflór berst frá ám í sjó eða vatn sem myndar mikið og stórt þörungablóm vegna aukinna næringarefna fjölga þörungar sér mikið sem veldur því að sólin næst ekki í dýpri lög vatnsins. þegar þörungar fá lítið af næringarefnum deyja þeir í stóru magni og sökva niður og taka frá allt súrefni.
