Ulcus cruris Flashcards
Ulcus
Zweer
Cruris
Van het onderbeen
Wat is een ulcus cruris?
een chronisch huiddefect aan het onderbeen tgv circulatiestoornissen (85-90% veneuze insufficiëntie), vaak recidiverend.
Wat is de prevalentie van een ulcus cruris?
1/4 van de wondzorg in de thuiszorg. Meestal vanaf 70-80jaar. 3x meer bij vrouwen dan mannen. 0,3% prevalentie in het Westen.
Wat zijn mogelijke oorzaken van ulcus cruris?
85-90% veneuze insufficiëntie, arteriële insufficientie, combo van VI of AI, diabetes, infecties
Hoe behandel je ulcus cruris?
Eerst de oorzaak identificeren en aanpakken, dan wondzorg en nazorg (recidief voorkomen) door patienteneducatie, en nastreven van een optimale voedingstoestand
Waarom is een gemengd ulcus cruris moeilijk aan te pakken?
Dit is zowel veneus als arterieel van oorsprong, welke andere aanpak nodig hebben die soms tegenstrijdig zijn (bv hoogstand benen bij veneuze, maar laagstand bij arteriële). Hier moet vooral gewerkt worden obv comfort en voorkeur van de patiënt.
Hoe wordt de diagnose van ulcus cruris gesteld?
Vaatonderzoek dmv doppler en eventueel door de enkel-arm-index.
Anamnese en klinische tekens zijn onvoldoende voor een diagnose.
Oorzaak ulcus cruris door VI
Varices, trombose, klepinsufficiëntie in het veneuze systeem, hoge BD, onvoldoende beweging (spierpomp), verlaagde ademhaling, zwaarlijvigheid, … –> wordt van binnenuit veroorzaakt
Hoe verloopt het ontstaan van ulcus cruris door VI?
Terugvloei van bloed naar onder en oppervlakkige venen (=reflux) door slechte retour/klepinsufficiëntie e.d. hierdoor stijgt de druk en zetten de aders en capillairen uit. Hierdoor lekt er vocht dat zich opstapelt in de weefsels, waardoor de capillairen verder uit elkaar gaan liggen, door deze grotere diffusieafstand naar de cellen wordt de afgifte van zuurstof en voedingsstoffen moeilijker en gaan er cellen afsterven wat leidt tot de ulcus.
Wat zijn de klinische tekens van ulcus cruris door VI?
Vooral rond de enkels
Oppervlakkige, niet afgelijnde, gele/rozerode wonden met veel wondvocht, oedeem en verschillende groottes.
Weinig pijn, verdwijnt bij hoogstand van het been.
Omringende huid is gespannen, droog/schilferig en verhard, bruin verkleurd door hemosiderine (pigment door uitgesijpelde RBC en ijzer)
Witte verkleuring rondom met rode puntjes door gesneuvelde capillairen en nog aanwezige capillairen (= atrofie blanche)
Soms inflammatoir
Moet een ulcus cruris bij VI ontsmet worden?
Ja, door het oedeem is de weerstand verlaagd en moet het als kritisch gekoloniseerd beschouwd worden.
Hoe wordt een ulcus cruris bij VI behandeld?
Met compressietherapie en wondzorg.
Wat is de oorzaak van ulcus cruris bij arteriële insufficiëntie?
Arteriële hypertensie, atherosclerose, DM, maligniteit (lymfoom, huidcarcinoom), systeemziekten (vasculitis), infecties (bv erysipelas)
Erysipelas
Wondroos
Wat zijn klinische tekens van ulcus cruris door AI?
Vnl. op de voetrug, tenen en scheenbeen.
Diepe wonde (soms tot gewrichten en pezen.)
Scherp afgelijnde geel-zwarte necrotische wonde met weinig wondvocht.
Grootte varieert
Pijn vnl ‘s nachts, claudicatio intermittens en vermindert bij laagstand van benen
De omringende huid: voet wordt wit bij hoogstand, koud en cyanose van de voeten. Atrofie (huid, haren en spieren worden dunner)
Moet er ontsmet worden bij een ulcus cruris door AI?
Ja, necrose moet aangestipt worden met iso-betadine zodat deze uitdroogt en niet uitbreidt tot de oorzaak is aangepakt. Pas na de oorzaak mag er gedebrideerd worden en een vochtige wondheling ingesteld worden.
Hoe wordt de oorzaak van ulcus cruris door AI behandeld?
Vaatchirurgie, antihypertensiva, vaatverwijdende middelen
! geen compressietherapie
Laagstand benen tegen pijn en om de circulatie te bevorderen.
Bij welke ulcus cruris moet er warmte of koude vermeden worden?
VI: koude en warmte vermijden
AI: koude vermijden (vasoconstrictie - nog minder circulatie)
Welke nazorg is er bij ulcus cruris?
Informeren patient over het ontstaan van ulcus en oedeem, lichaamsbeweging bevorderen, juiste schoenen, wondjes vermijden (evt omgeving aanpassen), voeding optimaliseren, beenstand uitleggen (hoogstand = voeten boven hart, niet gewoon omhoog).
Wat is het doel van compressietherapie?
De veneuze overdruk verlagen en oedeem voorkomen bij veneuze ziekten, lymfatische ziekten, hart- nier- en -leverstoornissen.
Hoe werkt compressietherapie?
Het lumen van de venen vernauwt en de kleppen sluiten beter, het interstitieel vocht vermindert, wat een positief effect heeft op de huid en onderliggende weefsels en er een betere toevoer van zuurstof en voedingsstoffen mogelijk is.
Rustdruk
de druk van de windel wanneer de patient in rust is
Werkdruk
De druk van de windel bij beweging van de patient
= arbeid van de kuit / de verlening van de windel
Wat is de wet van Laplace
Druk = trekkracht windel / omvang been
Dit betekent dat de druk lager is richting knie bij gelijkmatig aangebrachte windels, wat voor een goede afvoer van vocht zorgt.
Wanneer kies je een korte rekwindel?
Bij een actieve, bewegende patiënt want het heeft een lage rustdruk en een hoge werkdruk.
(deze kan meerdere dagen en ‘s nachts ter plaatse blijven) bv Rosidal
Wanneer kies je voor een lange rekwindel?
Bij passieve, immobiele patiënten want deze heeft een hoge rustdruk en een lage werkdruk.
(breng deze ‘s morgens aan en ‘s avonds uitdoen)
Geef 5 specifieke kennisaspecten en/of technische vaardigheden die een verpleegkundige moet bezitten om op een verantwoorde manier compressiezwachtels aan te brengen.
Juiste windels kiezen ifv patient/activiteit (korte rek bij actieve patient)
Met gelijkmatige uitrekking/druk aanbrengen
Stimuleer tot zelfzorg
Ken/herken complicaties - bv insnoering, witte of blauwe tenen, …
Bescherm drukpunten met een compres of watje, … (bv enkelbot)
Waarom ontsmetten van necrose ipv debrideren bij ulcus cruris door AI?
Door beperkte bloedtoevoer kan de wonde sowieso niet goed genezen. Als je gaat debrideren, komt het wondbed in contact met de lucht en kan deze uitdrogen en gaan bacteriën dieper in het weefsel doordringen waardoor de necrose kan toenemen en uitbreiden. Natte necrose kan ook verder uitbreiden. –> best uitdrogen met ontsmettignsmiddel om de bacteriën minder kans te geven. + na verloop van tijd kan er autoamputatie optreden (= mummificeren)
