Postoperatieve wondzorg - theorie Flashcards
Huidflora
Residente en transiënte flora op de huid
Residente flora
Commensale flora die bij gezonde mensen en onder normale omstandigheden geen schade berokkenen.
Transiënte flora
Micro-organismen op de huid uit de omgeving, vermenigvuldigen en overleven enkel wanneer ecologisch evenwicht van de huid verstoord is.
Biofilm
Heterogene familie van micro-organismen, deze bacteriën nemen de essentiële mineralen en voedingsstoffen op die bestemd zijn voor wondheling en zorgen voor bescherming van nadelige invloeden zoals bijvoorbeeld ontsmettingsmiddel
Gecontamineerde wond
Micro-organismen zijn aanwezig in levende weefsels, maar veroorzaken geen weefselschade.
Gekoloniseerde wond
Micro-organismen vermenigvuldigen zich in levende weefsels, maar veroorzaken geen weefselschade.
Kritisch gekoloniseerde wond
Micro-organismen zijn aanwezig, vermenigvuldigen zich in levende weefsels en bereiken een concentratie die hoger is dan 10^5 bacterieën per gram.
Geïnfecteerde wond
De balans tussen micro-organismen en verdedigingsmechanisme van de levende weefsels is verstoord in het voordeel van de micro-organismen. Dit uit zich in de aanwezigheid van klinische tekenen, zoals: pus, rubor, calor, dolor, tumor en eventueel systemische symptomen zoals koorts, leukocytose.
Postoperatieve wonde
Wonde ontstaan na een chirurgische ingreep
= gesloten, steriele wonde waarbij de gladde oppervlakken steriel zijn gesloten door chirurgische handeling
Vroegere term: DAV - droog aseptisch verband
Wonde met wiek/gaasverband: doelen en aandachtspunten
Open wonde met een wiek als doel:
- draineren wondvocht
- bevorderen gelijkmatig opgroeien
- zuiveren van necrotische of geïnfecteerde wonden
- dichtgroeien beletten (abces)
- bloedstelping (tampon)
! Wiek moet contact maken met de wondbodem en vochtig wondmilieu behouden
! Eigenschappen van de wiek niet tegenwerken met bv ontsmettingsmiddel
Soorten wieken
- Gazen wiek: rafelloze randen, lengte en breedte afgestemd op de diepte en omvang van de wonde, steriel verpakt, vochtig of droog inbrengen
- Geïmpregneerde wiek
- Hemostatische wiek
- Alginaatwiek
Mogelijke nadelen van een wiek
Prikkelend (meer wondvochtproductie), te droog (vastgroeien), pijnlijk/traumatisch voor patient, risico surinfectie, risico fout inbrengen
Postoperatieve wonde met drain
Wonde met een draineersysteem of buisje om lucht of vocht af te voeren of een wondholte met medicatie te instilleren.
Doel: therapeutisch, preventief, diagnostisch
Welke soorten drain zijn er?
Harde drain, zachte drain, redondrain
Harde drain
Bv. potlooddrain, thoraxdrain.
Passieve drainage, meestal met collector verbonden en gefixeerd tegen tractie (steriele veiligheidsspeld) Vervangen door wiek of tipcompres als de drain uitgevallen is of te kort geknipt.
Zachte drain
Bv penrose, lamel, gegolfde lamel (vertraagt afvloeisnelheid). -> passieve drainage
Voor bepaalde hoeveelheid wondvocht –> zelfde functie als wiek
Open systeem zonder collector/afvoer: komt in wondverband of opvangzakje.
Inkorten: steriele veiligheidsspeld.
! Niet per ongeluk uittrekken bij verwijderen van splitcompres of afdekverband.
Welke eigenschappen heeft een drain?
- Zacht en plooibaar: niet voelbaar voor de patient, maar ook niet afknikken
- Niet irriteren of infecteren
- Niet vergroeien
- Zo dun mogelijk met zo groot mogelijk lumen
- Veel openingen
- Stabiliteit
- Radio-opaque
Redondrain
Actieve drainage in een gesloten operatiewonde met een continue aspiratie aan constant vacuümniveau
= gesloten drainagesysteem, tot leging van de accordeon
Voordelen van een redondrain
Regelmatig, snel
Gesloten systeem
Gemakkelijke controle van wondvocht via recipiënt
Steriele staalname mogelijk via cultuurtip
Droog verband
Geen irritatie van de wondranden
Kan ook passief draineren na verbreking van vacuüm
Verwijderen van redondrain: met of zonder suctie?
Standaard zonder, kan op voorschrift arts met, bv voor cultuur, extra aspiratie, …
Wonde met spoeling
Open wonde met verlies van wondvocht of secreties (etter, faeces, …) die gespoeld moet worden
Kan een fijne opening zijn (fistel) of groot (holte), zowel diep als oppervlakkig.
Spoeling: met waterige oplossing bevloeien, besproeien, bespuiten, … om de wonde te zuiveren en ontsmetten (die anders moeilijk bereikbaar is)
! pijnlijk bij aanraking en risico om nieuwe cellen te beschadigen
! altijd eerst peilen voor spoelen
Wonde met vetverband
Doel en aandachtspunten
Doel: wonde vochtig houden of zuiveren van geïnfecteerde wonde
! altijd secundair verband voor fixatie
! manipuleren met steriele instrumenten of handschoenen
! risico wondrandmaceratie
Wonde met externe fixator
Wat, wondzorg
Apparaat met pinnen/fixatiestukken die een wonde of botbreuk uitwendig overbruggen of fixeren
! insteekpunten zijn chirurgische wonden
Zorg: 2x/week bij weinig exsudaat, 1+/dag bij veel exsudaat
! splitcompressen droog houden bij insteekpunten
Wonde na amputatie
Zorg
Zorg hangt af van wondtype
Stompverband na heling voor prothese
Wonde onder gips of steunverband
Zorg afhankelijk van wondtype. Wonde is bereikbaar via wondvenster in gips of een gedoosde gips (in 2 gezaagd)
Oorzaken van postoperatieve wondinfecties
N° 1: patiënt zelf (mo van huid, GI, genitaliën, bovenste luchtwegen)
- Omgeving: OK, ventilatiesysteem, onsteriele instrumenten, besmette ontsmettingsmiddelen
- postoperatief: handen van zorgvrager bij wondzorg
! de meeste POWI worden tijdens de ingreep zelf verworven.
We kunnen enkel de omgeving en postoperatieve factoren beïnvloeden ivm preventie.
Belang van preventie bij postoperatieve wondinfecties
15% van ziekenhuisinfecties zijn POWI
POWI -> verhoogde mortaliteit, verblijfsduur, zorgniveau na ontslag
Het aantal POWI na ontslag is gestegen (door korter verblijf en meer ambulante chirurgie)
Meeste POWI worden peroperatief verworven
Het risico op POWI verhoogt bij verblijf op ICU
Effectieve maatregelen tegen POWI
Pre-operatief verblijf minimaliseren
Gewichtsvermindering bij obesitas
Andere infecties behandelen
Haar atraumatisch verwijderen, niet scheren
Zo kort mogelijke operatieduur
Correcte antibioticaprofylaxe
Normothermie peroperatief bewaken
Glycemie bewaken
Registratiesysteem voor POWI
Intrinsieke factoren voor POWI
Type ingreep: bv colonchirurgie tov heupprothese
Aanwezigheid van infectie –> verdubbelt risico POWI
Leeftijd: <1 jaar en ouderen meer risico (geslacht geen invloed)
Algemene gezondheid/conditie: risico diabetes, overgewicht, ondervoeding
Preoperatieve factoren POWI
- Pre-operatieve verblijfsduur (langer = meer kans op kolonisatie met ziekenhuisbacteriën), daghospitalisaite maar helft van POWI tov hospitalisering
- Algemene besmettingsgraad van de huid: wassen met zeep onder stromend water voor operatie
- Decontaminatie: voor dragers MRSA: mupirocine neuszalf en wassen met chloorhexidinezeep
- Scheren/ontharen: enkel atraumatisch en indien nodig voor ingreep en niet te vroeg voor ingreep.
Peroperatieve factoren POWI
! meeste POWI ontstaan peroperatief.
- Tijdstip ingreep: ‘s nachts meer vanwege ongeplande ingrepen & slechtere toestand patient
- Duur van de ingreep: langere blootstelling, uitdroging, tractie weefsel, …, langere onderdrukking immuunsysteem (bloedverlies, narcose, hypothermie), vermoeid team: risico fouten, meestal ook complexere ingreep
- Besmetting van lucht en oppervlakken: beperkt zolang voorschriften gevolgd worden (beperken personeel, overdruk, deuren gesloten, …)
- Steriliteit gebruikt materiaal (onderhoud van sterilisatoren!, afdekken na klaarleggen in OK)
- OK kledij en handhygiëne (chirurgische ontsmetting)
- Ontsmetting operatieveld: met residuele werking en kleuring, van minst naar meest gekoliniseerd werken.
- Operatielinnen: wegwerpprodcten verlagen POWI
- Heelkundige techniek: effectieve hemostase, circulatie behouden, dood weefsel verwijderen, hechtingsmateriaal, …
- Hechtingsmateriaal: enkele draad tov gevlochten minder POWI, geen verschil draad vs haakjes, zo kort mogelijk in lichaam
- Drainagesysteem: zsm verwijderen, meer POWI bij passieve drainage in wondgebied
- Endoscopische toegangsweg minder POWI (kleinere incisie, snellere mobilisatie, minder pijn postop, minder aantasting immuunsysteem, minder gebruik CVK
- Weefseloxygenatie: bij 80% O2 minder POWI dan 30%, zowel tijdens als 2-6u postoperatief
- Verbandmateriaal: occlusieve verbanden beter dan gaas. Gesloten wondnaad heeft geen verband nodig
- Antibioticaprofylaxe correct kiezen en toedienen: 60min voor incisie, herhalen bij 3+ uur ingreep en max 24u postop.
- Normothermie voor tijdens en op recovery. Hypothermie: rillen verhoogt O2 verbruik en geeft stollingsproblemen
- Glycemiecontrole: < 200 mg/dl houden tot 24/48u postoperatief verlaagt POWI
Postoperatieve factoren POWI
Wondverzorging!
- materiaal: hygiënisch zuiver of steriel
- Omgeving: geen bedden opdekken tijdens zorg, op de kamer uitvoeren, evt afzonderen bij uitgebreide wonden
- ZV: geen juwelen, korte mouwen, niet praten boven wonde, ontsmetten handen, HS
- Frequentie wondzorg: dagelijks checken van verband. Droog: min. 48u na OK openen, vochtig: wisselen, geïnfecteerde en drainerende wonde afh. van noodzaak zorg.
- Strikt aseptische wondzorg: no-touch principe, start met zuiverste wonde, isoleer besmette zones, deppen van wonde naar zuivere uid toe
- Wonde niet onnodig onbedekt laten: eerst materiaal klaarleggen voor beginnen
- Schade aan weefsels vermijden: enkel fysiologische, antisepticum enkel bij infectie, maceratie vermijden, beschermen van huid rondom, ..
Hoe lang kunnen alcoholische ontsmettingsmiddelen bewaard worden?
Onbeperkt, zowel ongeopend als geopend.
