Układ Pokarmowy Flashcards
CHOROBY CZYNNOŚCIOWE PRZEWODU POKARMOWEGO
– brak zmian morfologicznych
– rozpoznanie wymaga wykluczenia choroby organicznej
– rozpoznaniu służą Kryteria Rzymskie III
– u chorego muszą występować w ciągu ostatnich 6. miesięcy trwające cn 3 miesiące dolegliwości
– szczyt zachorowań 40-50 rż
– najczęstsze choroby czynnościowe
dyspepsja czynnościowa (FD)
zespół jelita drażliwego (IBS)
inne:
zespół dyskomfortu poposiłkowego (PDS) => wiąże się z zaburzeniami opróżniania żołądka
zespół bólowy podbrzusza (EPS) = dyspepsja wrzodopodobna
patomechanizm chorób czynnościowych
1) czynniki genetyczne (powodują zmniejszoną ilość cytokin przeciwzapalnych: TGFβ, Il-10, co
powoduje wzrost sensytyzacji jelit)
2) czynniki psychosocjalne (stres)
3) wpływ flory bakteryjnej (zakażenie H.pylori, obecność flory niefizjologicznej)
4) rozwój miejscowej reakcji zapalnej => sensytyzacja, nadwrażliwość trzewna
=> wzrost ilości neurotensyny, CCK-A, gastryny
=> spadek ilości sekretyny, VIP
5) zaburzenia histopatologiczne ściany jelita, nacieki mastocytów i limfcytów w pobliżu splotów
śródściennych
6) zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego
=> wzrost aktywności motorycznej
=> brak fizjologicznej poposiłkowej akomodacji cz.proksymalnej żołądka
=> zmieniona motoryka dwunastniczo-czcza
powoduje to wczesne uczucie sytości, nudności, wymioty i spadek masy ciała
7) nadwrażliwość trzewna
=> zmieniona podatność ściany żołądka na rozciąganie
=> wzmożona odpowiedź po stymulacji chemoreceptorów jelita
=> rozwój zapalenia neurogennego
8) hipersekrecja HCl
dyspepsja czynnościowa
– choroba czynnościowa żołądka, charakteryzująca się poposiłkowym uczucie pełności, wczesnym
uczuciem sytości, bólem i pieczeniem w nadbrzuszu
– przyczynami mogą być hipersekrecja HCl, zaburzenia motoryki żołądna, nadmierna reakcja trzewna
na objętość, konsystencję lub temperaturę pokarmu
zespół jelita drażliwego (kolopatia spastyczna)
– choroba czynnościowa jelita cienkiego, charakteryzująca się bólem lub dyskomfortem w lewym
dolnym kwadrancie brzucha oraz co najmniej jednym z dodatkowych objawów: biegunka, zaparcie,
wzdęcia, domieszka śluzu w kale, nudności, wymioty, zgaga, objawy ogólne (ból, zmęczenie), u
kobiet zaburzenia miesiączkowania lub częstomocz
– postaci: z biegunką / z zaparciem / mieszana / z dominującymi wzdęciami
– wiąże się prawdopodobnie z zaburzeniami czucia trzewnego, motoryki i wydzielania jelitowego,
przebyciem biegunki infekcyjnej i zaburzeniami osi regulacji mózg-jelito
ZABURZENIA MOTORYKI PRZEŁYKU
1) pierwotne = achalazja, przełyk korkociągowaty, rozlany kurcz przełyku
2) wtórne = scleroderma, cukrzyca, alkoholizm, zaburzenia psychiczne, choroba Chagasa
Achalazja
– zwiększenie spoczynkowego ciśnienia i upośledzenie rozkurczu LES >45 mmHg
– brak pierwotnej fali perystaltycznej trzonu przełyku
– przyczyną jest najprawdopodobniej uszkodzenie / zmniejszenie liczby neuronów pozazwojowych
splotu Auerbacha, które odpowiadają za rozkurcz LES (przyczyna infekcyjna, środowiskowa,
autoimmunologiczna lub genetyczna)
– w patogenezie rozważana jest też rola niedoboru VIP i NO
– objawy: dysfagia, refluks, ból w klatce piersiowej, przewlekły kaszel, krztuszenie się
– konsekwencją może być ubytek masy ciała lub zachłystowe zapalenie płuc
– w RTG: obraz “ptasiego dzioba”
– może wystąpić wtórnie w chorobach nowotworowych lub chorobie Chagasa
Przełyk korkociągowaty
– prawidłowa propagacja skurczów
– wzrost ich amplitudy (>180 mmHg) i czasu trwania (>6sek)
– prawidłowy rozkurcz LES
– w RTG: obraz korkociągu
– objawy: ból za mostkiem podczas połykania
Rozlany kurcz przełyku
– okresy prawidłowej perystaltyki na przemian z równoległymi skurczami fazowymi trwającymi >6sek o amplitudzie >180 mmHg – zaburzenia rozluźńiania LES – charakterystyczny obraz w RTG – objawy: dysfagia, bóle w klatce
dysfagia
a = zaburzenia połykania
=> ustno-gardłowa = pokarm nie przechodzi do przełyku (krztuszenie, kaszel, ślinotok)
=> przełykowa = zaburzenia propagacji pokarmu w przełyku (uczucie zatrzymania pokarmu, gniecenie)
po 40rż najczęstszą przyczyną jest rak przełyku!!!
CHOROBA REFLUKSOWA PRZEŁYKU (GERD)
= patologiczne zarzucanie treści żołądkowej do przełyku, powodujące objawy i powikłania
GERD przyczyny
– przełamanie bariery antyrefluksowej
– szkodliwy wpływ zarzuconej treści (refluks alkaliczny jest gorszy niż kwaśny!)
– upośledzenie klirensu przełykowego (np. w zaburzeniach perystaltyki)
GERD występuje przy zaburzeniach opróżniania żołądka, w ciąży, u osób otyłych, chorych na twardzinę,
polineuropatię alkoholową, przepuklinę rozworu przełykowego itp.
refluks spontaniczny => epizody relaksacji LES (najczęstszy!)
refluks wolny => stałe obniżenie spoczynkowego napięcia LES
refluks wysiłkowy => osłabienie odnóg przepony (refluks przy kichaniu, kaszlu, defekacji)
GERD objawy
objawy typowe (przełykowe)
– zgaga
– puste odbijanie się, cofanie treści żołądkowej do przełyku
– nudności, posmak soli, mydła lub goryczy w ustach
– objawy nasilają się w pozycji na wznak, przy pochylaniu się i podczas parcia
– może przebiegać bezobjawowo
objawy nietypowe (pozaprzełykowe)
– chrypka (zwłaszcza poranna) => efekt podrażnienia strun głosowych przez zarzuconą treść
– suchy kaszel, świszczący oddech => wywołane aspiracją treści lub skurczem oskrzeli
– problemy z zębami
– ból w klatce piersiowej
objawy alarmowe (wymagające pilne diagnostyki endoskopowej)
– dysfagia
– odynofagia
– zmniejszenie masy ciała
powikłania GERD
– przełyk Barretta (metaplazja nabłonka przełyku w nabłonek jelitowy) – 30-40x wzrost ryzyka raka
– zwężenie przełyku (w wyniku zbliznowacenia tkanek) => dysfagia
– krwawienie z przewodu pokarmowego
– rak gruczołowy przełyku
UCHYŁKI PRZEŁYKU rzekome
e = uwypuklenie błony śluzowej przez mięśniową
UCHYŁKI PRZEŁYKU prawdziwe
= uwypuklenie całej ściany przełyku
– w górnej części przełyku => uchyłek Zenckera (zaburzenie czynności m.pierścienno-gardłowego)
– w środkowej części przełyku => powstają wskutek równoległych skurczów mm okrężnych
– w dolnej części przełyku => związane z zaburzeniami motoryki (achalazja, rozlany kurcz)
UCHYŁKI PRZEŁYKU objawy
jawy
– małe uchyłki są bezobjawowe
– duże => dysfagia, uczucie bulgotania podczas połykania, regurgitacje, nieprzyjemny zapach z ust
(pokarm zalega w uchyłkach i fermentuje)
UCHYŁKI PRZEŁYKU powikłania
– zachłystowe zapalenie płuc
– perforacja uchyłku => zapalenie śródpiersia
rozpoznawanie: RTG z kontrastem
PRZEPUKLINY ROZWORU PRZEŁYKOWEGO
przyczyny powstawania:
– wzrost ciśnienia śródbrzusznego
– osłabienie odnóg przepony i więzadła przeponowo-przełykowego
przepuklina wślizgowa
– do klatki piersiowej przesunięty jest wpust i część proksymalna żołądka
– w 90% bezobjawowa, 10% GERD
przepuklina okołoprzełykowa
– do klatki piersiowej przesunięte dno żołądka, bez zmian położenia wpustu
1. okres bezobjawowy
2. objawy bez powikłań = odbijanie, ucisk w okolicy serca
3. powikłania = zaburzenia pasażu treści pokarmowej, uwięźnięcie, ubytki, wrzody, anemia
GASTROPAREZA
= zwolnienie opróżniania żołądkowego
przejściowa => operacje, stany zapalne
przewlekła => neuropatia cukrzycowa, twardzina układowa, amyloidoza, wagotomia, pyloroplastyka
bezoary
– struktury powstające w żołądku z resztek roślinnych lub włosów
– ich powstawanie wiąże się z zaburzeniami motoryki żołądka (brak III fazy MMC)
– najczęściej spowodowane cukrzycową neuropatią trzewną
ZAPALENIA ŻOŁĄDKA
= stany, w których dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej żołądka przez różne czynniki (niezależnie od
tego, czy znaleziono zmiany w obrazie histologicznym!)
– przewlekłe zapalenie każdej części pp zwiększa ryzyko nowotworów tej okolicy!
Zapalenia ostre
- krwotoczne
- H.pylori
- ropowicze
Zapalenia przewlekłe
- niezanikowe H.Pylori
- autoimmunologiczne zanikowe
- inne zapalenia zanikowe
inne
- chemiczne
- eozynofilowe
- popromienne, infekcyjne, itp.
autoimmunologiczne zapalenie żołądka
a = zapalenie żołądka typu A
– we krwi krążą autoprzeciwciała przeciwko komórkom okładzinowym i przeciwko czynnikowi
wewnętrznemu Castle’a
– dochodzi do zaniku błony śluzowej żołądka => bezkwaśność
– u niektórych rozwija się niedokrwistość megaloblastyczna z niedoboru B12 (Addisona-Biermera)
zapalenie żołądka wywołane przez H.pylori
= zapalenie żołądka typu B
– zakażone ponad 50% populacji światowej, H.pylori jest przyczyną >90% zapaleń żołądka
– reakcja zapalna, stymulacja komórek G => hipergastrynemia, nadkwaśność
CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY
= cykliczne pojawianie się wrzodów trawiennych w żołądku i dwunastnicy
wrzód trawienny = ograniczony ubytek, sięgający wgłąb poza blaszkę mięśniową błony śluzowej
nadżerka = ubytek nie obejmujący błony miśęniowej
CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY
czynniki obrone śluzówki żołądka
bariera śluzowa => gradient pH (produkcję śluzu stymulują PG)
2) bariera śluzówkowa => ścisłe złącza między komórkami (za regenerację odp. PG, EGF, TGFa)
3) śluzówkowy przepływ krwi => zwiększany przez PG
prostaglandyny biorą najważniejszy udział w regulacji mechanizmów obronnych śluzówki żołądka!!!
CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY
przyczyny choroby wrzodowe
- H.pylori
- NLPZ
- rzadziej: stres w warunkach OIT, zespół Zollingera-Ellisona, choroba Crohna, rakowiak, GKS, inne
CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY
– ból, dyskomfort w nadbrzuszu
– nudności, wymioty
– często przebiega bezobjawowo
wrzód żołądka (GU)
głównie u osób starszych, z niedokwaśnością
- lokalizacja: krzywizna mniejsza w okolicy kąta
- ból nasila się po posiłku
wrzód dwunastnicy (DU)
- głównie u osób młodszych, z nadkwaśnością
- lokalizacja: ściana przednia opuszki
- ból nasila się na czczo
CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY
powikłania
– krwotok
– perforacja wrzodu
– zwężenie odźwiernika
CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY
wrzód Curlinga
– przyczyny: uraz, posocznica, operacja
– wskutek spadku efektywnej objętości krwi lub centralizacji krążenia spada przepływ śluzówkowy
– produkcja HCl i pepsyny jest zachowana
– prowadzi to do uszkodzenia śluzówki i powstania wrzodu
CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY
wrzód Cushinga
– przyczyny: uraz czaszkowy, obrzęk mózgu – wzrost ciśnienia śródczaszkowego => wzmożone napięcie n.błędnego => wzrost wydzielania żołądkowego => uszkodzenie śluzówki => powstanie wrzodu
CHOROBA WRZODOWA ŻOŁĄDKA I DWUNASTNICY
wrzód Cushinga
– przyczyny: uraz czaszkowy, obrzęk mózgu – wzrost ciśnienia śródczaszkowego => wzmożone napięcie n.błędnego => wzrost wydzielania żołądkowego => uszkodzenie śluzówki => powstanie wrzodu
ZESPÓŁ ZOLLINGERA-ELLISONA
= guz nowotworowy (w 60-70% złośliwy gruczolak), produkujący gastrynę oraz uporczywie nawracające
owrzodzenie trawienne
– nadmiar gastryny produkowanej przez guza stymuluje produkcję HCl przez kom.okładzinowe
– nadmiar kwasu powoduje owrzodzenia trawienne w górnej części pp
– guz lokalizuje się najczęściej w dwunastnicy, rzadziej trzustce lub okolicznych wezłach chłonnych
objawy:
– trudna do leczenia choroba wrzodowa (mnogie guzy o nietypowej lokalizacji, współistniejące
ciężkie zapalenie przełyku, nawroty)
– biegunka, czasem tłuszczowa
– wzrost BAO
– BAO/PAO >0,6
BIEGUNKA
= oddawanie często (>3/d)
dużo (>250g/d)
wodnistego (>75% wody) stolca
1) osmotyczna => duża osmolarność stolca uniemożliwia zawrotne wchłanianie wody
mija po głodówce
biegunka j.cienkiego
2) wydzielnicza => (+) cyklazy adenylanowej przez toksyny, hormony, PG
nie mija po głodówce
biegunka j.cienkiego
3) wysiękowa => uszkodzenie śluzówki z tworzeniem wysięku zapalnego
w kale obecna krew, śluz, ropa
obecne objawy ogólne
biegunka j.grubego
4) motoryczna => zaburzenia motoryki jelit (wzrost perystaltyki)
np. w zespole jelita drażliwego
ZAPARCIE
atoniczne = niewystarczająca perystaltyka
spastyczne = wzmożona, nieskoordynowana perystaltyka
=> zwolnienie pasażu przez okrężnicę
=> nadmierne odwodnienie treści
biegunka paradoksalna
– stolec ulega zaparciu
– w odbytnicy ulega nadkażeniu bakteryjnemu, co powoduje jego rozwodnienie
– oddawane są małe ilości płynnego, cuchnącego stolca
– występuje np w chorobie Crohna
NIEDOKRWIENNE ZAPALENIE JELITA GRUBEGO
– u pacjentów z miażdżycą
– szczególnie podatne na niedokrwienie jest zagięcie śledzionowe, zstępnica, górna cz.odbytnicy
1) niedokrwienie śluzówki
2) martwica i złuszczenie śluzówki => ból, krwista biegunka
3) martwica i perforacja jelita => zapalenie otrzewnej
ZESPOŁY UPOŚLEDZONEGO WCHŁANIANIA
– utrata wagi, niedożywienie - anemia – biegunka tłuszczowa - zapalenie języka i kącików ust – wzdęcie brzucha - neuropatia obwodowa – nokturia - sińce, krwawienia – męczliwość, osłabienie - bóle kostne, deformacja szkieletu, złamania – obrzęki - parestezje – wtórny hipopituitaryzm - egzema – tężyczka
