Trauma- en stress gerelateerde stoornissen Flashcards

1
Q

Wat is een posttraumatische stress stoornis (PTSS)?

A

PTSS is een reactie na een traumatische gebeurtenis. Na de gebeurtenis heeft de patiënt een verhoogde waakzaamheid ondanks geen gevaar (herbelevingen of reactie bij blootstelling aan stimuli). De herinneringen blijven actief in het werkgeheugen.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Wat zijn kenmerkende symptomen voor PTSS?

A

Worden vaak “badend in het zweet” wakker, schreeuwen in hun slaap (partner wordt wakker), klagen ook vaak over vergeetachtigheid, moeite met concentratie door focus op gevaar en dikwijls geplaagd door schuldgevoel.

Werken gaat met overmatig inspanning gepaard, waarbij de kans op fouten toeneemt. Mensen zijn ook vaak uitgeput door slaapgebrek en overmatige angst.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Wat is de epidemiologie van PTSS?

A
  1. Kan op elke leeftijd voorkomen vanaf 1e levensjaar
  2. Voor kinderen <6 jaar andere PTSS criteria i.v.m. veranderde expressie gedurende ontwikkeling.
  3. Lifetimeprevalentie mannen +- 5%; vrouwen +- 10%.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Wat zijn de oorzaken van PTSS?

A
  1. Doormaken van een ernstig psychotraumatische gebeurtenis
  2. Verkleinde hippocampus
  3. Onvoldoende remming vanuit pre-frontale gebieden.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Wat zijn risicofactoren voor PTSS?

A
  1. Pre-existente psychische problemen
  2. Positieve familieanamnese
  3. Hoog-risico beroepen met hevige psychische belasting
  4. Laag-sociaal economische status.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Wat zijn beschermende factoren voor PTSS?

A
  1. Sociale steun
  2. Adequate coping stijl etc.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Wat zijn de anamnestische gegevens DSM-5 waar je op let bij PTSS?

A
  1. herbeleving(en) van trauma
  2. onaangename herinneringen
  3. dromen (en slaappatroon)
  4. psychologische en fysiologische reacties bij blootstelling aan stimuli (en vermijding van deze prikkels)
  5. negatieve veranderingen in cognities en stemmingen
  6. verhoogde prikkelbaarheid, schrikreacties of waakzaamheid
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Wat is belangrijk bij het stellen van de diagnose PTSS?

A

Kenmerk is dat de klachten/symptomen langer dan een maand aanhouden maar volgens de criteria bestaan ze > 6 maanden (ter diagnose stelling).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Waarom is het belangrijk PTSS vroeg te herkennen?

A

Het is belangrijk PTSS te diagnosticeren en adequaat te behandelen, omdat het anders kan leiden tot chronisch beloop met hoge comorbiditeit, beperkingen in psychosociaal functioneren en een toename van suïcidaliteit.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Hoe is PTSS “conservatief” te behandelen?

A
  1. Psycho-educatie en begeleiding
  2. Cognitieve gedragstherapie (CGT)
  3. Eye movement desensitization and reprocessing (EMDR)
  4. Kortdurende psychotherapie (BEPP)
  5. Gebruik van memorabilia
  6. Schrijven ongecensureerde brief
  7. Betekenisverlening
  8. Afscheidsritueel
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Hoe is PTSS medicamenteus te behandelen?

A

SSRI’s eerste keuzen van behandeling; voornamelijk als toevoeging om niet medicamenteuze therapie te versterken / meer toegankelijk te maken hiervoor. Voorbeelden zijn Citalopram, Fluoxetine, Setraline etc.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Wat is de prognose van PTSS?

A

Chronisch beloop, +- 50% herstelt na verloop van de tijd. Een PTSS gaat in 40% van de gevallen samen met een lichte tot matige depressieve stoornis of angststoornissen. Daarnaast is suïcidaliteit zeer wel mogelijk wanneer PTSS niet onderkend wordt (vervreemding wereld/naasten).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Wat is een voorbeeld van een typische PTSS patiënt?

A

Een soldaat die oorlogsgeweld van dichtbij heeft meegemaakt en nu paniekaanvallen krijgt bij het zien of horen van een vliegtuig of militairen, maar ook zonder prikkel de gebeurtenis herbeleeft.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Wat is een acute stressstoornis?

A

Een mogelijke reactie na een traumatische gebeurtenis die binnen één maand plaatsvindt na blootstelling. Na een maand zijn bij een deel van de mensen de klachten voorbij, een ander zal PTSS ontwikkelen.

De acute stresstoornis is te behandelen, maar daarvoor is vroege herkenning van de klachten essentieel.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Waar bestaat de fysiologische stress respons uit, en wat heeft dit te maken met de acute stress stoornis?

A

Wanneer zich een acute, levensbedreigende gebeurtenis voordoet, wordt het stressresponsesysteem geactiveerd. Dit bestaat uit vechten, vluchten of freezen; De freezereactie vormt de basis van de acute stresstoornis (gevoel het gevaar niet meer te kunnen ontlopen).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Wat zijn symptomen van een acute stresstoornis?

A

Aan de grond genageld staan, gevoel van verdoving, ontbreken van emoties, wisselend heftige emoties, het ervaren alsof het een film is of niet echt (derealisatie) of iemand anders betreft (depersonalisatie).

Iemand heeft vaak extreem negatieve gedachten over zijn rol bij de gebeurtenis (bijvoorbeeld schuldgevoel).

17
Q

Waarom is de acute stressstoornis riskant?

A

Iemand met een acute stresstoornis kan zich chaotisch en impulsief gedragen; kan leiden tot roekeloos (rij)gedrag of irrationele besluiten.

18
Q

Wat is de epidemiologie van een acute stressstoornis?

A

Lifetimeprevalentie van 10-30%, afhankelijk van het doorgemaakte trauma.

19
Q

Wat is de oorzaak van een acute stressstoornis?

A

Het doormaken van een psychotraumatische gebeurtenis, meer informatie over inkomend gevaar dan noodzakelijk i.c.m. dissociatieve verschijnselen.

20
Q

Wat zijn risicofactoren voor en acute stresstoornis?

A
  1. Pre-existente psychische problemen
  2. Positieve familieanamnese
  3. Hoog risicoberoepen met hevige psychische belasting
21
Q

Wat zijn de DSM-5 symptomen van een acute stresstoornis?

A

Tijdens/onmiddellijk na trauma:

  1. Verdoving
  2. Onthechting
  3. Afwezigheid van emoties
  4. Minder bewust van omgeving
  5. derealisatie/depersonalisatie
  6. dissociatieve amnesie
  7. herbeleving(en)
  8. angstsymptomen
  9. verhoogde prikkelbaarheid en hypervigiliteit
  10. nachtmerries
21
Q

Wat zijn de DSM-5 symptomen van een acute stresstoornis?

A

Tijdens/onmiddellijk na trauma:

  1. Verdoving
  2. Onthechting
  3. Afwezigheid van emoties
  4. Minder bewust van omgeving
  5. derealisatie/depersonalisatie
  6. dissociatieve amnesie
  7. herbeleving(en)
  8. angstsymptomen
  9. verhoogde prikkelbaarheid en hypervigiliteit
  10. nachtmerries
22
Q

Hoe wordt de diagnose acute stresstoornis gesteld?

A

Vijf van de symptomen bestaan 2-28 dagen en beginnen <4 weken na blootstelling aan een traumatische gebeurtenis. Daarnaast moeten minimaal 9 of meer symptomen aanwezig zijn.

22
Q

Hoe wordt de diagnose acute stresstoornis gesteld?

A

Vijf van de symptomen bestaan 2-28 dagen en beginnen <4 weken na blootstelling aan een traumatische gebeurtenis. Daarnaast moeten minimaal 9 of meer symptomen aanwezig zijn.

23
Q

Hoe is de acute stressstoornis te behandelen?

A

Een acute stressstoornis gaat in principe vanzelf over en vaak volstaat het geven van psychoeducatie en begeleiding over de stressreacties en hoe hiermee om te gaan. Daarnaast is het
belangrijk dat iemand sociale steun kan krijgen van familie, buren en/of collega’s. Sociale
steun is een belangrijke beschermende factor tegen het ontwikkelen van een PTSS.

Overig:
1. exposuretherapie
2. self-limiting (de acute stresstoornis dooft uit) zodra iemand uit de situatie is.

Debriefing (herhaling) kan averechts uitpakken door herbelevingen op te wekken.

24
Q

Wat is de prognose van een acute stresstoornis?

A

De aandoening is self-limiting, maar tijdens ramen of een oorlogssituatie is er een groter risico dan voor anderen omdat door dissociatie de stressrespons onvoldoende werkt.

24
Q

Wat is de prognose van een acute stresstoornis?

A

De aandoening is self-limiting, maar tijdens ramen of een oorlogssituatie is er een groter risico dan voor anderen omdat door dissociatie de stressrespons onvoldoende werkt.

25
Q

Wat is een voorbeeld van een patiënt met een acute stress stoornis?

A

De typische patiënt heeft een traumatische gebeurtenis meegemaakt en ervaart thuis een buitenproportionele reactie bij bijvoorbeeld het overvliegen van een vliegtuig terwijl er op dat moment geen direct gevaar is.