Tjechisch Roemeense Cinema! Flashcards
Wat houdt gespleten perceptie in?
Het kan gaan om transnationale verbanden, maar soms is het nationale perspectief onvermijdelijk, zoals bij de Tsjechoslowaakse cinema. Die is niet los te zien van historische ontwikkelingen.
-Als je als kijker heel goed bent ingevoerd in (de geschiedenis van) land X, dan zeg je misschien: die scène was typisch voor dat land.
Maar als je goed bent ingevoerd in filmgeschiedenis, zeg je wellicht: die scène deed me denken aan films van regisseur Y uit land Z.
Het is dus een kwestie van schipperen, en er is geen vaste formule voor de juiste aanpak. Die wordt van film(maker) tot film(maker) bepaald, maar ook van kijker tot kijker
Wat was de bloeiperiode van de Tjechische cinema?
Bloeiperiode van 1963-1968/1969, jaren van Czech New Wave
Heeft te maken met relatieve ontspanning in een officieel communistisch land
-Periode waarin teugels enigszins worden gevierd, leidt tot Praagse Lente (die duurt van januari tot augustus 1968)
Alexander Dubcek: Socialisme met een ‘menselijk gezicht’ tot Sovjettroepen op 20 augustus 1968 ingrijpen
-De geleidelijke liberalisering die aan Praagse Lente vooraf gaat, kondigt zich ook in de Tsjechoslowaakse cinema aan
Bij verkiezing beste films uit hun land: van de top 14 waren er 13 uit jaren 60 (inclusief Ucho uit 1970).
Belangrijkste tendens: (Droogkomische en absurdistische) humor
The firemen’s bal extra info
-The Firemen’s Ball (1967) is hilarische en bijtende klucht – in kleur. Spot met elke vorm van ceremonieel vertoon. Producent Carlo Ponti vond het beschamende film, eiste investering terug.
Film werd land uit gesmokkeld: het is één van de beste comedy’s ooit.
-Forman: Invloed van neorealisme, maar ook Truffaut en Varda. Maar wij probeerden niet om deze goede voorbeelden na te volgen. Wij gebruikten hun werkwijze om ons af te zetten tegen slechte propagandafilms van eigen bodem
Die propagandafilms lieten steeds op bombastische wijze zien hoe het leven zou moeten zijn. Wij gebruikten stilistische eenvoud uit neorealistische films (als Fietsendieven) om het leven te laten zoals het is – in al zijn onbenulligheid.
Je liep altijd het risico op censuur, maar mijn voordeel was dat ze zeiden: oh, Forman, die maakt komedies. In hun perceptie waren komedies onschuldig, niet vilein.
-Forman bouwde carrière in Amerika, bvb. Hair!
The shop on Mainstreet extra info
-Tono is arme timmerman, met een bazige vrouw: ze klaagt over alles. Wordt een grote houten (Nazi-)toren gebouwd, maar hij mocht er van Duitsgezinde schoonbroer niet aan meewerken. Hij heeft wel andere klus voor Tono: ‘Arische controleur’ van een winkeltje van oude, joodse vrouw.
Tono’s vrouw wil dat hij er naar goud zoekt: zit vast ergens verstopt.
Tono heeft nauwelijks door dat hij dekmantel is: als hij winkel overneemt, kunnen ze de oude vrouw uitzetten. Omdat vrouw half-doof is en nooit buiten komt, heeft ze geen idee wat er gaande is.
-Allerlei bronnen van misverstand. Blijkt bv dat vrouw vooral joodse klandizie heeft; ze kopen bij haar uit sympathie. Omdat zij het zo aardig vindt dat Tono haar helpt, geeft zij hem het trouwpak van haar overleden echtgenoot. Tono lijkt net ‘Charlie Chaplin,’ zegt hij
-Tono moet aan eind kiezen: heeft zich nooit geëngageerd, maar nu kiest hij voor de dove, oude vrouw. Zij mag niet worden opgepakt – de Joodse gemeenschap betaalt hem zelfs zodat hij zich inspant om dat te voorkomen
Fatale einde wordt gevolgd door idyllische droomscène, waarin hij trouwt met oude vrouw
Knappe aan de film is dat die op lichtvoetige en humoristische wijze Holocaust aansnijdt, zonder het dramatische te negeren Slowaken claimden dit als hún film, meer dan die van de Tsjechen
Closely Watched Trains extra info
Hoofdpersoon is jonge knul Milos, dienstleider in opleiding Beetje met spiegelei op perron lopen
Komt uit een familie van luiwammesen
1942, klein stationnetje
Vooral Duitse goederentreinen laten passeren, is taak Dienstleider Hubicka is vrouwenversierder Veroorzaakt consternatie
Heeft Nazi-stempel op bil van jonge vrouw geplaatst
Milos is verliefd op conductrice Masha, maar heeft last van ‘ejaculatio praecox’
Doet zelfmoordpoging in bad bordeel Collaborerende landheer boos: Duitse jeugd geeft bloed voor vaderland, en jij verkwist het
Als Milos later gegijzeld wordt door Nazi’s maken de littekens indruk
Ondertussen buigt tuchtcommissie zich over zaak-Hubicka (nauwgezet bestuderen van billen van Zdenka) Oordeel: ‘ijdel gebruik van Duitse taal’
Hubicka moedigt Milos aan tot seks met verzetsvrouw, die bom komt brengen om Duitse trein op te blazen
Advies bij voortijdige zaadlozing: niet te knappe vrouw en tijdens seks aan voetbal denken
Milos voelt zich bevrijd: ‘heb me van het verleden afgesneden’ Hij gaat bom plaatsen, maar wordt vanuit trein doodgeschoten Rookpluimen en stof aan het eind
Milos was nooit bezig met oorlog, maar verricht uiteindelijk subversieve daad – uit naïviteit en dank voor verlies maagdelijkheid
Roemeense cinema
Als Tsjecho-Slowaakse cinema floreert midden jaren ’60 blijft de Roemeense cinema daar bij achter. Is ook minder prominent dan andere Oost-Europese landen.
-Sinds het jaar 2005 staat Roemeense cinema volop in belangstelling. Deze ‘new wave’ (een label dat de meeste regisseurs liever afzweren) is antithese van propagandafilms uit tijdperk Ceausescu
In jaren ’70 en ’80 waren Roemeense films vaak episch en dogmatisch, vol met heldendaden
Ze kenden geen ‘realistische’ cinema
Wordt nu ingehaald met films waarin met erfenis van dictatuur wordt geworsteld
-Manifesteert zich in twee vormen:
1. teruggrijpen op ‘Golden Age’ Kritisch recyclen van Ceausescu beeldmateriaal
2. Veel wezenlijker: ‘armoedige’ esthetiek met long-takes, weinig tegenshots, natuurlijk licht en minimalisme in mise-en-scène en dialogen
12:08 East of Bucharest
Komedie over herdenking van 16 jaar ‘revolutie’ (begeleid door ‘Balkan’-klarinet solo). Eerste helft bestaat uit aanloop naar de tv-uitzending; de tweede helft uit de uitzending zelf die uit de klauwen loopt
Piscosi representant van oude Roemenië (als ‘Father Frosty’). Milos Forman belangrijke inspiratie
Als de ‘film’ amateuristisch wordt door de ‘experimenterende’ cameraman (in de geest van Buster Keaton’s The Cameraman), is dat deel van de komedie
4 maanden, 3 weken, 2 dagen
Gedraaid door Oleg Mutu: zit personages dicht op de huid in long takes, daardoor korrelig, slordige focus, alles op ooghoogte, blanco gelaatsuitdrukkingen, maar het is beklemmend goed
Legt de nadruk niet op studente die abortus wil ondergaan (is illegaal in 1987) via een malafide arts, maar op vriendin Otilia die haar steunt – en daarin ver gaat
Hechte solidariteit in studentenhuizen
Eerst al geregel van hotel (moet haar ID laten zien; ‘raar, want je woont in deze stad’)
‘Dokter’ Bebe buit kwetsbare positie van Gabita op corrupte wijze uit
Otilia moet tussendoor bij familie vriend langs: zij zit aan tafel, maar wij weten hoe graag ze weg wil – kunnen we aflezen aan haar lichaamstaal.
Tragische ironie: repressie van abortus leidt tot meer doden; criminelen vergaren rijkdom
Slot: ‘Laten we hier nooit meer over spreken’
