Scandinavische Cinema! Flashcards
Vredens dag extra info
-1623: Oude vrouw Herlof’s Marte wordt ervan beschuldigd heks te zijn. Doet beroep op Anne. Ook haar moeder zou heks zijn, maar zij redde zich het leven door haar dochter Anne aan oude priester Absalon te schenken. Herlof’s Marte wordt opgepakt, maar Absalon weigert haar absolutie te geven
-Voorafschaduwing van Annes lot
Hoogbejaarde moeder van Absalon praat op hem, de priester, in.
Camera beweegt achter Absalons rug langs om druk moeder te accentueren:
Huwelijk tussen Absalon en Anne is een ‘schande,’ want zij is én veel te jong én heeft ‘brandende ogen.’
Absalon beseft dat hij zonden heeft begaan – met twee maten gemeten, en hij heeft Anne ‘haar jeugd afgepakt’
-Op zijn beurt wil Martin zondige affaire afkappen, want Anne is vrouw van zijn vader
Als Absalon terugkeert van man die door Herlof’s Marte is vervloekt, krijgt hij het gevoel dat de dood hem gaat beetpakken.
-Ondertussen zucht Anne tot Martin: Als hij nu eens dood zou zijn …
Zodra Anne alleen is met Absalon: ‘Ik heb je wel honderden keren dood gewenst. En nu helemaal sinds ik Martin ken … Dood.’
En Absalon valt dood neer
-Anne wil Martin duidelijk maken dat zijn vader voor hun geluk is gestorven, maar hij gaat daar niet in mee.
Martin eist van Anne dat ze bij Absalons kist zweert dat haar woorden niet performatief zijn, maar voor kille oma is
kraakhelder dat Anne een heks is.
Bij ceremonie beschuldigt oma Anne ervan met hulp van het kwaad haar man te hebben vermoord: zij moet eed afleggen op kist van Absalon.
Zij doet bekentenis, met tranen in haar ogen
Dat Anne feeks zou zijn, wordt gesuggereerd in licht van haar ogen en door haar tegen achtergrond roosters te tonen
-Twee aspecten relevant bij Vredens dag
1. Film te zien als kritiek op geloof, maar tegelijk moet je geloof volledig serieus nemen.
Personages, inclusief Anne en Martin, lijken in hekserij te geloven en uitspreken van doodswens kan dus echt de dood veroorzaken
2. Paul Schrader typeert stijl van Dreyer als ‘transcendentaal.’ Staat haaks op religieuze cinema waarbij shots altijd propvol en bombastisch zijn. Transcendentale stijl is juist kaal, zodat elk object gaat ‘spreken’: elke camerabeweging, elke shotcompositie is betekenisvol
-Dreyer stouwt eerst een kamer vol en haalt dan dat weg wat niet cruciaal is
In de kaalheid ontstaat ruimte voor verbeelding: voor geloof, maar ook voor twijfel
Bij Dreyer: openstaan voor het fantastische
Ordet extra info
-Oudste zoon Johannes is vrijgezel, citeert voortdurend uit de Bijbel
Tweede zoon Mikkel is getrouwd. Zijn vrouw Inger is zwanger en men hoopt dat het dit keer wel een jongen is
Derde zoon Anders is verliefd op meisje van een ander geloof
Onderhandelingen tussen de vaders lopen vast, waarbij de vader van het meisje uitspreekt: Hoop dat jouw huis door onheil wordt getroffen
Bij terugkeer blijkt zwangere schoondochter ernstig ziek
Zij zal ten slotte sterven
Iedereen in diepe rouw; ook vader van meisje die ‘vloek’ uitsprak.
Johannes keert naar huis terug; jongste dochter van Inger vraagt hem ‘het woord’ te spreken.
Hij zegt: ‘Inger, sta op.’ En zo geschiedt, nu moet zelfs de ongelovige Mikkel wel geloven
Wilde aardbeien extra info
-Ingmar Bergman (1918 – 2007), uit Zweden Afkomstig uit theater; stap naar film was voor hem maar klein Werkte vaak met zelfde acteurs in theater en in film. Veel van zijn films hebben oorsprong in het theater
In het donker van bioscoop worden we ‘deelnemers in een droom’. Als hij theater(opvoeringen) gebruikt in zijn films, is dat vaak om droomkarakter te versterken. Theater is domein van illusies, maar in zijn werk gaan die illusies vaak aan diggelen – vooral als personages openlijk met elkaar gaan spreken.
Bergman wilde zich nooit met politiek inlaten: recente documentaire toont dat hij sterke Nazi-sympathieën had. Wilde niet nog een keer zo’n foutieve inschatting maken
-oudere professor (gespeeld door Victor Sjöstrom) krijgt eredoctoraat. Vanwege surrealistische droom durft hij niet te vliegen, maar maakt 14 uur durende autorit
-Zijn schoondochter reist met hem mee. Bezoekt plaats van zijn jeugd. Kijkt als oudere man toe bij nare herinneringen. Wordt genegeerd door Sara. Bron van wrok
Op bezoek bij zijn hoogbejaarde moeder; toonbeeld van starre kilheid
Hij neemt lifters mee, maar ook echtpaar dat ongeluk heeft gehad. Zij kibbelen alleen maar en hij zet ze er weer uit Ouder worden lijkt kwestie van opeenstapelen van frustraties; rugzak steeds voller
Als schoondochter over haar slechte huwelijk vertelt, schrikt Isak. Zijn zoon is naar, net zo naar als hij
Isak doet poging tot ontdooien, mede onder invloed van de liftster (dubbelrol Bibi Andersson; zij speelde ook zijn jeugdliefde Sara)
‘Juffrouw’ Agda verrast door de iets minder formele houding van Isak aan eind film: ze wil niet tutoyeren, maar laat wel de deur op een kier
-Bergman heeft moeite met zondebesef. Dan ben je, potdorie, vroom en volgzaam, en dan word je door het noodlot getroffen alsof je straf hebt verdiend. En een antwoord over het waarom:
ho, maar.
Herfstsonate extra info
In begin spreekt Victor tot ons: mijn vrouw Eva schreef dat ze niet weet wie ze is. En ik mis de ‘juiste woorden’ om te zeggen dat ik van haar houd. Ze wil me niet geloven.
Als Victor later zegt: ik verlang naar je, zegt Eva: dat maakt me achterdochtig
Gaat terug op Eva’s band met haar moeder Charlotte, een beroemd concertpianiste. Charlotte bezoekt haar dochter na 7 jaar weer, op Eva’s verzoek. Charlotte verwaarloosde gezin. Eva: jij spéélde altijd moeder en echtgenoot; je was het nooit
-Altijd zei je: ‘mama wil even alleen zijn’ of ‘mama heeft rugpijn.’ Als je genoeg van me had, zei je: ‘lieve, kleine meid.’ Maar je had altijd alle woorden opgebruikt – je woorden kwamen nooit overeen met de blik in je ogenAls Eva 14 is, en Charlottes carrière in het slop zit, is ze wel veel thuis.Eva: Maar toen richtte je al je opgekropte energie op mij. Eva moest modelkind worden: Ik zei wat je wilde horen – maar ik kon nooit mezelf zijn
-Eva stelt: Is het ongeluk van de dochter de triomf van de moeder, is dat jouw heimelijke plezier?Dat ongeluk geldt nog sterker voor Eva’s zusje, Helena.Zij is spastisch; Charlotte kan haar enkel als ‘actrice’ onder ogen komen.Helena spreekt onverstaanbaar, maar Eva kan haar klanken vertalen‘Haar ziekte is jouw schuld. Er is geen vergiffenis,’ zegt EvaMoeder zal halsoverkop vertrekkenEva kan zichzelf niet vergeven dat ze haar moeder heeft weggejaagd. Ze schrijft nog een brief, maar of moeder die zal lezen?
-Hoogtepunt is scène bij de piano. Aangemoedigd door Victor speelt Eva een stuk van Chopin. Camera bestudeert het gezicht van de moeder. ‘Vond je het goed?’ C: ‘Ik vond jóu goed. Ik ben ontroerd.’ Eva: Je vindt het dus niks.En daarna doet moeder voor hoe je Chopin moet spelen
-Maar toch hoop niet helemaal opgeven: aan het eind horen we eerst Victor Eva’s brief lezen, daarna neemt Eva het over, en dan krijgen we frontaal shot van Charlotte: zou ze toch luisteren?
