Thema 5 Schizofrenie en agressie

Question 1

Hallucinaties vs wanen

Answer 1

Hallucinaties: het ervaren van gewaarwordingen als zintuigelijke waarnemingen, terwijl er in feite geen externe prikkeling van het betrokken zintuig plaatsvindt. Ze zijn niet onderhevig aan de wil.

Wanen: stoornissen in de inhoud van het denken, bestaande uit persoonlijke, fundamentele overtuigingen die in strijd met de werkelijkheid en niet corrigeerbaar zijn, ondanks afdoende bewijs van het tegendeel.

Question 2

Noem 7 type wanen

Answer 2

Grootheidswanen (vb onsterfelijkheids- en paranormale wanen)
Betrekkingswanen (alles in je omgeving heeft betrekking op jou)
Paranoide wanen (benadelings-, vergiftigings-, achtervolgings- en ontrouwwanen)
Depresieve wanen (vbschuld, zonde, armoede)
Somatische wanen (vb hypochndrische en zwangerschapswanen)
Misidentificatiewanen (vb echtgenote vervangen door identieke bedrieger)
Beinvloedingswanen (vb wanen over gedachtebelemmering, iemand van buitenaf is jouw gedachte aan het sturen)

Question 3

5 vormen hallucinaties

Answer 3

Akoestisch: al dan niet imperatief, vooral bij schizofrenie
Visueel
Olfactorisch (vb brand- of chemische lucht ruiken)
Gustatorisch (proeven/smaak)
Somatisch: onderscheiden in tactiel, kinesthetisch en seksueel

Question 4

Noem 3 positieve symptomen schizofrenie

Answer 4

Wanen, hallucinaties en formele denkstoornissen

Question 5

Noem 3 negatieve symptomen schizofrenie

Answer 5

Sociaal terugtrekken, weinig emotie meer tonen en tot weinig activiteit komen

Question 6

Welke gebieden zijn (over)actief bij mensen die stemmen horen? (Op het moment dat ze stemmen horen)

Answer 6

Gebied van Broca en gebied van Wernicke

Question 7

Psychotische stoornissen: 9 voorbeelden

Answer 7

Schizofrenie
Schizoaffectieve stoornis
Gedeelde psychose
Waanstoornis
Schizofreniforme stoornis
Kortdurende psychotische stoornis
Psychotische stoornis door somatische aandoening
Psychotische stoornis door een middel
Andere/ongespecificeerde gespecificeerde schizofreniespectrum- of andere psychotische stoornis

Question 8

Pathogenese psychose

Answer 8

Nog niet in detail bekend, ontregeling van neurotransmitters (oa tijdelijke verhoging van dopamine)

Question 9

Schizofrenie DSM-V:

… (of meer) van de volgende 5 kenmerken, waarvan elk in een periode van … een significant deel van de tijd aanwezig is. Minstens 1 van deze moet 1, 2 of 3 zijn: (5 kenmerken)

Sociaal of beroepsmatig disfunctioneren (3)

Answer 9

Twee (of meer) van de volgende kenmerken, waarvan elk in een periode van 1 maand een significant deel van de tijd aanwezig is (of korter indien succesvol behandeld). Minstens 1 van deze moet 1, 2 of 3 zijn:
1 Wanen
2 Hallucinaties
3 Onsamenhangende spraak (bijvoorbeeld frequent de draad kwijtraken of incoherentie)
4 Ernstig gedesorganiseerd of katatoon gedrag
5 Negatieve symptomen, dat wil zeggen vervlakking van het affect, gedachten- of spraakarmoede of apathie

Sociaal of beroepsmatig disfunctioneren
▪De symptomen zijn tenminste 6 maanden ononderbroken aanwezig (waarvan minimaal 1 maand cluster A)
▪Uitsluiting van schizoaffectieve of stemmingsstoornissen
▪Uitsluiting van gebruik van middelen of een somatische aandoening

Question 10

Risicofactoren schizofrenie (7)

Answer 10

positieve familie-anamnese
Cannabis/drugsgebruik
Mannelijk geslacht
Stedelijke omgeving
Pre- en perinatale problemen
Migratie
Psychotrauma

Question 11

Bio-psychosociale-model

Answer 11

biologische factoren + psychologische factoren + sociale factoren

Question 12

Behandeling psychotische stoornissen: niet medicamenteus (3)

Answer 12

psycho-educatie
3 R’en: rust, reinheid en regelmaat
Psychotherapie (CGT, systeemtherapie, ACT)

Question 13

Behandeling psychotische stoornissen medicamenteus

Answer 13

Antipsychotica

Question 14

Duur van de voortgezette behandeling met antipsychotica na een psychotische episode

Answer 14

1 - 2 jaar

Question 15

Antipsychotica: indeling in twee groepen, namelijk:

Answer 15

Typisch (blokkeren van dopamine)
Oa haloperidol, zuclopentixol, penfluridol, sulperide, broomperidol

Atypisch (grijpt ook aan op andere transmitters)
Oa clozapine, quetiapine, aripiprazol, olanzapine, risperidon, amisulpride

Question 16

Wat doen antipsychotica op de negatieve symptomen?

Answer 16

Negatieve symptomen worden niet beïnvloed (mogelijk bij clozapine wel) en kunnen zelfs verergeren, afhankelijk van de dosering

Question 17

Bijwerkingen antipsychotica (5) (GEEN VRAAG OVER ZEGT DE MENEER VAN COLLEGE PSYCHOSE)

Answer 17

Antidopaminerg - extrapiramidale bijwerkingen, hyperprolactinemie, MNS
Antinoradrenerg - (orthstatische) hypotensie, hypnosedatie
Antihistaminerg - hypnosedatie, gewichtstoename
Anticholinerg - diverse vegatatieve verschijnselen
Antiserotonerg - gewichtstoename, gunstig effect op slaap, seksuele bijwerkingen

Question 18

Schizofrenie vs schizofreniforme stoornis?

Answer 18

Zelfde criteria als schizofrenie, echter de verschijnselen bestaan minimaal 1 maand, maar korter dan 6 maanden

Question 19

Schizoaffectieve stoornis = …
Twee verschillende types
Behandeling?

Answer 19

▪Stemmingsstoornis (depressieve, manische of gemengde episode) tegelijkertijd met psychose
▪Stemmingsstoornis belangrijk deel van de tijd aanwezig, maar tenminste 2 weken psychose zonder stemmingscomponent
▪Bipolair en depressief type
▪Behandeling met antipsychotica, eventueel met stemmingsstabilisator (bipolair type) of antidepressivum (depressief type)

Question 20

Waanstoornis criteria (2)

Answer 20

▪Niet bizarre wanen, gedurende ten minste 1 maand
▪Functioneren niet beperkt en gedrag niet onmiskenbaar vreemd of bizar

Question 21

Wat wordt hieronder beschreven?

▪Slechts 1 van de volgende nodig:
▪wanen, hallucinaties, onsamenhangende spraak, ernstig chaotisch of katatoon gedrag
▪Duur: minimaal 1 dag, maximaal 1 maand, waarna volledig herstel
▪Veelal na life-event
▪Geassocieerd met cluster A persoonlijkheidsstoornissen
▪Zo nodig kortdurende behandeling met antipsychotica

Answer 21

Kortdurende psychose

Question 22

Wat is een gedeelde psychotische stoornis?

Answer 22

▪Folie à deux: een waan die zich ontwikkelt bij een persoon in de context van een nauwe relatie met (een) ander(en) bij wie reeds een waan is vastgesteld
▪Waan heeft dezelfde inhoud als bij degene bij reeds een waan is vastgesteld
▪Na verbreken van deze relatie verdwijnt de waan

Question 23

Behandeling schizofrenie (5)

Answer 23

Antipsychotische medicatie (typisch vs atypisch)
Psychosociale interventies (psycho-educatie, CGT, gezins- en individuele therapie rehabilitatieprogramma’s)
Ondersteunende zorg en huisvesting
Zelfhulpgroepen en peer-ondersteuning
Ziekenhuisopname en crisisinterventie (in ernstige gevallen)

Bron chat gpt

Question 24

Wat is een persoonlijkheidsstoornis?
Noem de verschillende clusters]

A (3)
B (4)
C (3)

Answer 24

Een persoonlijkheidsstoornis is een psychische aandoening die wordt gekenmerkt door langdurige en diepgewortelde patronen van gedachten, emoties en gedrag die afwijken van de culturele normen en leiden tot problemen in het functioneren en de relaties van een persoon. Deze patronen zijn meestal star en onveranderlijk, en veroorzaken vaak aanzienlijk lijden of beperkingen in verschillende levensgebieden.
Er zijn verschillende soorten persoonlijkheidsstoornissen, verdeeld in drie clusters volgens de DSM-5:

1. Cluster A - Excentrieke of vreemde persoonlijkheidsstoornissen:
   
   • Paranoïde persoonlijkheidsstoornis: Gekenmerkt door wantrouwen, achterdochtigheid jegens anderen, het interpreteren van onschuldige opmerkingen als bedreigend en het hebben van moeite met het vertrouwen van anderen.
   • Schizoïde persoonlijkheidsstoornis: Gekenmerkt door een gebrek aan interesse in sociale relaties, beperkt emotioneel expressief vermogen, eenzaamheid, weinig behoefte aan nauwe relaties en een voorkeur voor een solitair bestaan.
   • Schizotypische persoonlijkheidsstoornis: Gekenmerkt door excentriek gedrag, vreemde overtuigingen of magisch denken, ongewone perceptuele ervaringen, sociale angst en problemen met interpersoonlijke relaties.
2. Cluster B - Dramatische, emotionele of grillige persoonlijkheidsstoornissen:
   
   • Borderline persoonlijkheidsstoornis: Gekenmerkt door instabiliteit in emoties, zelfbeeld en interpersoonlijke relaties, impulsiviteit, intense angst voor verlating en herhaaldelijk zelfbeschadigend gedrag.
   • Narcistische persoonlijkheidsstoornis: Gekenmerkt door een overdreven gevoel van eigenwaarde, behoefte aan bewondering, gebrek aan empathie voor anderen, grandioze fantasieën en gevoelens van superioriteit.
   • Histrionische persoonlijkheidsstoornis: Gekenmerkt door overdreven emotioneel en dramatisch gedrag, de behoefte om in het middelpunt van de aandacht te staan, oppervlakkige emoties, snel wisselende stemmingen en het gemakkelijk beïnvloedbaar zijn door anderen.
   • Antisociale persoonlijkheidsstoornis: Gekenmerkt door een gebrek aan respect voor de rechten van anderen, impulsiviteit, roekeloos gedrag, manipulatief gedrag, gebrek aan spijt of schuldgevoel en herhaaldelijk overtreden van de wet.
3. Cluster C - Angstige of vermijdende persoonlijkheidsstoornissen:
   
   • Vermijdende persoonlijkheidsstoornis: Gekenmerkt door een overmatige angst voor afwijzing, verlegenheid, het vermijden van sociale situaties uit angst voor kritiek of afwijzing en een gevoel van ontoereikendheid.
   • Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis: Gekenmerkt door een overmatige afhankelijkheid van anderen, het vermijden van zelfstandigheid, moeite met het nemen van beslissingen, het vermijden van conflicten en een sterke behoefte aan geruststelling en steun van anderen.
   • Obsessief-compulsieve persoonlijkheidsstoornis: Gekenmerkt door perfectionisme, ordelijkheid, inflexibiliteit, een sterke behoefte aan controle, preoccupatie met details, moeite met het delegeren van taken en rigide denkpatronen.

Bron chat gpt

Question 25

Overdracht / tegenoverdracht

Answer 25

• Overdracht: Dit verwijst naar de onbewuste projectie van gevoelens, verlangens of ervaringen van de patiënt op de therapeut. Bijvoorbeeld, een patiënt met een borderline persoonlijkheidsstoornis kan de therapeut zien als een ouderfiguur en intense gevoelens van liefde of haat ontwikkelen, gebaseerd op hun eerdere ervaringen met autoriteitsfiguren.
  • Tegenoverdracht: Dit verwijst naar de onbewuste reacties en gevoelens van de therapeut jegens de patiënt, gebaseerd op hun eigen ervaringen, persoonlijkheid en overtuigingen. Bijvoorbeeld, een therapeut kan zich overweldigd, gefrustreerd of geïrriteerd voelen door een patiënt met een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis, wat de therapeutische relatie kan beïnvloeden.

Het herkennen en begrijpen van overdracht en tegenoverdracht is essentieel voor therapeuten bij het omgaan met de complexiteit van de behandelrelatie met patiënten met persoonlijkheidsstoornissen. Het kan helpen bij het identificeren van onderliggende dynamieken en het bevorderen van een effectieve therapeutische benadering die gericht is op het bevorderen van groei en herstel.

Bron chat gpt

Question 26

Mogelijke farmacologische behandelingen schizofrenie (4)

Answer 26

Antipsychotica (typisch/atypisch)
Stemmingsstabilisatoren (vb lithium)
Antidepressiva
Anxiolytica

Question 27

3 primaire overlevingsmechanismen

Answer 27

Vechten
Vluchten
Bevriezen

Question 28

3 soorten agressie

Answer 28

Frustratie agressie
Instrumentele agressie
Psychopathologische agressie

Question 29

Aanpak:

Verkeerde argumenten leveren nieuwe energie, wakkeren het conflict aan.
Betrekkingscommunicatie krijgt meer nadruk dan de inhoud; reageer op de boosheid.
Luister actief; probeer de werkelijke reden van de boosheid te achterhalen.
Geef ruimte voor emoties; spreek niet te snel tegen.

Bij welke agressie?

Answer 29

Frustratie agressie

Question 30

Aanpak:

Benoem zo concreet mogelijk welk gedrag ongewenst is
Geef aan dat je dat onprettig vindt
Stel een grens: ‘ik wil dat u daarmee stopt’*
Bied een keuze en handel daarop
Toon begrip als daarop nog emotie wordt geuit

Bij welke agressie?

Answer 30

Instrumentele agressie

Question 31

Aanpak:

Eigen veiligheid eerst; check vluchtwegen en roep indien mogelijk hulp in
Houd voldoende fysieke afstand
Maak op een rustige manier contact
Praat met een rustige stem
Voorkom dat de cliënt schrikt
Stel korte vragen; geef de ander de tijd om hierop te reageren
Bied structuur en wees duidelijk over de regels

Bij welke agressie?

Answer 31

Psychopathologische agressie