Thema 5 Rectaal bloedverlies Flashcards
Top 5 meest voorkomende kankervormen in NL
- Spijsvertering
- Huid
- Borst
- Luchtwegen
- Mannelijk geslachtsorgaan
Meest voorkomende kankersoort kinderen
Acute leukemie
Meest voorkomende kankersoorten adolescenten (3)
Lymfeklierkanker, testiscarcinoom, melanoom
Meest voorkomende kankersoort vrouwen >30 jaar
Mammacarcinoom
Meest voorkomende kankersoort mannen 24-40 jaar
Testiscarcinoom
Meest voorkomende kankersoort mannen >45 jaar
Prostaatcarcinoom
Algemene (cel)kenmerken kanker (4)
Op hol geslagen celproliferatie en celdifferentiatie
Multistap proces
Schade aan DNA
Multifactorieel
Ontstaan normale cel naar klinisch manifeste tumor gemiddeld … jaar, … verdubbelingen = 1 tumorcel naar volume van 1cm3. Volgende 10 gaan dan dus van 1cm3 tot 1000cm3.
5 - 10 jaar
30 verdubbelingen
Stappen oncogenese (3)
- Initiatie fase
- Promotie fase
- Progressie fase
Wat is de initiatiefase bij oncogenese?
Cel gaat er anders uitzien dan verwacht door schade/mutatie (nog geen kanker)
Wat is de promotie fase bij oncogenese?
Cel gaat zich verder delen -> nog verder afwijken van originele cel (nog geen kanker)
Differentiatie graad: slecht gedifferentieerd. Wat betekent dit?
Cel lijkt bijna niet meer op originele cel
Wat is de progressie fase bij oncogenese?
Steeds verder afwijken van originele cel, geen apoptose meer, irreversibel (is kanker)
Weg van normale cel naar metastase (in totaal 5 stappen)
- Normale cel
- Dysplasie
- Carcinoma in situ (nog ingekapseld, niet naar bloed/lymfe/andere weefsels)
- Invasief carcinoom
- Metastase
Factoren van invloed op kanker: exogeen (3)
Chemisch
Fysisch
Viraal
Factoren van invloed op kanker: exogeen, chemisch voorbeelden (3)
Sigaretten
Asbest
Alcohol
Factoren van invloed op kanker: exogeen, fysisch voorbeelden (2)
UV
Röntgen
Factoren van invloed op kanker: exogeen, viraal voorbeelden (2)
HPV
Hepatitis B
Factoren van invloed op kanker: endogeen (3)
Erfelijk
Hormonaal
Immunologisch
Factoren van invloed op kanker: endogeen, erfelijk voorbeelden (2)
APC gen
BRCA1 gen
Factoren van invloed op kanker: endogeen, hormonaal voorbeelden (2)
DES
Oestrogeen
Factoren van invloed op kanker: endogeen, immunologisch voorbeeld
Immuunsuppressie
Benigne
Goedaardig
Maligne
Kwaadaardig
Groeit langzaam en expansief, frequent gekapseld en lijkt histologisch op de normale cel
Benigne
Groeit snel en invasief, afwijkende histologie met frequent necrose
maligne
Carcinoom groeit vanuit
Epitheel (maligne)
Sarcoom groeit vanuit
Bind- en steunweefsel (maligne)
Benigne tumoren vanuit epitheel (3)
Poliep
Papilloom
Adenoom
Benigne tumoren vanuit bind- en steunweefsels (5)
Fibroom
Lipoom
Chondroom
Osteoom
Myoom
Poliep is benigne/maligne?
Benigne
Papilloom is benigne/maligne?
Benigne
Adenoom is benigne/maligne?
Benigne
Fibroom is benigne/maligne?
Benigne
Lipoom is benigne/maligne?
Benigne
Chondroom is benigne/maligne?
Benigne
Osteoom is benigne/maligne?
Benigne
Myoom is benigne/maligne?
Benigne
Plaveiselcelcarcinoom is benigne/maligne?
Maligne
Adenocarcinoom is benigne/maligne?
Maligne
Fibrosarcoom is benigne/maligne?
Maligne
Liposarcoom is benigne/maligne?
Maligne
Osteosarcoom is benigne/maligne?
Maligne
Chondrosarcoom is benigne/maligne?
Maligne
Maligne tumoren vanuit epitheel (2)
Plaveiselcelcarcinoom
Adenocarcinoom
Fibrosarcoom
Liposarcoom
Osteosarcoom
Chondrosarcoom
Zijn maligne/benigne? tumoren vanuit …
Maligne
vanuit bind- en steunweefsels
Stadiering tumoren op basis van
T (tumorgrootte)
N (node, lymfeklieren)
M (metastase)
Wijze van metastaseren kan via (4)
Hematogeen
Lymfogeen
Lichaamsholte
Entmetastasen
Wat zijn entmetastasen?
Metastasen door toedoen van medische wereld
Hoe werkt de schildwachtklier procedure?
Radioactieve stof in tumor, daarna kijken of deze stof zich verspreidt in de lymfeklieren.
Hematogene metastaseringspatroon van een coloncarcinoom?
Lever (vena porta)
Hematogene metastaseringspatroon van een niercarcinoom?
Longen
Hematogene metastaseringspatroon van een cervixcarcinoom?
Long/lever
Hematogene metastaseringspatroon van een prostaatcarcinoom?
Skelet
Hematogene metastaseringspatroon van een blaascarcinoom?
Lever
Hematogene metastaseringspatroon van een longcarcinoom?
Lever
Kenmerken/symptomen van botmetastasen (5)
Botpijn (afname mobiliteit)
Hypercalciaemie (misselijk, verward)
Beenmerginfiltratie (anemie, leukopenie, trombocytopenie)
Ruggenmergcompressie
Fracturen
Diagnose kanker: anamnese: lokaal (6)
Zwelling
Ulceratie
Obstructie
Bloedverlies
Pijn bij ingroei
Functie verlies
Diagnose kanker: anamnese: systemisch (5)
Gewichtsverlies
Anorexie (verminderde eetlust)
Koorts
Vermoeidheid
Verwardheid
Therapie opties kanker (6)
Chirurgie
Radiotherapie
Chemotherapie
Hormonen
Immunotherapie
Moleculair gerichte therapie
Waar zit de klep van Bauhin?
Tussen ileum en caecum in
Waar moet je aan denken bij een iets verhoogd kreatinine en een hoog ureum?
Dehydratie
Genoom =
Totaal van alle genetische informatie
Hoeveel chromosomen heeft een gezond mens?
23 x 2 = 46
22x 2 autosomen
1x 2 geslachtschromosomen
Hoeveel genen bevat het humane genoom?
20.000
Geslachtschromosomen man
XY
Geslachtschromosomen vrouw
XX
DNA bevat informatie, is een 4-lettercode, namelijk de letters:
G, A, T en C
Informatie wordt vanuit genen omgezet in …, … en …
Eiwitten, cellen en weefsels
Wat zijn neutrale polymorfismen?
Variatie in het genoom zonder gevolgen
Mendeliaanse-overervende ziekten (3)
Autosomaal dominant
Autosomaal recessief
Geslachts (chromosoom-)gebonden
Autosomaal dominant: komt tot expressie in …zygoot en …zygoot individu
Heterozygoot en homozygoot
Autosomaal dominant: kans op dragerschap/aangedane nakomelingen = …%
50
Voorbeelden autosomaal dominante ziekte (2)
Lynch syndroom
Erfelijke cardiomyopathie
Autosomaal recessief: hoeveel kans op dragerschap?
50%
Autosomaal recessief: hoeveel kans op ziekte?
25%
Autosomaal recessief: ouders zijn ..zygote dragers, aangedane kinderen zijn ..zygoot voor het mutante gen
Heterozygote dragers
Homozygoot voor het mutante gen
Autosomaal recessief ziektes voorbeelden (3)
CF
Thalassemie
Sikkelcel
Non-penetrantie =
Wel drager van een genmutatie, echter geen verschijnselen van het ziektebeeld
De novo mutatie =
Mutatie nieuw ontstaan (in geslachtscellen van een van de ouders of heel vroeg in de foetus)
Kiembaanmozaicisme
Een deel van de geslachtscellen draagt de mutatie
Somatisch mozaicisme
Een deel van de lichaamscellen draagt de mutatie
X-gebonden overerving kenmerken:
- Meestal … aangedaan
- Geen overerving van de ziekte van … > …
- Vrouwelijke draagsters: …% zonen erft de ziekte, …% dochters erft dragerschap
Meestal mannen aangedaan
Geen overerving van de ziekte van vader > zoon
Vrouwelijke draagsters: helft zonen erft de ziektes, helft dochters erft dragerschap
Voorbeelden X-gebonden overerving ziektes (2)
Hemofilie A
Duchenne
Multifactoriele aandoeningen (complexe genetica) -> invloed van … en …
Variatie in meerdere genen en omgevingsfactoren
Voorbeelden van multifactioriele aandoeningen (5)
HVZ
Kanker
DM
Obesitas
Schizofrenie
…% van de darmkanker is erfelijk
5%
Verschil erfelijk vs familiair
Erfelijk = mutatie in gen
Familiair = komt vaker in de familie voor, maar geen erfelijke oorzaak te vinden
Risicofactoren hemorroïden: (3)
Hard persen
Lang op het toilet zitten
Droge ontlasting
Diverticulose =
aanwezigheid van divertikels zonder symptomatologie
Diverticulitis =
Meest opvallende symptomen (2)
ontsteking van 1 of meer divertikels (vaak pijn, maar geen bloedverlies)
Divertikelbloeding =
Meest opvallende symptomen?
een bloeding uit een, al dan niet ontstoken, divertikel (vaak niet pijnlijk, wel bloedverlies)
Alarmsignalen bij diverticulitis (5)
Tekenen van peritoneale prikkeling
Tekenen van ileus
(Soms) Rectaal bloedverlies
Lokaal palpabele weerstand
Hypotensie
Twee voorbeelden IBD
M. Crohn
Colitis ulcerosa
Overeenkomsten colitis ulcerosa en M. Crohn (4)
Chronisch recidiverend
Piekincidentie 20-30e
Familiaire belasting
Extra-intestinale klachten (ogen, huid, gewrichten)
Verschillen colitis ulcerosa vs M. Crohn (2)
Locatie in de darm (Crohn = gehele GI-tractus, colitis ulcerosa = colon)
Diepte van ontsteking (Crohn = transmuraal, colitis ulcerosa = oppervlakkig)
Klachten M. Crohn (5)
Bloed en slijm bij ontlasting
Gewichtsverlies
Diarree
Koorts
Buikpijn (koliek-achtig)
Klachten colitis ulcerosa (2)
Bloed-en slijmverlies per anum
Toename defaecatiedrang
(Bij uitbreiding ontsteking: diarree, koorts, gewichtsverlies)
Complicaties colitis ulcerosa: acuut (3)
toxisch megacolon (waardoor perforatie)
bloeding
superinfectie
Complicaties colitis ulcerosa: lange termijn (2)
Darmcarcinoom
Bijwerkingen medicatie
Complicaties M. Crohn: acuut (5)
Ileus
Abces
Fisteling
Bloeding
Superinfectie
Complicaties M. Crohn: lange termijn (3)
Deficienties
Short bowel
Bijwerkingen medicatie
Niet beïnvloedbare risicofactoren darmkanker (3)
Leeftijd
Familiaire belasting
IBD
Klachtenpatroon darmkanker vroege fase
Geen klachten
Klachtenpatroon darmkanker late fase (6)
Buikpijn
Veranderd defaecatiepatroon
Bloed bij ontlasting
Obstructie
Anemie
Gewichtsverlies
Waar passen onderstaande klachten het meeste bij?
Pijn
Bloed op de ontlasting
Jeuk
Prop gevoel, gevoel dat er ‘iets’ zit
Lekkage van wat ontlasting, niet goed schoon kunnen maken
Hemorroïden
Waar passen onderstaande klachten het meeste bij?
Buikpijn
Koorts of subfebriele temperatuur
Bloed bij de ontlasting
Veranderd defaecatiepatroon
Diverticulitis
Beïnvloedbare risicofactoren darmkanker (4)
Weinig beweging
Vlees (rood vlees, bewerkt vlees)
Roken
Overmatig alcoholgebruik
Algemene aanwijzingen erfelijke darmkanker (5)
> 3 familieleden met darm of baarmoederkanker
Darmkanker op jonge leeftijd <45-50jr
Meerdere darmtumoren bij een patient <70jr
10 poliepen <60jr of >20 <70jr
Meerdere familieleden met poliepen en/of darmkanker
Erfelijke vormen van darmkanker (3)
Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP)
MYH geassocieerde Polyposis (MAP)
Lynch syndroom
Vader/moeder, kind, broer/zus is een … graads familielid
1e
Opa/oma, ooms/tantes, kinderen van broer of zus, kleinkind is een … graads familielid
2e
Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP) = >100 adenomateuze poliepen in colon. Wat voor overerving?
Autosomaal dominante overerving
MYH geassocieerde Polyposis (MAP) = >10 (tot>100) adenomateuze poliepen in colon. Wat voor overerving?
Autosomaal recessieve overerving
Lynch syndroom: tumoren vooral in colon en rectum. Wat voor overerving?
Autosomaal dominante overerving
