Thema 4 Geelzucht Flashcards
De porta driehoek bestaat uit
Galductus
Tak v porta
Tak a hepatica
Ontgifting via de lever in 2 fasen, namelijk:
Fase 1: cytochroom CYP450 systeem
Fase 2: conjugatie
Functies …:
Immunologisch
Opslag
Hormoonhuishouding
Ontgifting
Glucose metabolisme
Vetmetabolisme
Eiwitmetabolisme
Productie van gal
Lever
Gal bevat onder andere: (5)
Galzouten
Bilirubine
Cholesterol
Water
Elektrolyten
Gal wordt afgevoerd naar …
Nuchter: papil van vater open/gesloten waardoor …
Na maaltijd: galblaas … en papil van vater open/gesloten?
Gal wordt afgevoerd naar duodenum
Nuchter: papil van vater gesloten, gal verzamelt zich in galblaas
Na maaltijd: galblaas contraheert en papil van vater opent zich
De pancreas heeft exocriene en endocriene taken. Welke?
Exocriene taken: acini maken verteringsenzymen, vervoerd via ductus
Endocriene taken: eilandjes van Langerhans maken hormonen
Oorzaken voor icterus: pre-hepatisch
Hoog aanbod van bilirubine
Oorzaken van icterus: hepatisch
Problemen met verwerken van bilirubine
Oorzaken van icterus: post-hepatisch
Galwegobstructie
Wat is het syndroom van Gilbert?
Onschuldige conjugatiestoornis, kan milde geelzucht geven
Cholelithiasis =
Galstenen
Risicofactoren galstenen: de 4F’s
Fat
Forty
Female
Fertile
Klachten bij galstenen (vaak na …)
Asymptomatisch of koliekpijn rechter bovenbuik, vaak na het eten, ‘referred pain’ naar schouder
Lab bij galstenen. Wat is verhoogd?
Gamma GT en AF
Complicaties galstenen (4)
Icterus, witte ontlasting
Cholecystitis
Cholangitis
Pancreatitis
Behandeling galstenen
Cholecystectomie, ERCP
Ontsteking van de lever =
Hepatitis
Lab bij hepatitis: wat verhoogd?
ALAT en ASAT
Symptomen bij hepatitis (3)
Soms koorts, pijn, icterus (verhoogd bilirubine)
Welke vorm van hepatitis kan ook chronisch worden?
B, C, D
Welke vorm van hepatitis wordt via voedsel, water, contact met faeces overgedragen?
A, E
Welke vorm van hepatitis wordt via bloedcontact of onveilig sexueel contact overgedragen?
B, C, D
NASH = niet alcoholische steatohepatitis. Wat houdt dit in? (3)
Steatose (vervetting)
Steriele hepatitis
Fibrose (verbindweefseling)
Metabool syndroom = (4)
Overgewicht
DM II
Hypertensie
Dislipidemie
Verbindweefseling van de lever: noduli leverweefsel omgeven door strengen bindweefsel =
Levercirrose
Levercirrose vermoeden bij de volgende symptomen (3)
Tekenen van portale hypertensie
Tekenen van leverfalen
Vast aanvoelende hobbelige lever
Diagnose levercirrose gaat dmv …
Leverbiopt en/of fibroscan
Levercirrose kan leiden tot …. En ….
Hepatocellulair carcinoom
Leverfalen
Complicaties levercirrose (3)
Portale hypertensie
Ascites
Leverfalen
Leverfalen:
….: bloedingen
Laag …: oedeem
…
…., hoog ….: desorientatie, sufheid, coma
…
Leverfalen
Stollingsstoornissen: bloedingen
Laag albumine: oedeem
Icterus
Encephalopathie, hoog ammoniak: desorientatie, sufheid, coma
Sepsis
Hoge druk in portale systeem =
Portale hypertensie
Oorzaken portale hypertensie:
Pre-hepatisch (2)
Hepatisch (2)
Post-hepatisch (2)
Pre-hepatisch
- Trombose in v porta
- Andere oorzaken van afvloedbelemmering
Hepatisch
-Verschillende vormen van cirrose
- Zeldzame oorzaken (sarcoidose, schistosomiasis)
Post-hepatisch
- Afvloedbelemmering v cava inferior boven de intrede van de v hepatica, zoals trombose
- Rechtsfalen hart: klepafwijkingen, constrictieve pericarditis
Symptomen portale hypertensie (5)
Oesophagusvarices: bloedingen
Maagslijmvliesafwijkingen
‘Caput medusae’
Splenomegalie met trombopenie
Draagt bij aan ascitesvorming
SAAG =
Serum-ascites albumine gradient
Ascites: SAAG hoog, relatief weinig/veel? albumine in ascites (oa bij … en …)
Weinig
Portale hypertensie
Rechtsfalen
Ascites: SAAG laag: relatief weinig/veel? eiwit in ascites (oa bij … en …)
Veel
Infectie en maligniteit
Meest voorkomende oorzaken acute pancreatitis (3)
Galstenen
Alcoholabusus
Idiopathisch (we weten het niet)
Kliniek acute pancreatitis
Heftige pijn in epigastrio, geen kolieken (pt wil stil liggen)
Uitstraling naar rug, borst of linker schouder, vaak opgetrokken knieen
Geen defense musculair (pancreas ligt retroperitoneaal)
Diagnose acute pancreatitis:
- … en … verhoogd in lab
- bij AF en gamma GT ook verhoogd: …
- Beeldvorming
Lipase/amylase verhoogd
Cholestase
Complicaties acute pancreatitis (5)
Pancreas flegmone (uitgebreide ontsteking), necrose, bloeding, abces
Peritonitis, intraperitoneale bloedingen
Icterus door obstructie van ductus choledochus
Shock
MOF
Chronische pancreatitis komt meestal door …
Persisterende alcoholabusus
Klachten van chronische pancreatitis (5)
Abdominale pijn
Malabsorptie / vetdiarree
Afvallen
DM
Icterus door beschadiging ductus
ALAT vooral …, ASAT … en …
Komen vrij bij celverval
Bij leverziekte ALAT hoger/lager? dan ASAT
ALAT lever, ASAT lever en spieren
Bij leverziekte ALAT>ASAT (behalve bij cirrose)
Gamma GT en AF beiden verhoogd: …
Alleen gamma GT verhoogd: …
Alleen AF verhoogd: …
Cholestase
Toxinen
Botafwijkingen
LDH verhoogd bij …
Celverval algemeen, bijvoorbeeld bij hemolyse
Uit hoeveel kwabben bestaat de lever?
2
Aanvoerende bloedvaten lever zijn:
Vena porta 70%
Arteria hepatica 30%
Afvoer bloed lever via …
Onderste holle ader
Wat zijn Kupfercellen?
Macrofagen
Lever lobje heeft een portale triad, namelijk:
Portale arteriole
Portale venule
Galgang
Haem groep wordt door RES afgebroken tot …
Bilirubine
In lever wordt … bilirubine gekoppeld aan diglucuronide (geconjugeerd en dus …) -> uitscheiden via gal en darmen, reabsorptie darmen door bacteriele omzetting naar … -> portale vene -> uitscheiding via …
In lever wordt ongeconjugeerd bilirubine gekoppeld aan diglucuronide (geconjugeerd en dus wateroplosbaar) -> uitscheiden via gal en darmen, reabsorptie darmen door bacteriele omzetting naar urobilinogeen -> portale vene -> uitscheiding via nieren
Stopverf ontlasting bij …
Galproblematiek
Direct bilirubine is ook wel
Geconjugeerd bilirubine
Verhoging geconjugeerd bilirubine in je urine is altijd … en noem je ook wel …
Pathologisch
Bilirubinurie
Oorzaken hyperbilirubinemie (3)
Toename productie van bilirubine (pre-hepatisch)
Verstoring in het metabolisme van bilirubine (hepatisch)
Afname van de excretie van bilirubine (post-hepatisch)
Icterie bij bilirubine concentratie > … umol/l in plasma
50
Normaal totaal bilirubine
3-21 umol/l
Normaal geconjugeerd bilirubine
<5 umol/l
Ongeconjugeerd hyperbilirubinemie oorzaken (4)
Kenmerkend: … in de urine (want gebonden aan …)
Leverziekte
Hemolyse
Syndroom van Crigler-Najjar en Syndroom van Gilbert
Prematuriteit
Geen bilirubine in de urine (gebonden aan albumine, komt dus niet in je urine terecht)
Geconjugeerde hyperbilirubinemie oorzaak:
Normale excretieroute geblokkeerd waardoor lekkage optreedt
- Cholestase (galwegstuwing)
- Galstenen
- Pancreatitis
- Tumor
Bij levercirrose kan er uitputting ontstaan bij ernstig hepatisch falen waardoor daling …
ALAT/ASAT
Albumine is verhoogd/verlaagd? bij ‘acute fase’?
Verlaagd
Oorzaken laag albumine (4)
Verlaagde synthese (ondervoeding, levercirrose)
Verhoogde afbraak (trauma, koorts, hyperthyreoidie)
Verhoogd verlies (nefrotisch syndroom, gastro-enteropathie en verlies lichaamsvocht vb brandwonden)
Hemodilutie, gewijzigde lichaamsdistributie (bv ascites)
(Chronisch) alcohol
… gamma gt
…. ALAT, ASAT
…. MCV
Allemaal verhoogd
Diverticulitis beeldvormend onderzoek: eerst …, dan zo nodig …
Eerst echo, dan zo nodig CT
Verhoging gamma gt, ASAT, ALAT, AF en lichte verhoging bilirubine kan passen bij …
Steatose (leververvetting)
Juist of onjuist? Intraveneus en rectaal toedienen van medicijnen voorkomt het first-pass effect.
Juist
Juist of onjuist? Bij het stoppen van een geneesmiddeltherapie is de plasmaspiegel tot vrijwel 0 gedaald na circa 5x T1/2.
Juist
Juist of onjuist? Bij een klein verdelingsvolume stapelt het geneesmiddel zich in de weefsels op.
Onjuist
Formule verdelingsvolume medicijn
Verdelingsvolume (L) = gegeven dosis (mg) / plasma concentratie (mg/L)
Juist of onjuist? De spiegel van simvastatine (substraat voor CYP 3A4) verhoogd als het gecombineerd wordt met grapefruitsap (CYP 3A4 inhibitor).
Juist
Inhibitor
Remt activiteit enzym
Inducer
Vergroot activiteit enzym
Juist of onjuist? Het geven van een oplaaddosis is nodig bij medicijnen die snel moeten werken en een groot verdelingsvolume hebben.
Juist
Juist of onjuist? De halfwaardetijd is omgekeerd evenredig met klaring.
Juist
Juist of onjuist? Bij acute ernstige pijn geef je het liefst een middel met een lange Tmax.
Onjuist
Juist of onjuist? Als een medicijn vaker dan de halfwaardetijd wordt toegediend zal nooit een steady-state bereikt worden.
Onjuist
Consequenties verminderde nierfunctie bij medicijnen (4)
Invloed op de GFR (rekening mee houden)
Verminderde excretie (hogere bloedspiegels, meer (bij)werkingen)
Verminderde beschikbaarheid (lokaal werkend bij UWI, diuretica)
(Verder) nierfunctieverlies (ATN, drukverval, tubulo-interstitiele nefritis)
Wat gebeurt er bij leverfalen icm medicijnen? (3)
First-pass effect neemt af
Afname enzymactiviteit (oa CYP450 enzymen)
Toename bloedingsrisico/encefalopathie
Waarom moet je bij leverfalen/cirrose met name alert zijn op benzo’s?
Bij encelopathie
Wat gebeurt er mbt medicijnen en minder albumine?
Albumine is eiwit waar veel geneesmiddelen aan binden. Bij minder albumine = minder gebonden geneesmiddel = meer ‘vrije fractie’ -> is vaak actief (vaak meer bijwerking + kortere halfwaardetijd (vrije fractie wordt geklaard door de nieren))
