Thema 5 Incontinentie Flashcards
Fysiologie beheersing mictiedrang
Mictiedrang -> vulling blaas met 150-200ml urine
Sympathisch zenuwstelsel beheerst de aandrang
-> Activatie sfincter urethra en bekkenbodemspieren
-> Ontspanning m. Detrusor
Risicofactoren incontinentie - gevolgen ouderdom (4)
contractiliteit en capaciteit van de blaas neemt af
Benigne prostaathypertrofie
Afgenomen spiertonus in sfincters en bekkenbodemspieren
Verandering bindweefsel -> verlies van steunfunctie
Risicofactoren incontinentie - comorbiditeit (15)
DM, hartfalen, degeneratieve gewrichtsziekten, chronische longziekten, obstipatie, CVA, parkinson, NPH, dementie, depressie, verminderde cognitie, verminderde mobiliteit, obereikbare toiletten, weinig zorgmogelijkheden, visuele beperkingen
Risicofactoren incontinentie - medicatie (3)
Urologische parasympathicolytica
Effect: overloopblaas en obstipatie
Indirect effect
Diuretica -> grotere urineproductie
Sedativa -> verwardheid en mobiliteitsproblemen
Wat is stressincontinentie? Risicofactoren? (4)
Incontinentie bij toegenomen intra-abdominale druk
Niet goed functinerend sfinctermechanisme
-> Vaak door onvoldoende contractie m. Levator ani en urethramusculatuur
Risicofactoren:
Vrouw: zwangerschap en bevalling; eerdere incontinentie OK; menopauze
Man: prostatectomie
Wat is urge-incontinentie? Oorzaken?
Incontinentie na plots onhoudbare plasdrang
-> Onwillekeurige contracties van m. Detrusor
Overactieve blaas
Oorzaken
-> Neurologisch: CVA, MS, M parkinson, ruggenmergschade (reflexincontinentie)
-> Toegenomen sensitivieit blaas: blaasstenen, cystitis, cafeine
Wat is overloopincontinentie? Oorzaken?
Onwillekeurig verliezen van kleine hoeveelheden uit een volle blaas
-> Vergrootte en ongevoelige blaas -> chronisch vasthouden urine
Verminderde contractiliteit van de blaas -> geen mictie
Oorzaken:
BPH, urethrastrictuur
Bij vrouwen kan een verzakking een rol spelen
Diabetische neuropathie, dwarslaesie
Wat is functionele incontinentie?
Incontinentie bij individu wie slecht zelfstandig naar het toilet kan
- Slechte mobiliteit
- Mentale verwardheid
- Visuele beperkingen
Vaak voorkomend bij ouderen, gehandicapten en geinstitutionaliseerde patienten
Vormen incontinentie (5)
Urge-incontinentie
Stressincontinentie
Functionele incontinentie
Overloopincontinentie
Gemengd
Wat is transiente incontinentie? Mogelijke oorzaken?
Voorbijgaande incontinentie
Bij kwetsbare ouderen goed op te sporen
Behandelbare oorzaken
DIAPERS
Delier
Infectie
Atrofie
Pharmacologisch
Endocrien
Restricted mobility
Stool impation/sacral nerve
Aanvullend onderzoek bij urine incontinentie (5)
Mictiedagboek
Urine onderzoek
Bladderscan
Uroflowmetrie (meting hoeveelheid urine per tijdseenheid)
Cystomanometrie (UDO) (urethraal en rectaal drukmeters)
Leefstijladviezen urine incontinentie (4)
gewichtsreductie bij obesitas
Normale vochtinname, minder cafeine
Goede toiletgewoonten
Incontinentiemateriaal
Behandeling stressincontinentie
Bekkenbodemspier oefeningen
Pessarium (stijve ringi ngebracht in vagina, geeft druk nabij de urethra)
Behandeling urge-incontinentie (5)
Blaastraining
- Geleidelijk verlengen van de tijd tussen 2 micties
Prompted voiding
- voor ouderen met cognitieve problemen, stimulatie van de patient om zelf naar het toilet te gaan
Anticholinergica (tolterodine, solifenacine, oxybutininepleister)
- 2.3e stopt <6mnd vanwege weinig effect, bijwerkingen: hoofdpijn, droge mond, obstipatie
PTNS (percutaneous tibial nerve stimulation)
Botoxinjecties
Behandeling functionele incontinentie (3)
Plassen op aansporing (promted voiding)
Plassen op de klok
Verblijfscatheter
Reflex bij ontlasting (4)
- Rectum zet uiteen
Stimulatie parasympathische eznuwen
Rekreceptoren in rectum - Relaxatie interne sfincter
Contractie bovenliggend sigmoid - Contractie externe sfincter (indien ophouden)
- Relaxatie externe sfincter
Verhoging intra-abdominale druk
Verstrijken anorectale hoek
Oorzaken def incontinentie (4)
sfincterproblematiek (schade, ouderdom)
Ontstekingen
Obstipatie (‘soiling’)
Neurologische aandoeningen (MS, spina bifida)
Anamnese bij def incontinentie (4)
Dieet
Ontlastingspatroon
Voorgeschiedenis
Sociale aspect
Lichamelijk onderzoek bij def incontinentie
Algemeen: cognitieve, psychologisch en functionele status
Abdominaal
inspectie anus: hemorrhoiden? Verzakking? Fistel zichtbaar?
Drukpijn, loslaatpijn, fecoliet voelbaar?
Rectaal toucher (anale reflex, motoriek en sensibiliteit bekkenbodem)
Bulbocavernosus reflex
Algemeen neurologisch onderzoek
Mogelijke oorzaken bij mictieproblematiek LUTS (5)
BPH
Urethrastrictuur
Bekkenbodemprobleem
Corpus alienum
(Prostaatcarcinoom)
Mogelijke oorzaken opslag problemen LUTS (7)
Gevolg van mictie LUTS (cave overloopblaas)
Functioneel
Medicamenteus
Infectieus
Maligniteit
Iatrogeen
Neurologisch (parkinson, MS, wervelkanaalstenose, dementie/alzheimer, cardiovasculair)
De vraag ‘Is er urineverlies zonder dat sprake is van aandrang of activiteiten die
drukverhoging in de buik geven?’ Past bij … incontinentie
Overloop
De vraag ‘ Gaat het urineverlies gepaard met sterke aandranggevoelens?’ Past bij … incontinentie
Urge
De vraag ‘Treedt het urineverlies op tijdens activiteiten die drukverhoging in de buik
geven, zoals hoesten, niezen, springen, tillen of rennen?’ Past bij … incontinentie
Stress
Leeftijdsgebonden veranderingen spijsverteringskanaal (4)
Verminderde kauwfunctie / Minder speekselproductie
Verminderde maagontlediging
Verminderde peristaltiek in dunne darm
Verminderde peristaltiek in dikke darm / Minder mucosa en spieren
Symptomen LUTS bij obstructie (7)
- Zwakke straal
- Hesitatie
- Onderbroken straal
- Persen
- Langdurige straal
- Residugevoel
- Nadruppelen
Symptomen LUTS bij opslag (4)
- Frequente mictie
- Urge gevoel
- Urge incontinentie
- Nycturie
Behandeling nycturie niet medicamenteus (8)
- Inzicht
- Geen prostaatcarcinoom
- Vochthuishouding
- Koffie en Alcohol
- Bekkenbodem relaxatie, mictie reëducatie - Blaastraining
- Leegstrijken urethra
- Medicatie herzien, met name diuretica
Behandeling LUTS medicamenteus (3)
- 𝛼 blokker: “ontspanning” prostaatloge (tamsulosine/alfusosine)
- 5-dht remmer: volume reductie prostaat (finasteride / dutasteride)
- Antcholinergica: remmende werking blaasspier (solifenacine / oxybutinine)
Symptomen prostaatkanker (5)
Vrij aspecifiek:
○ Mictieklachten
○ Recidiverende urineweginfecties
○ Hematurie
○ Urge-incontinentie.
Pijn bij metastasen:
○ lokale pijn, botpijn
Diagnostiek prostaatkanker (6)
- PSA
- Rectaal onderzoek
- Prostaatwijzer.nl
- Transrectale echografie - MRI Prostaat
- Biopt prostaat
Behandelopties prostaatcarcinoom (3)
● Active Suveillance:
○ Regelmatig PSA meting
○ Herhaling bioptie en/of MRI
● Radicale prostatectomie
○ Open
○ Laparoscopisch
○ Laparoscopisch Robot Geassisteerd
● Radiotherapie
○ Uitwendig met of zonder hormonale therapie
○ Brachytherapie
Belangrijk bij PA aanvraag (4)
• Identificeerbaar
– Wat/van wie/van waar is het?
• Orienteerbaar
– Hoe zat het ‘in/op de patient’?
• Differentiaal diagnose
– In welke richting wordt (klinisch) gedacht?
• Relevante antecedenten
– Welke voorgeschiedenis kan invloed hebben op wat het is/in welke richting wordt gedacht?
