Thema 3

Question 1

Vijf pilaren voor de CeHRes Roadmap:

Answer 1

1. participerend ontwikkelingsproces
2. ontwikkelt nieuwe infrastructuren om zorg te verbeteren
3. verweven met implementatie
4. gekoppeld aan persuasieve design
5. continue evalueren

Question 2

CeHRes Roadmap?

Answer 2

Een raamwerk voor ontwikkeling van technologie met een menselijke en contextueel perspectief. Het is gebaseerd op bestaande raamwerken, inzichten en onderzoek.

Question 3

Vijf fases van CeHRes Roadmap

Answer 3

1. contextual inquiry
2. value specification
3. design
4. operationalization
5. summative evaluation

Question 4

De CeRHes Roadmap is gebaseerd op agile science. Wat is het voordeel van agile science ten opzichte van de meer traditionele sequentiële modellen voor het ontwikkelen van interventies/programma’s die van oudsher vaak gebruikt worden binnen de gedragswetenschappen?

Answer 4

Agile science is afkomstig uit de softwareontwikkeling. Bij agile science lopen ontwikkeling en evaluatie parallel en wordt er een iteratieve werkwijze gehanteerd.

Agile science maakt gebruik van korte herhalingen waarin een technologie aangepast kan worden voordat deze op grote schaal geïmplementeerd wordt. Dit is in tegenstelling tot de meer traditionele sequentiële modellen waarbij een evaluatie vaak pas plaatsvindt nadat een interventie helemaal ontwikkeld is.

Question 5

Uit welke twee groepen personen hoort een ontwikkelteam te bestaan?

Answer 5

1. Professionals die zich richten op de ontwikkeling, implementatie en evaluatie van de technologie.
2. Mensen die vanwege hun betrokkenheid een goede aansluiting met de doelgroep garanderen.

Question 6

De eerste fase van de CeHRes Roadmap is een grondige analyse van de context. Wat zijn de belangrijkste uitkomsten hiervan?

Answer 6

Aan de hand van een analyse van de context wordt de huidige situatie in kaart gebracht van een probleem waarvoor technologie mogelijk een toegevoegde waarde heeft. Hierbij moet ook gekeken worden naar de geldende regels en voorschriften en de mogelijkheden en voorwaarden voor het gebruik van technologie. De informatie uit de contextuele analyse wordt bij elke fase opnieuw gebruikt om te toetsen of het ontwikkelproces nog steeds aansluit bij de context die het uitgangspunt vormde voor de ontwikkeling.

Question 7

Binnen de analyse van de context worden drie activiteiten onderscheiden, welke?

Answer 7

1. Het identificeren van relevante stakeholders. Stakeholders kunnen in kaart gebracht worden aan de hand van een literatuurreview, op basis van aanbevelingen van experts en door middel van snowball-sampling.
2. Analyse van stakeholders. Om key stakeholders te kunnen selecteren moet je eerst in kaart brengen wat de rollen en taken van elke stakeholder zijn. Er zijn verschillende manieren om een stakeholderanalyse uit te voeren. Vaak worden de stakeholders gevisualiseerd in een stakeholdersmap.
3. De huidige situatie in kaart brengen. Om de te ontwikkelen eHealth-technologie te laten aansluiten is het van belang om een grondig inzicht in de context te verkrijgen. Het gaat daarbij niet alleen om de perspectieven van de stakeholders, maar ook om regels en voorschriften die van toepassing kunnen zijn, ethische vraagstukken, etc.

Question 8

De tweede fase van de CeHRes Roadmap betreft het specificeren van de waarden . Wat zijn de belangrijkste doelstellingen van de fase van waardenspecificatie?

Answer 8

• Alle waarden van de key stakeholders worden in kaart gebracht. Om deze doelen te kunnen achterhalen, wordt veelal gebruikgemaakt van interviews, focusgroepen en observaties. Soms worden deze methodieken ook gecombineerd met het verzamelen van informatie voor de analyse van de context.
• Er wordt vervolgens een prioritering aangebracht in een value map. Prioritering kan gedaan worden met behulp van een Analytic Hierarchy Process in focusgroepen.
• De waarden uit de vorige activiteit zijn onderdeel van het businessmodel, die verder gespecificeerd wordt binnen deze activiteit. Een businessmodel is gedurende het gehele ontwikkelproces van belang omdat het inzichten verschaft in implementatie, kosten en opbrengsten. Een veel gebruikte methode is het businessmodel-canvas.
• De waarden moeten vertaald worden naar specifieke eisen die aan de nieuw te ontwikkelen technologie gesteld worden. Methodes die hiervoor veel gebruikt worden zijn interviews, focusgroepen of requirement templates. Ook literatuur, juridische documenten of technische beperkingen kunnen van belang zijn bij het opstellen van specifieke eisen.

Question 9

Uiteindelijk moeten de waarden die gespecificeerd worden, omgezet worden naar concrete eisen (requirements) die aan een eHealth-toepassing gesteld worden. Specifieke eisen aan een eHealth-technologie kunnen worden opgesplitst in vijf categorieën. Wat zijn deze vijf categorieën?

Answer 9

1. Content requirements: Eisen die betrekking hebben op de inhoud van de toepassing en de informatie die de gebruiker dient te krijgen.
2. Usability and user experience requirements: Eisen die betrekking hebben op het gebruikersperspectief (de interface en de manier waarop interactie met de toepassing plaatsvindt).
3. Functional and modality requirements: Eisen die betrekking hebben op de technische eigenschappen van de eHealth-toepassing.
4. Service requirements: Eisen die betrekking hebben op hoe de ondersteuning voor de eHealth-toepassing geregeld moet worden.
5. Organizational requirements: Eisen die betrekking hebben op hoe de eHealth-toepassing geïntegreerd moet worden in de werkroutines en organisatiestructuur.

Question 10

De derde fase van de CeHRes Roadmap betreft de designfase. Beschrijf in eigen woorden wat de designfase inhoudt.

Answer 10

In de designfase wordt de daadwerkelijke eHealth-technologie ontwikkeld. De analyse van de context en de waardenspecificatie vormen een blauwdruk voor het ontwerp.

Voor deze iteratieve ontwikkeling kan gebruikgemaakt worden van prototypes die steeds opnieuw getest worden met de stakeholders.

Het is van belang dat een technologie daadwerkelijk invloed heeft op de cognities en het gedrag van gebruikers. Hiervoor kan gebruikgemaakt worden van concepten van het PSD-model of van gedragsveranderingstechnieken.

Question 11

Wat is het verschil tussen lo-fi en hi-fi prototypes?

Answer 11

Lo-fi prototypes zijn prototypes die nog niet de functionaliteit van de uiteindelijke technologie hebben, maar die wel kunnen helpen om de belangrijkste onderdelen en het uiteindelijke doel visueel inzichtelijk te maken.

Hi-fi prototypes lijken vaak al veel op de uiteindelijke versie van de technologie en zijn ook al functioneel. Daarom is er voor het ontwikkelen van hi-fi prototypes vaak technische expertise nodig.

Question 12

Welke twee manieren van usability testing worden in het tekstboek onderscheiden?

Answer 12

Expert-based usability testing en user-based usability testing. Bij expert-based usability testing testen experts op het gebied van design of inhoudelijke experts de eHealth-toepassing. Bij user-based usability testing worden de testen uitgevoerd door de eindgebruikers.

Question 13

Welke twee technieken kunnen gebruikt worden om een eHealth-toepassing zo te ontwerpen dat deze bij kan dragen aan gedragsverandering?

Answer 13

Persuasive techniques en behavior change techniques zijn van belang om gedragsverandering te bevorderen.

Het persuasive system design (PSD)-model is een model dat veel gebruikt wordt en kan helpen om eHealth-toepassing overtuigender te maken. Het model bestaat uit vier categorieën: primary task support, dialogue support, credibility support, social support.

Behavior change techniques (BCTs) zijn gebaseerd op psychologische gedragsveranderingstheorieën. Dit zijn technieken die zowel in eHealth-toepassing, maar ook in andere interventies gebruikt kunnen worden om gedrag te veranderen.

Question 14

De vierde fase van de CeHRes Roadmap is de operationalisatiefase. Wat zijn de belangrijkste uitkomsten van de operationalisatiefase?

Answer 14

De belangrijkste uitkomst van de operationalisatiefase is de introductie, disseminatie, adoptie en integratie van de technologie in de praktijk. Om dit te bereiken is het belangrijk om een concreet implementatieplan te maken, waarbij rekening wordt gehouden met activiteiten uit de eerdere fases.

Implementatietheorieën, zoals de Diffusion of innovation theory, kunnen aanknopingspunten bieden voor het opstellen van een implementatieplan. Concrete activiteiten die ingezet kunnen worden, zijn: pilots, ambassadeurs van een technologie, presentatie over de technologie.

Question 15

Volgens de Diffusion of innovation theory kunnen bepaalde kenmerken van een technologie bijdragen aan een succesvolle implementatie. Wat zijn deze vijf kenmerken?

Answer 15

1. Relatief voordeel: het moet duidelijk zijn waarom de nieuwe technologie een voordeel heeft ten opzichte van de bestaande situatie.
2. Complexiteit: eenvoudige technologie verspreidt zich sneller dan complexe technologie.
3. Compatibiliteit: het is belangrijk dat een technologie aansluit bij de behoeften, waarden en routines van de gebruiker.
4. Trialability: het versoepelt de implementatie als gebruikers een technologie eerst kunnen uitproberen, voordat ze deze definitief gaan gebruiken.
5. Observability: het bevordert de implementatie als potentiële gebruikers iemand kunnen observeren die de technologie al gebruikt.

Question 16

De vijfde (laatste) fase van de CeHRes Roadmap is de summatieve evaluatie. Bij de summatieve evaluatie van een technologie moeten er twee aspecten onderzocht worden. Welke twee aspecten zijn dit?

Answer 16

Bij de summatieve evaluatie van een technologie wordt de impact van de technologie op de context en op de stakeholders onderzocht op basis van de uitkomsten die in de waardenspecificatie zijn gedefinieerd. Dit zijn bijvoorbeeld effecten op gezondheid, gezondheidszorg of daaraan gerelateerde processen of gedrag.

Daarnaast moet de summatieve evaluatie de uptake van de technologie onderzoeken, oftewel de adoptie en het gebruik zoals de technologie bedoeld was.

Question 17

Wat is formatieve evaluatie?

Answer 17

Naast de summatieve evaluatie vindt er volgens de CeHRes Roadmap ook voortdurend evaluatie plaats om informatie te verzamelen om het proces te bewaken. Dit wordt ook wel formatieve evaluatie genoemd.

Doel: Technische problemen met eHealth-technologieën identificeren

Question 18

Op welke twee manieren wordt formatieve evaluatie ingezet binnen de CeHRes Roadmap?

Answer 18

Formatieve evaluatie kan gebruikt worden tussen twee fases in of binnen een fase. Aan het eind van elke fase gaan de leden van het ontwikkelteam na of ze voldoende rekening hebben gehouden met de informatie die uit eerdere fases naar voren is gekomen.

Binnen een fase draagt formatieve evaluatie eraan bij dat de activiteiten van het ontwikkelteam en de perspectieven van de stakeholders op elkaar aansluiten. Door steeds binnen een fase de input van stakeholders te vragen, zorgt het team ervoor dat de technologie aansluit bij de uiteindelijke gebruikers. Dit gebeurt binnen elke fase.

Question 19

Wat zijn volgens het raamwerk van Mitchell et al. (3) concepten die belangrijk zijn bij het selecteren van verschillende key stakeholders?

Answer 19

1. Power: geeft inzicht in de mate van invloed die de mening van een stakeholder heeft.
2. Legitimacy: geeft inzicht in de relevantie van een stakeholder, met andere woorden welke stakeholders tellen echt mee en zijn dus relevant.
3. Urgency: geeft inzicht in hoeverre de behoeften en wensen van de stakeholder daadwerkelijk directe actie vereisen.

Question 20

Logdata zijn uitermate geschikt voor het verzamelen van objectieve data. Op welke twee manieren kunnen logdata gebruikt worden in de analyse van de context voor een eHealth-toepassing?

Answer 20

1. Er kan gebruikgemaakt worden van system log data. Hiermee kunnen onderzoekers zien hoe vaak, op welke manier en wanneer mensen een website of app bezocht hebben.
2. Er kan ook gebruikgemaakt worden van behaviour log data. Hiermee kan meetbaar gedrag zoals slaap, locatie of beweeggedrag in kaart gebracht worden.

Question 21

Waarom is het voor de ontwikkeling van eHealth-toepassingen van belang dat de informatie uit de contextanalyse goed gedocumenteerd wordt?

Answer 21

Het is een dynamisch proces, soms blijkt dat het belangrijk is om nog een keer terug te gaan naar een eerdere gemaakte beslissing. Om dit te kunnen doen moet elke stap en elke keuze die gemaakt wordt gedocumenteerd worden.

Question 22

Wat is HCD?

Answer 22

Human-centered design (HCD) is een ontwerp framework dat beoogt oplossingen voor problemen te ontwikkelen door het menselijk perspectief te betrekken bij alle stappen van het proces. Binnen dit framework worden requirements (eisen) geformuleerd en worden prototypes ontwikkeld en geëvalueerd om zo te komen tot een ontwerp.

Question 23

Human-centered design (HCD) kan verdeeld worden in vijf stappen. Wat zijn deze vijf stappen en wat houden ze in?

Answer 23

1. Early concept: In de eerste stap is er nog weinig kennis van de doelgroep en het mogelijke ontwerp. Deze fase is vooral een verkenning van de doelgroep en de eisen.
2. Early planning: Voor de tweede stap gaat de ontwikkelaar aan de slag met het uitwerken van de eerste ideeën in de vorm van low-fidelity prototypes en mock-ups.
3. Design refinement: In deze stap wordt het ontwerp verder verfijnd en wordt er meer aandacht besteed aan details van het ontwerp. Het doel is om een definitieve ‘look and feel’ voor te leggen aan de doelgroep.
4. Mid design: In de mid design-fase wordt een high-fidelity prototype ontwikkeld, waarin de eindgebruiker moet kunnen interacteren met de toepassing.
5. Late design/post release: In deze fase wordt de toepassing daadwerkelijk in gebruik genomen als prototype, omdat ook het uiteindelijk product voortdurend ge-evalueerd moet worden.

Question 24

Specifieke eisen aan een eHealth-technologie kunnen worden opgesplitst in vijf categorieën:

Answer 24

content requirements, usability and user experience requirements, functional and modality requirements, service requirements en organizational requirements.

Question 25

Methodes om requirements in kaart te brengen: Cognitive task analysis:

Answer 25

De onderzoekers proberen hiermee inzicht te krijgen in het handelen van de patiënten.

Question 26

Methodes om requirements in kaart te brengen: participatory design:

Answer 26

Gebruikers geven feedback over de eerste design-concepten en prototypes, samen worden aanpassingen gemaakt.

Question 27

Methodes om requirements in kaart te brengen: contextual inquiry and design.

Answer 27

Bijvoorbeeld het doen van observaties, om te begrijpen hoe mensen werken in de context van hun natuurlijke omgeving.

Question 28

Wat zijn twee mogelijkheden om persuasive technology toe te passen in eHealth-interventies gericht op het bevorderen van gezondheid?

Answer 28

• Behavior change techniques toe passen in interventies. Persuasive technology kan helpen om deze BCTs een praktische uitwerking te geven die past bij eHealth-interventies.
• Het is van belang dat interventies niet eenmalig gebruikt worden, maar dat gebruikers vaker terugkomen. Door persuasive technology kunnen mensen verleid worden om interventies vaker te gebruiken.

Question 29

Persuasive technology heeft haar oorsprong in vier theoretische achtergronden. Wat zijn deze vier achtergronden?

Answer 29

Persuasive communication, Health promotion, Social marketing, Acceptance and human media interaction

Question 30

Volgens het model van Schulz van Tun zijn binnen communicatie vier lagen te onderscheiden die van belang zijn bij het zenden (coding) en ontvangen (decoding) van informatie om mensen te overtuigen:

Answer 30

1. Een factual layer die betrekking heeft op feiten en data
2. Een expressive layer die aandacht besteed aan de relatie tussen de zender en de ontvanger
3. Een self-revealing layer die uitdrukt wat de emoties en waarden van de zender zijn
4. Een appellation layer die verwijst naar de wensen, adviezen, instructies en (gewenste) effecten.

Question 31

Persuasieve technologie volgens het Elaboration Likelihood Model:

Answer 31

Volgens het ELM daagt met name de perifere route (social cues en de manier waarop informatie wordt gegeven) ontwerpers van persuasive technology uit om niet alleen informatie te geven, maar ook aandacht te besteden aan motivatie van mensen en het vermogen om informatie begrijpelijk te maken.

Question 32

De principes waar sociale marketing gebruik van maakt zijn:

Answer 32

• Sociale normen (ongeschreven regels binnen een groep)
• Conformiteit (het bij een bepaalde groep willen horen)
• Doelgericht gedrag (streven om gewenst gedrag ook daadwerkelijk uit te voeren)

Question 33

Zes principles of compliance:

Answer 33

reciprocity, scarcity, authority, commitment and constancy, consensus, liking.

Question 34

Theorieën over de acceptatie van technologie zijn Technologie Acceptance Model (TAM) en de Unified Theory of Use and Acceptance (UTAUT), wat zijn de uitgangspunten?

Answer 34

Het gebruik technologie hangt af van verwachtingen van mensen ten aanzien van gebruiksgemak, de benodigde inspanningen en voordelen en sociale invloeden. Daarnaast spelen theorieën rondom interactie tussen mens en media en computergestuurde communicatie een rol, waarbij het vooral gaat om het design van interfaces en hoe technologie mensen kan ondersteunen bij het uitvoeren van bepaalde taken.

Question 35

Het PSD (Persuasive design model) bestaat uit vier categorieën:

Answer 35

1. Primary task support betreft activiteiten die de gebruiker helpen bij de belangrijkste activiteiten om het doel van de interventie te bereiken. Het gaat daarbij om activiteiten die om informatie begrijpelijker te maken of om het gewenste gedrag op te splitsen in kleinere stapjes.
2. Dialogue support betreft het faciliteren van interactie tussen de eHealth-toepassing en de gebruiker. Er worden persuasieve elementen gebruikt om de gebruiker te motiveren en betrokken te houden om de gewenste uitkomsten te bereiken.
3. System credibility support heeft betrekking op de geloofwaardigheid en betrouwbaarheid van de eHealth-toepassing.
4. Social support betreft het integreren van mogelijkheden om sociale contacten met andere te leggen of om het sociale netwerk van gebruikers te betrekken.

Question 36

Vijf strategieën die je in ieder geval op zou nemen in een interventie om een gezonde leefstijl bij oudere volwassenen te bevorderen:

Answer 36

1. Rewards-monetary: punten
2. Fear appeals: negatieve consequenties van gedrag benoemen
3. Implementation intentions: activiteiten kunnen plannen
4. Social competition: gedrag laten zien aan peers
5. Automatic goal setting

Question 37

Formatieve evaluatie kan twee doelen hebben:

Answer 37

Het eerste doel van formatieve evaluatie is backward evaluation, het vindt plaats aan het eind van een specifieke ontwikkelfase om te controleren of de doelen die bij de start van deze fase behaald zijn.

Het tweede doel van formatieve evaluatie is het verkrijgen van inzicht in de huidige status van het ontwikkelproces en in welke aanpassingen nog nodig zijn. Dit wordt ook wel forward evaluation genoemd. Het houden van interviews om input te verzamelen over de vorm en inhoud van de alcoholmodule, is een vorm van forward evaluation.

Een onderscheid tussen forward en backward evaluation is niet altijd eenduidig te maken en eenzelfde evaluatiemethode kan gebruikt worden voor zowel backward als forward evaluation.

Question 38

Een eHealth-toepassing kan geëvalueerd worden op diverse uitkomstmaten, noem de vier uitkomstmaten:

Answer 38

1. Effectiveness: binnen de effectevaluatie wordt onderzocht in hoeverre de ontwikkelde eHealth-toepassing in staat is om de vooraf bepaalde, beslissende of gewenste effecten te realiseren.
2. Efficiency: een evaluatie op het gebied van efficiëntie richt zich op de vraag of een eHealth-technologie dezelfde of betere effecten kan realiseren met minder middelen zoals tijd of geld.
3. Adherence: voor de evaluatie van adherence wordt gekeken in hoeverre een eHealth-toepassing ook daadwerkelijk gebruikt wordt, zoals bedoeld door de ontwikkelaars. Alleen bij een optimaal gebruik kan het maximale effect bereikt worden.
4. Engagement: evaluatie van engagement gaat in op de betrokkenheid van gebruikers. User engagement wordt gedefinieerd als de situatie waarin er volledige overlap bestaat tussen de intenties van de gebruiker en de kenmerken van de technologie.

Question 39

Cost-benefit analysis (kosten-batenanalyse):

Answer 39

Bij een kosten-batenanalyse worden zowel de kosten als de gevolgen (output) uitgedrukt in monetaire eenheden. Dit kan uitgedrukt worden als een Net Monetary Benefit: het verschil in monetaire baten tussen een reguliere en een eHealth-interventie minus het verschil in de kosten van de twee interventies. Als deze waarde positief is, is het verschil in de kosten dus lager dan het verschil in de opbrengsten en kan de eHealth-interventie de moeite waard zijn.

Omdat de baten uitgedrukt worden in monetaire eenheden, kunnen ook interventies met verschillende of meerdere uitkomstmaten vergeleken worden. Een interventie voor meer bewegen kan gevolgen hebben (baten) op zowel beweeggedrag als op de bloedsuikerwaarde. Door beide uitkomsten uit te drukken in een monetaire waarde, kunnen beide uitkomsten worden meegenomen

Omdat het in de gezondheidszorg moeilijk is om een monetaire waarde te koppelen aan een gezondheidsuitkomst, wordt deze vorm van economische evaluatie niet veel gebruikt bij het evalueren van eHealth-toepassingen.

Question 40

Cost-utility analyse (kostenutiliteitsanalyse):

Answer 40

Bij een kostenutiliteitsanalyse worden de gevolgen uitgedrukt in een utiliteitsmaat. Hierdoor kunnen ook interventies die verschillende klinische uitkomstmaten hebben met elkaar vergeleken worden. Zo kan bijvoorbeeld zowel voor een preventieve interventie voor stoppen-met-roken als voor een voedingsinterventie gericht op groente- en fruitconsumptie de effecten op kwaliteit van leven gemeten worden. Op die manier is het toch mogelijk beide interventies met elkaar te vergelijken.

De meest gebruikte maat is quality adjusted life years (QALY), waarbij gewonnen levensjaren gewogen worden voor de kwaliteit van leven. Een kostenutiliteitsanalyse geeft daarmee inzicht in de kosten per QALY (ICUR).

Question 41

Cost-effectiveness analyse (kosteneffectiviteitsanalyse):

Answer 41

Bij een kosteneffectiviteitsanalyse worden de gevolgen uitgedrukt in natuurlijke eenheden die zowel voor de eHealth-interventie als voor het alternatief relevant zijn. Een voorbeeld is de ActiefPlus-interventie in studietaak 2.2: de gevolgen werden hier uitgedrukt in matig tot zware fysieke activiteit (MVPA).

Een andere maat die vaak gebruikt wordt in de gezondheidszorg, is gewonnen levensjaren. Een kosteneffectiviteitsanalyse geeft een beeld van de kosten per verandering in effect uitgedrukt in een kosteneffectiviteitsratio (ICER).