Thema 2 Gewrichtsaandoeningen Flashcards
Reumatoïde artritis kenmerken (3)
Symmetrische polyartritis
Kleine hand- en voetgewrichten
Ochtendstijfheid >30 minuten
Diagnostiek reumatoïde artritis:
- RA is … diagnose
- …% reumafactor en/of antiCCP positief
- Vaak verhoogd …/… in lab
- Diagnostiek t.a.v. …
- RA is klinische diagnose
- 70% reumafactor en/of antiCCP positief
- Vaak verhoogd BSE/CRP
- Diagnostiek tav differentiaaldiagnose
Voorbeelden extra-articulaire manifestaties bij RA: (6)
Sjogren (oa droge ogen)
Raynaud
Amyloidose
Lymfadenopathie
Carpaal tunnel syndroom
Noduli aan strekzijde van gewrichten
Epidemiologie RA:
- Prevalentie …%
- Man : vrouw = … : …
- Piekincidentie = … jaar
- 1%
- 1 : 3
- 40-50 jaar
Bacteriële artritis symptomen (5)
Acuut
- Zwelling, hydrops, rood
- Koorts
- Huiddefect
Verwekkers bacteriële artritis (4)
s aureus, streptokok, genococ, gram-negatieven
Risicofactoren bacteriële artritis (8)
Leeftijd >80jr
DM
RA
Recente operatie gewricht
Heup/knie prothese
Huidinfectie
Prothesehuidinfectie
Immuunsuppressie
Behandeling bacteriële artritis
Antibiotica
Drainage gewricht (puncties, artroscopsch)
Noem 3 spondylarthropathieen
Artritis psoriatica
Ankylosing spondlitis
Reactieve artritis
Wat zijn spondylarthropathieen?
Inflammatoire aandoeningen met overlappende manifestaties en genetische markers (HLA-B27)
Bechterew is ook wel … genoemd
Ankylosing spondylitis
Ankylosing spondylitis / Bechterew = inflammatoire rugpijn
- Ontstaat meestal ruim voor … jaar
- Geleidelijk begin: over …
- Chronisch aanwezig: langer dan …
- Langdurige ochtendstijfheid >…, rug
- Symmetrisch verminderde beweeglijkheid …
- 25% ook ontsteking …
- Vaak ook enthesititis, voornamelijk van …
- Vaak ook …
- Radiologisch: …
- Ook vaak …
Ontstaat meestal ruim voor 30e jaar
Geleidelijk begin: over maanden
Chronisch aanwezig: langer dan 3 maanden
Langdurige ochtendstijfheid >1 uur, rug
Symmetrisch verminderde beweeglijkheid rug
25% ook ontsteking gewrichten, vooral knie, heup
Vaak ook enthesititis, voornamelijk van achillespees
Vaak ook uveitis
Bamboo spine
Osteoporose/wervelfracturen
Behandeling ankylosing spondylitis
Uitleg/informatie
Oefentherapie
NSAID
Bij onvoldoende effect NSAID: biological
Epidemiologie ankylosing spondylitis
- Prevalentie …% van de bevolking, vrouw:man = …
- … component (itt veel andere reumatische ziekten)
Prevalentie 0.2% van de bevolking, vrouw:man = 1:3
Genetische component (itt veel andere reumatische ziekten)
Artritis psoriatica =
(Chronische) inflammatoire artritis, geassocieerd met de huidziekte psoriasis
Kliniek artritis psoriatica bestaat uit 5 patronen:
Distale artritis -> DIP betrokkenheid (niet zo bij RA)
Asymmetrisch oligo-art
Symmetrisch poly-art -> RA-like (wel vaak DIP)
Spondylitis/sacroiliitis -> Bechterew-like
Mutilans
Kenmerken artritis psoriatica (2)
dactylitis (gezwollen vingers/tenen)
enthesitis (aanhechtingspijn)
Epidemiologie artritis psoriatica
in >…% van de patienten met psoriasis
…/1000 prevalentie, man:vrouw = …
in >20% van de patienten met psoriasis
1/1000 prevalentie, M=V
Reactieve artrtitis =
En wat is artritis plus?
immuunreactie na infectie
- na urogenitale infectie (niet UWI)
- na enterale infectie
- Artritis plus (& urethritis, conjuctivitis, balanitis, keratoderma)
Reactieve artritis ‘sec’ / klassiek = na … of … infectie, associatie …
Niet klassieke reactieve artritis = na … of …
Hybride: …
Reactieve artritis ‘sec’ / klassiek = na urogenitale of enterale infectie, associatie HLA-B27
Niet klassieke reactieve artritis = na streptokokinfectie, virale artritis
Hybride: Lyme
Kenmerken reactieve artritis (3)
2-3 wkn na infectie
Meestal self-limiting (<6 maanden)
Meestal oligo-articulair
Behandeling reactieve artritis
NSAID, evt injectie
Bij chlamydia of actieve infectie AB
Bij chronisch: DMARD (diseae modifying antireumathic drugs)
Kenmerken IBD geassocieerde artritis
Bij …% bij CU of crohn
artritis volgt …
… volgt … activiteit niet
Andere …
Bij 5-20% bij CU of crohn
artritis volgt colitis in actiiteit
Spondylitis volgt Colitis activiteit niet
Andere extra-intestinale manifestaties
Wat is kristalarthropathie?
neerslaan van kristallen in gewricht wat ontsteking veroorzaakt
3 voorbeelden kristalarthropathie
Jicht (uraat)
Pseudojicht (calciumpyrofosfaat)
Overig (cholesterol, …)
Jicht man/vrouw verhouding =
Mannen > vrouwen
Oorzaak jicht = te veel urinezuur
Verhoogde aanvoer (7)
Verminderde afvoer (2)
Verhoogde aanvoer:
Aangeboren
Overgewicht
Alcohol
Afbraak purines
Dieet
Psoriasis
Maligniteiten
Verminderde afvoer:
nierfunctiestoornis
Medicijnen: diuretica, ciclosporine
Pseudojicht (CPPD) =
Artritis door neerslaan calciumpyrofosfaat kristallen
Behandeling acute aanvallen jicht/pseudojicht (3)
koelen
Nsaid
Colchicine
Preventie aanvallen jicht/pseudojicht (3)
dieetmaatregelen
Gewichtsreductie
Urinezuurverlagende therapie (bij >3 aanavllen/jaar, tophi of erosieve afwijkingen)
Reuma =
alle aandoeningen aan het bewegingsapparaat die niet veroorzaakt zijn door trauma
3 grote groepen reuma-vormen
Inflammatoire aandoeningen / ontstekingreuma
Artrose / degeneratieve aandoeningen
Non-inflammatoire aandoeningen / weke delen reuma
Reuma-vorm: inflammatoire aandoeningen / ontstekingreuma is weer onderverdeeld in 5 groepen:
Reumatoide artritis
Spondylarthropathieen
Bindweefselziekten/vasculitiden
Kristalarthropathieen
Infecties
Reuma-vorm: non-inlammatoire aandoeningen / weke delen reuma is weer onderverdeeld in 5 ziektebeelden, namelijk:
Fibromyalgie
Tendinitis
Bursitis (vb door veel op je elleboog te leunen, wanneer ikv RA dan is het natuurlijk inflammatoir)
Epicondylitis
Carpaal tunnel syndroom
Artritis =
Kenmerken? (4)
Gewrichtsontsteking - hypertrofie gewrichtskapsel, gaat meer vocht produceren, ontstekingsreactie
- Zwelling
- Pijn
- Warmte
- Functiebeperking
- (Roodheid) -> alleen bij hele heftige gewrichtsontsteking
Anamnese gewrichtsklachten (8)
Ontstaanwijze: acuut?
Duur
Lokalisatie
Zwelling
Aanleiding
Rustpijn/nachtelijke pijn
Ochtendstijfheid
Beïnvloedende factoren (vb luchtvochtigheid/temperatuur bij artrose/non-inflammatoire aandoeningen)
Gewrichtsonderzoek bij lichamelijk onderzoek, je kijkt naar: (3)
Inspectie: kleur, zwelling, standsverandering
Palpatie: warmte, zwelling (+consistentie)
Beweging: actief en passief
Wat voor aanvullend onderzoek kan je globaal doen bij gewrichtsklachten? (4)
Gewrichtspunctie: aspect vocht, kristallen, cellen, kweek
Pathologie
Lab
Beeldvorming
Patroonherkenning gewrichtsklachten obv acuut vs chronisch, voorbeeld voor beide?
Acuut: plots begin bacteriele artritis, aanvallen bv jicht
Chronisch: >6 weken, bv reumatoide artritis
Monoartritis
1 gewricht
Oligo-artritis
1-4 gewrichten
Polyartritis
≥5 gewrichten
MCP, PIPS aangedaan (DIPS niet). Meest waarschijnlijke diagnose?
Reumatoïde artritis
MCP, PIPS, DIPS aangedaan. Meest waarschijnlijke diagnose?
Artritis psoriatica
Duimbasis gewricht, DIPS, PIPS aangedaan (geen MCP). Meest waarschijnlijke diagnose?
Artrose
MCP2 en MCP3 aangedaan. Meest waarschijnlijke diagnose?
Hemochromatose
Patroonherkenning gewrichtsklachten: inflammatoir vs non-inflammatoir. Tijdstip?
Inflammatoir: s’ochtends en ‘s nachts in rust
Non: ‘s middags en ‘s avonds na belasting
Patroonherkenning gewrichtsklachten: inflammatoir vs non-inflammatoir. Pijn en belasting? (Afname/toename)
Inflammatoir: pijn vermindert bij bewegen
Non: pijn neemt toe bij belasting en vermindert bij rust
Patroonherkenning gewrichtsklachten: inflammatoir vs non-inflammatoir. Type stijfheid en duur?
Inflammatoir: ochtendstijfheid >30-60 minuten
Non: startstijfheid (en- pijn) na rust, ook gedurende de dag. Kortdurend (vaak <10min)
Patroonherkenning gewrichtsklachten: inflammatoir vs non-inflammatoir. Algemene verschijnselen zoals koorts/gewichtsverlies
Inflammatoir: mogelijk
Non: niet aanwezig
Patroonherkenning gewrichtsklachten: inflammatoir vs non-inflammatoir. Bijkomende klachten bv Raynaud of huidafwijkingen?
Inflammatoir: mogelijk
Non: niet aanwezig
Wanneer passieve bewegingen groter/minder pijn dan actieve bewegingen is er meer kans op een … probleem. Wanneer dit niet zo is dan is er juist meer kans op een … probleem.
Wel: rotatorcuff probleem
Niet: articulair probleem
Bij bursitis is de functie vaak nog intact, bij beperking gewricht is er eerder sprake van een … probleem.
Articulair probleem
Beweging: ab/adductie
Vlak:
As:
Vlak: frontaal
As: sagittaal
Beweging: ante/retroflexie, flexie/extensie
Vlak:
As:
Vlak: sagittaal
As: transversaal
Beweging: endo/exorotatie
Vlak:
As:
Vlak: transversaal
As: longitudinaal
Beweging: exorotatie schouder
Vlak:
As:
Vlak: transversaal
As: longitudinaal
Articulatio =
Synoviaal gewricht
Junctura =
Gewricht
Samenkomst 2 of meer botten (botdelen)
Onderverdeling gewrichten (3)
Junctura fibrosa
Junctura cartilaginea
Junctura synovialis (articulatio)
Junctura fibrosa =
Bindweefselverbinding
- syndesmosis
- sutura of synostosis
- gomphosis
Junctura cartilaginea =
Kraakbeenverbinding
- synchondrosis (hyalien kraakbeen)
- symphysis (vezelig kraakbeen)
Junctura synovialis (articulatio) =
Synoviaal gewricht, gewrichtsholte met synovia
Hyalien kraakbeen
Gewrichtskapsel
Ligamenten (capsulair, extracapsulair)
Carpalia zijn een … gewricht
Vlak
Humerus/ulna is een … gewricht
Scharnier
Pro/supinatie, ‘nee schudden’ is een … gewricht
Rol
Ja knikken is een … gewricht
Ei- of ovale
Metacarpale/os trapezium zijn een … gewricht
Zadel
Humeruskop/scapula is een … gewricht
Kogel
Indeling gewrichten (noem voorbeelden)
Non-axiaal, uniaxiaal, biaxiaal, multiaxiaal
Non-axiaal
- vlakke gewrichten: intercarpale gewrichten
Uniaxiaal
- Scharniergewricht: interfalangeale gewrichten
- Rolgewricht: art. Atlantoaxialis
Biaxiaal
- Eigewricht: art. Atlanto-occipitalis
- Zadelgewricht
Multiaxiaal
- Kogelgewricht
Functie bursae (3)
Reduceren wrijving
Faciliteren beweging
Drukverdeling
Art radiocarpalis (ei/ellipsoid/ovale gewricht)
Art mediocarpalis
Dit zijn … gewrichten
Pols
Artt carpometacarpales (CMC) -> zadelgewricht
Artt intermetacarpales
Dit zijn … gewrichten
Middenhand
Artt metacarpophalangeae (MCP)
Artt interphalangeae proximales (PIP)
Artt interphalangeae distales (DIP)
At carpometacarpalis pollicis (CMC I)
Dit zijn … gewrichten
Vingergewrichten
MCP is een … gewricht
Ei/ovale
PIP is een … gewricht
Scharnier
DIP is een … gewricht
Scharnier
CMC I is een … gewricht
Zadel
Heup is een … gewricht
Kogel
Kruisbandscheur testen dmv …
Schuifladetest
Antigeen
lichaamsvreemde moleculen die het doelwit zijn van een immuunreactie
Immunoglobulinen (antistoffen)
antistoffen, te onderscheiden in klassen (IgG, IgA, IgM, IgD, IgE), hebben een specifieke bindingsplaats voor een antigeen
Auto-antistoffen
antistoffen die tegen eigen lichaamsstructuren gericht zijn
Auto-immuunziekte
ziekten die het gevolg zijn van een afweerreactie tegen eigen lichaamsstructuren
Tolerantie
vermogen van het afweersysteem om eigen lichaamsbestanddelen ongemoeid te laten
Hoe ontstaat een auto-immuunziekte?
+ onderverdeling in 2 groepen
Afweersysteem kan vreemd herkennen en hierop reageren en ‘gen’ herkennen en ongemoeid laten. Tolerantie voor ‘zelf’ kan onder bepaalde omstandigheden (meestal onbekend) doorbroken worden, waardoor auto-immuun reacties op gang komen die tot weefselschade leiden -> auto-immuunziekte
—> orgaanspecifieke auto-immuunziekten (vb diabetes, hyperthyreoidie -> vaak endocriene organen)
—> Niet orgaan specifieke auto immuunziekten (gegeneraliseerde auto-immuunziekte, SLE, RA, sclerodermie)
Onder reuma valt: (5)
Artrose
Jicht
Osteoporose
Weke delen-reuma
Auto-immuunziekten/ontstekingsreuma
Wat is artrose?
Aandoening van kraakbeen en bot van je gewrichten. Geen auto-immuunreactie.
Wat is jicht?
Door te hoge urinezuurspiegel in het lichaam, verhoogd doordat de stofwisseling niet goed verloopt -> urinezuurkristallen -> neerslaan in gewrichten
Komt vrij de novo (synthese), bij dieet of bij afbraak van weefsels.
Wat is osteoporose?
Massa van bot neemt af, daardoor neemt sterkte van het bot af. -> makkelijk botbreuken
Wat is weke delen-reuma?
Aandoeningen van spieren, pezen of slijmbeurzen. Fibromyalgie is de bekendste vorm, waarbij pijn in bindweefsel en spieren optreedt.
Wat is ontstekingsreuma?
Auto-immuunziekten/ontstekingsreuma - reumatoide artritis
- Axiale spondyloartritis (oa ziekte van Bechterew)
- Artritis psoriatica
- Systemische lupus erythematodes (SLE)
Wat kan je gebruiken voor de diagnostiek naar RA? (4)
Reumafactoren (RF)
Ani-cyclisch citrulline peptide antistoffen (CCP)
Bezinking (BSE)
CRP
Reumafactoren:
Positief bewijst wel of geen RA?
Negatief sluit wel of niet RA uit?
Positief bewijst RA niet
Negatief sluit RA niet uit
CCP heeft een … specificiteit en … sensitiviteit
Hoge specificiteit
Lagere sensitiviteit
Vrijwel uitsluitend bij patienten met RA aangetroffen
Wat meet je bij bezinking?
snelheid (mm/uur) waarmee ery’s in onstold bloed onder invloed van de zwaartekracht in 1 uur naar beneden zakken.
Eiwitten die een vehroging van de BSE geven zijn:
- Acute fase eiwitten, vnml fibrinogeen en in mindere mate haptoglobine en ceruloplasmine
- Immunoglobulinen (IgM krachtigste)
Het duurt enkele dagen voordat eiwitten voldoende concentratie aanwezig zijn om BSE te vehrogen
Waar wijst een verhoogd BSE op bij patienten met (verdenking op) RA?
Een BSE bij een patiënt met RA kan duiden op activiteit van het ziekteproces bij RA. Kan diagnose inflammatoir gewrichtslijden ondersteunen, niet bewijzen!
DMARDs = …
Verschillende soorten (3)
DMARDs (Disease-Modifying Antirheumatic Drugs) zijn geneesmiddelen die worden gebruikt bij de behandeling van reumatische aandoeningen.
Conventionele DMARDs
Biologische DMARDs (TNFalfa blokkers)
Targeted synthetic DMARDs
DMARDS synthetisch bijwerkingen (3)
Infectiegevoeligheid
Myelosuppressie
Hepatotoxisch
Basis DMARD is …
Contra-indicaties (3)
Methotrexaat
Tenzij zwangerschapswens, leverfunctie stoornis, ernstige nierinsufficientie
Pathofysiologie artrose
De afbraak van kraakbeen is het resultaat van een disbalans tussen kraakbeenafbraak en -herstel, waarbij ontstekingsprocessen en enzymen betrokken zijn
Pathofysiologie RA
Ontstekingsprocessen in het synovium
Pathofysiologie jicht
Verhoogd urinezuur in het bloed -> vorming urinezuurkristallen in de gewrichten -> veroorzaakt ontstekingsreacties
Pathofysiologie infectieuze artritis
Pathogenen dringen het gewricht binnen en veroorzaken een immuunrespons die gewrichtsontsteking en schade veroorzaakt
Doel DMARD’s (disease modifying antirheumatic drugs)
Doel = ziekteverloop vertragen, ontsteking verminderen, schade aan gewrichten en weefsels beperken
Tendinose =
(Bron = chat GPT)
Tendinose, ook wel bekend als tendinopathie, is een aandoening van pezen, de taaie vezelachtige structuren die spieren aan botten bevestigen. Tendinose verschilt van tendinitis, waarbij sprake is van ontsteking van de pees. Bij tendinose is er sprake van degeneratieve veranderingen in de pees zonder significant tekenen van ontsteking. Deze aandoening treedt vaak op als gevolg van overmatig gebruik, veroudering of herhaalde microtrauma’s aan de pees.
Atopische dermatitis =
Eczeem
Atopie =
(Bron = chat GPT)
Atopie verwijst naar een genetische aanleg of neiging om allergische aandoeningen te ontwikkelen, zoals atopische dermatitis (eczeem), allergische rhinitis (hooikoorts), en astma. Mensen met atopie hebben vaak een overactief immuunsysteem dat gevoeliger is voor allergenen en neigen naar een verhoogde productie van IgE-antilichamen in reactie op allergenen.
