te kennen Flashcards
Wat zijn voorbeelden van klassieke antipsychotica?
- Haloperidol (Haldol®),
- Pipamperon (Dipiperon®),
- DHBP®
- Etumine®
Wat zijn voorbeelden van nieuwe of atypische antipsychotica?
- Clozapine (Leponex®),
- Olanzapine (Zyprexa® Zypadhera®),
- Quetiapine (Seroquel®),
- Risperidone (Risperdal®)
- Aripiprazone (Abilify®),
- Asenapine (Sycrest®),
- Paliperidon (Xeplion®),
Wat is de werking van typische antipsychotica?
- Typische antipsychotica: ‘zitten’ op het dopamine-slot en blokkeren prikkeloverdracht maw ze blokkeren de werking van dopamine
o Nadeel: dopamine speelt rol in spierwerking, door blokkering ontwikkelen we soms bijwerkingen in spieren = EPS (extra piramidale symptomen) - Hoe sterker dopamine wordt geblokkeerd:
o Hoe sterker anti-psychotische werking
o Hoe groter kans op spierbijwerkingen - Lange tijd leek Clozapine® (Leponex®) het enige middel dat deze typische bijwerkingen niet leek te ontwikkelen, vandaar het begrip “atypisch”.
- Het optreden van agranulocytose stelde echter beperkingen aan het gebruik van dit middel.
- Om die reden werden nieuwe antipsychotica ontwikkeld, met dezelfde werking als clozapine, zonder agranulocytose als bijwerking (bv. Zyprexa®, Seroquel®).
Wat is de werking van atypische antipsychotica?
- Atypische antipsychotica werken niet in op de dopamine, waardoor er geen bijwerkingen ontstaan die invloed hebben op de spieren, maar ze blokkeren de serotonine-receptoren.
- Bij deze atypische groep moet onze bezorgdheid uitgaan naar het optreden van metabole effecten.
- Antipsychotica heeft vooral een effect op de positieve symptomen van schizofrenie en psychose.
- Ze worden dus vooral toegepast in de acute fase van een psychose
Wat is het metabool syndroom?
- Gewichtstoename = abdominale obesitas
o Oorzaken:
Eetlusttoename, vnl zin in zoetigheden
Verminderde lichaamsbeweging
Veranderd voedingspatroon - Hypertensie, verhoogde nuchtere glycemie, kenmerkend voor atypische antipsychotica
o Gevolgen:
Hartvaatziekten, Diabetes mellitus type II, Keto-acidose, Orgaanschade
Wat zijn de extrapiramidale symptomen (EPS)/ pakinsonisme?
Acuut:
* acathisie,
* dystonie,
* parkinsonisme: moeilijk op gang komen, spierpijnen, ….., Bewegingsarmoede, hypertonie, autonome verschijnselen, rusttremor
Tardief:
* dyskinesie, vb kauwbewegingen, grimassen,…. Ongelijkmatige kortdurende trekkingen in gezicht, hoofd, romp, extremiteiten
* Dystonie: aanhoudende spiercontracties, actie-specifiek, met sensory tricks
Wat zijn de eigenschappen van depotmedicatie?
- Bij langdurige behandeling
- Minder frequent toedienen : om de 3 à 4 weken
- Meestal in spier waardoor ze langzaam vrijkomen in het bloed
- Zelfde producten en zelfde werking als oraal alleen werken ze langer
- Bij therapie-ontrouw
- Vereenvoudigen de behandeling
Wat zijn de eigenschappen van Zhypadera? (depotmedicatie)
- Injecteerbaar langwerkend anti-psychoticum
- Intramusculair, bij voorkeur aan de ventrale zijde van de musculus gluteus
- Aspireren vooraleer toe te dienen!
- Bij accidentele toediening via de bloedbaan risico op het post-injectiesyndroom door plotse concentratiestijging van olanzapinepamoaat in de bloedbaan = een toxische overdosis olanzapine.
- De patiënt daarom nadien minstens 3 uur observeren
Wat zijn voorbeelden van niet selectieve heropnameremmers? (antidepressieva)
- Tricyclische antidepressiva (TCA’s): Redomex®, Anafranil®, Prothiaden®… *
- Serotonine- en noradrenaline-heropnameremmers (SNRI’s): Cymbalta®, Efexor®… *
- Noradrenaline- en dopamine-heropnameremmers: Wellbutrin®
Waarvoor worden antidepressieve toegediend?
- depressieve stoornissen of stemmingsstoornissen
- paniekstoornissen
- persoonlijkheidsstoornissen
- bolumie
- premenstrueel syndroom (PMS)
- migraine (preventie);
- neuropathische en chronische pijnen;
- rookstop te vergemakkelijken;
- stressincontinentie bij vrouwen;
- bedwateren
Wat zijn de eigenschappen van tricyclische antidepressiva?
- Oudste of klassieke middelen
- Verhogen serotonine en noradrenaline in de hersenen
- Zinvol bij de vitale of ernstige depressie
- Nadeel:
o Veel bijwerkingen, sufheid, droge mond, constipatie, soms agitatie, ..
o Verhoogde kans op suïcide
o In combinatie met MAO-remmers : hypertensie, koorts
o In hoge dosissen: zeer gevaarlijk!
Wat zijn de serotonerge bijwerkingen bij SSRI’S?
- Lijken vaak op beginnende griep,
- Symptomen: misselijkheid, zweten, koude klamme handen of voeten, hoofdpijn, spierpijn, Rillerigheid,
- Onbestemd gevoel in de maag en/of darmen, diarree,
- Last van schel licht
- Kan leiden tot serotonine-syndroom of serotonerg syndroom, dit wanneer de patiënt vb. LSD of MDMA of St Janskruid inneemt dit zijn serotonine verhogende middelen
Wat zijn de symptomen van het seretonerge syndroom?
- stijve spieren,
- dronkenmansgang,
- versnelde pols, koorts,
- verwardheid en in uiterste gevallen hallucinaties,
- insulten en coma, kan levensbedreigend worden
- Door de combinatie van geneesmiddelen die de serotoninespiegel verhogen, waarvan minstens 1 SSRI of MAO-remmer of TCA
Wat zijn de aandachtspunten bij antidepressieva?
- Meestal 2 tot 4 weken vooraleer antidepressiva werken
- Bijwerkingen zijn er onmiddellijk
- De eerste 2 à 4 weken alert zijn voor suïcidale gedachten patiënt krijgt meer energie, maar de negatieve gedachten zijn nog steeds aanwezig gedachten omzetten in daden
Wat zijn de eigenschappen van stemmingsstabilitoren?
Lithiumzouten: vb Camcolit®
* Nauwe therapeutisch-toxische waarde regelmatie bloedafname om lithiumspiegel te bepalen -> 12 uur na inname lithium (camcolit)
* Te laag is geen probleem < 0,6 mmol/l
* Te hoog is gevaarlijk > 0,8 mmol/l
* Veroorzaakt door:
o koorts, zoutarm dieet, braken en diarree, dehydratatie, verhoogde transpiratie of gebruik van bepaalde medicatie (bv. antibiotica, bepaalde bloeddrukverlagers, diuretica, bepaalde analgetica)
