TBG-KALITIM Flashcards
İki homolog kromozomdan biri üzerinde bulunan iki veya daha fazla komşu yokuşta yer alan gen kümeleridir
haplotip
Bir kişi, nükleer DNA’da kodlanan bir lokus üzerinde birbiri ile aynı allel çiftini taşıyorsa ?
homozigot
Aleller farklı ise veya allellerden biri wild-type allel ise bu kişi?
Heterozigot kararkterlidir
wild-type ne demek?
mutasyon bulundurmayan
Bir genin, bir wild-type tip ve bir mutant allel şeklinde olmayıp iki farklı mutant allel şeklindeki genotipe ne denir?
birleşik Heterozigot
Bir erkeğin X kromozomu üzerinde bulunan bir gen için allel taşıdığı ve büfenin başka bir kopyası olmadığı durumda bu kişi ne homozigot ne de heterozigottur, hangi durumdadır?
hemizigot
Bilgi shot
Diploid hücrelerde her bir genden iki kopyası olması durumuna karşılık “mitokondriyal DNA” molekülleri ve m,tokondriyal genom tarafından kodlanan genler hücre başına onlarca binlerce kopya içerirler.
-Bu nedenle hemizigot, Heterozigot, homozigot vs. gibi terimler mitokondriyal DNA için kullanılmaz
Genetik özelliklerin kalıtım şekilleri konusunda ilk defa araştırma yapan kişi?
Gregor Mendel
Genetik hastalıkların kalıtım şekillerini belirlemede ilk ve en önemli adım nedir?
aile ağacı/pedigri çizimi
bilgi shot
aile ağacı evrensel semboller kullanılarak çizilir
Aile ağacında genetik hastalığın araştırılmasına vesile olan kişiye verilen ad?
proband
proband ne ile gösterilir?
yatay ok işareti ile
Pedigri çizilmesi için en az kaç jenerasyona ihtiyaç vardır?
3
Pedigri çiziminde bireylerin sayılandırılması?
numarandırılırlar normal bir şekilde
Generasyonlar pedigri çiziminde nasıl gösterilir?
romen rakamlarıyla
Genetik hastalıkların kalıtım şekillerinde Mendelian olanlar?
Monogenik kalıtım -Otozomal dominant kalıtım -Otozomal resesif kalıtım Cinsiyete bağlı kalıtım -X'e bağlı kalıtım -Y'ye balı kalıtım
Mendelian kalıtımda Mendel yasaları nelerdir?
- Eşitlik
- Baskınlık
- Segregasyon
- Bağımsız kalıtım
bilgi shot
Bir fenotip sadece homozigot, hemizigot veya birleşik heterozigotlarda ifade ediliyorsa resesiftir.
otozomal dominantta hastalığın kuşaklara geçiş şekli?
dikey geçiş
Aynı dominant mutant geni taşıyanlarda anormal karakterin ortaya çıkışı kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bu durum neye bağlıdır?
Ekspresyon farklılıklarına
Bazen dominant geni taşıyan kişide hiç belirti olmayabilir, bu durum ise ne ile açıklanır?
penetrans yokluğu ile
Mendelyen hastalıklarının yarısından fazlasını oluşturup, sıklıkları en fazla olan grup?
Otozomal dominant kalıtım
Otozomal dominant hastalıklarda hastalık genel olarak kuşak atlamaz, nadiren atlar buna ne denir?
azalmış penetrans
BİLGİ SHOT
Bazı otozomal dominant kalıtılan bozukluklar doğumda bulgu verirken, bazıları ise ilerki yaşlarda ortaya çıkar.
Bilgi shot
Erken yaşlarda bulgu veren ve tam penetrans gösteren otozomal dominant hastalıklarda hasta bir çocuğun anne ve babası sağlıklıysa yeni bir mutasyon olarak düşünülebilir.
Otozomal dominantla kalıtılan hastalıklara örnekler?
- Huntington hastalığı
- Nörofibromatozis
- Polikistik böbrek hastalığı
- Ailesel yüksek kolesterol
- Polidaktili (çok parmaklılık)
Otozomal dominant kalıtımın özellikleri?
- Her jenerasyonda görülür
- Hasta bireyin anne ve babası da hastadır
- Hasta bireyde %50 çocuklara geçme riski vardır
- Hasta olamayan bireylerden çocuklara risk yoktur
- Eşey farkı gözetmez
- Yeni mutasyonlar oldukça çoktur
Öldürücü metal hastalıklar, genellikle yeni mutasyonla yeniden meydana gelmektedir. Çünkü bireyler çocuk sahibi olacak kadar yaşamamaktadırlar. Eğer bu hastalıklar taze mutasyonla oluşmasalardı, bu mutasyonun tamamen ortadan kaybolması gerektiğini savunan yasa?
Hardy-Weinberg Yasası
Bir genin birden fazla karakteri tayin edebilme özelliğine ne denir?
Pleiotropi
Pleiotropiye örnek olabilecek hastalıklar?
- Örümcek parmaklılığın aynı zamanda göz merceğinin tam yerinde olmamasına yol açması
- cam kemik hastalığı (osteogenezis imperfekta)
- Fenilketonüri
Otozomal dominant hastalıklarda ekspresyon farkı oluşabilir, Bunlar nelerdir?
- penetrans
- expressivite
- pleiotropi
Pleiotropik bir hastalık olan fenilketonürinin nedeni?
fenilalanin hidroksilaz enzimini kodlayan genin mutasyona uğraması
Bir genin kendisini fenotipte gösterebilmesinin o genotipi taşıyanlara oranı?
penetrans
Penetrans nedeni?
Fenotipik bir karakter sadece bir gen tarafından belirlenmez, çoğu kez başka genlerle ve ortam koşullarına da bağlıdır.
Bir genin fenotipin olarak belirme derecesinin değişmesi?
exspressivite
OD hastalıklarda, soyağacında hastalar bazen kuşak atlamış gibi görünebilir, Bunun nedeni?
penetrans eksikliği
OD kalıtım gösteren hastalıklara örnekler?
- akondroplazi (cücelik)
- Cruson hastalığı (bağırsak iltihabı)
- Familyal hiperkolestetolemi
- huntington (nörpdejeneratif bir hastalık)
- Nörofibromatoz Tip I (vücudun her yerinde nörofibromlar bulunması)
- marfan sendromu (fibrillin geninin mutasyonu)
- osteogenezis imperfekta
- adult polikistik Böbrek
Dominant kalıtımda hastanın genellikle annesinin veya babasının aynı hastalığı klinik olarak gösterdiği görülür. Bazı durumlarda hem annesinin hem de babasının sağlam olduğu görülebilir. Bunun nedenleri neler olabilir?
1) Paternite (babalık) doğru değildir. Yani bizce bilinen resmi baba biyolojik baba değildir. Biyolojik baba hastadır.
2) Anne ya da baba bu hastalığın penetransını tam olarak göstermemiştir. Bireyin klinik olarak sağlıklı olduğu tanısına yanlışlıkla varılmıştır.
3) Anne ve baba gerçekten sağlamdır. Hasta olan birey (indeks olgu) sporadik olgudur. Mutasyon ilk kez olmuştur.
4) Hastalık esasen dominant bir hastalık değildir. Dominant hastalığa benzeyen genetik olmayan bir hastalık ya da otozomal resesif bir hastalıktır.
Otozomal resesif kalıtımlı hastalıklara genel olarak nerde rastlanır?
akraba evliliklerinde
Doğuştan metabolizma bozukluğuna neden olan hastalıkların büyük bir bölümü hangi Mendelian kalıtımla kalıtılır?
otozomal resesif
Aile ağacında Vertikal geçişin görüldüğü ve yalancı dominantlık olarak adlandırılan Mendelian kalıtım şekli?
otozomal resesif
BİLGİ SHOT
Bazı otozomal resesif hastalıklarda aynı fenotipik bulgulardan farklı lokuslardaki genlerin homozigot mutasyonları sorumlu olabilir.