Taak 5 Aandachtsstoornis en agnosie Flashcards
Welke bedradingen van visuele paden zijn er?
- VI (striatumcortex) is het eerste verwerkingsniveau in de hiërarchie, het ontvangt de grootste input van de laterale geniculatenucleus van de thalamus en gaat naar alle andere occipitale regio’s.
- V2, het tweede verwerkingsniveau, gaat ook naar alle andere occipitale regio’s.
- Na V2 ontstaan er drie verschillende parallelle paden op weg naar de pariëtale cortex, de multimodale superieure temporal sulcus (STS) en inferieure temporale cortex voor verdere verwerking (Figuur 13.5).
Op welke functies is het dorsale pad (pariëtale pad) gericht?
neemt deel aan de visuele begeleiding van bewegingen
Op welke functies is het ventrale pad gericht?
inclusief zowel het inferieure temporale pad als het STS-pad, is gericht op objectperceptie (inclusief kleur en gezichten) en het waarnemen van bepaalde soorten bewegingen.
Gebieden VI en V2 zijn functioneel heterogeen, wat houdt dit in?
beide scheiden verwerking voor kleur, vorm en beweging. Deze heterogeniteit staat in contrast met de functies van de gebieden die in de hiërarchie volgen. Op een bepaalde manier lijken gebieden V1 en V2 te dienen als in-boxes waarin verschillende soorten informatie worden samengevoegd voordat deze naar gespecialiseerde visuele gebieden worden verstuurd.
Funties occipitaal kwab en paden
- Er zijn drie parallelle paden die vanuit gebieden VI en V2 vloeien, die verschillende eigenschappen van het zicht vervoeren.
- Gebied V4 wordt als een kleurgebied beschouwd, maar cellen in V4 zijn niet alleen gevoelig voor kleur, sommige cellen reageren zowel op vorm als op kleur.
- Gebied V5 (ook bekend als midden temporaal of gebied MT) is gespecialiseerd in het detecteren van beweging.
- Gebied V3 betreft dynamische vorm - de vorm van objecten in beweging.
Laesies in de paden occipitaal kwab en de gevolgen ervan
Selectieve beschadiging in gebieden V3, V4 en V5 kan specifieke gebreken veroorzaken, zoals het verlies van de mogelijkheid om kleuren te waarnemen en het verlies van de mogelijkheid om objecten in beweging waar te nemen.
* Beschadiging in gebied V4 kunnen alleen in grijstinten zien. Kunnen kleuren niet meer voorstellen en niet meer herinneren. Verlies van gebied V4 resulteert in het verlies van kleurkennis of het vermogen om na te denken over kleur.
* Laesie in gebied V5 veroorzaakt een onvermogen om bewegende objecten waar te nemen. Objecten in rust worden waargenomen, maar wanneer de objecten beginnen te bewegen, verdwijnen ze.
* Een laesie in gebied V3 zal de vormperceptie beïnvloeden, maar omdat gebied V4 ook vorm verwerkt, zou een vrij grote laesie van zowel V3 als V4 nodig zijn om vormperceptie te elimineren.
Leasie in gebied V1, gevolgen
V1 moet functioneren om de hersenen te laten begrijpen wat de meer gespecialiseerde visuele gebieden verwerken.
Een belangrijke beperking op de functies van gebieden V3, V4 en V5 is dat al deze gebieden grote input krijgen van V1. Mensen met laesie in gebied V1 gedragen zich alsof ze blind zijn, maar visuele input kan nog steeds doordringen tot hogere niveaus → gedeeltelijk door kleine projecties van de laterale geniculaire kern naar V2 en deels door projecties van de colliculus naar de thalamus naar de cortex. Mensen met V1 laesies lijken zich niet bewust te zijn van visuele input en er kan alleen worden aangetoond dat ze bepaalde aspecten van het gezichtsvermogen behouden door speciale tests. Ze geven aan dat ze niets zien, maar ze kunnen handelen op basis van visuele informatie, wat aangeeft dat ze inderdaad ‘zien’.
Hypothese John Barbur
V3 maakt bewustzijn van visuele informatie mogelijk.
Functies buiten de occipitale kwab
De occipitale kwab is huisvesting van het gezichtsvermogen. Maar ook buiten de occipitale kwabben vindt visuele verwerking plaats. De visuele verwerking bij mensen stopt niet in secundaire gebieden zoals V3, V4 en V5, maar gaat door binnen meerdere visuele gebieden in de pariëtale, temporale en frontale kwabben.
- In de ventrale stroom lijken bijv. verschillende regio’s selectief te zijn afgestemd om lichaamsdelen te identificeren, zoals handen (EBA en FBA), gezichten (FFA) of bewegende lichamen (STSp).
Een andere regio, PPA, heeft een totaal andere functie, namelijk het analyseren van informatie over het uiterlijk en de lay-out van scènes. Alle ventrale stroomgebieden reageren op alle categorieën stimuli (en zijn geen onafhankelijke visuele processor). De verschillen in de regio’s zijn een kwestie van mate van activiteit, niet alleen de aanwezigheid van activiteit.
- De dorsale stroomgebieden zijn gespecialiseerd in het bewegen van de ogen (LIP) of in objectgericht grijpen (AIP, PRR). Niet alle neuronen in deze regio’s sturen bewegingen rechtstreeks aan, maar lijken eerder ‘puur visueel’ te zijn. Deze neuronen worden verondersteld deel te nemen aan het omzetten van visuele informatie in de noodzakelijke coördinaten voor actie.
Visie bestaat uit vele vrij specifieke vormen van verwerking. Deze verschillende vormen kunnen in 5 algemene categorieën worden ingedeeld?
- Visie voor actie;
- Actie voor visie;
- Visuele herkenning;
- Visuele ruimte;
- Visuele aandacht.
Leg uit en check samenvatting.
Visuele paden buiten de occipitale kwab
Visie evolueerde eerst voor beweging, niet voor herkenning.
- Eencellig organisme, Euglena, beweegt richting licht. Euglena hoeft het licht niet ‘waar te nemen’, er is een soort verband tussen de hoeveelheid omgevingslicht en voortbeweging nodig. Voor Euglena werkt ‘visie’ om beweging te sturen – de meest primitieve vorm van visie voor actie.
- Veel van menselijke visie kan worden begrepen zonder verwijzing naar herkenning (bijv. bij honkbal slaan tegen bal, voor herkennen dat het een bal is).
Verschillende visuele systemen hebben zich wel geëvolueerd om objecten in de omgeving te herkennen. Het systeem om te weten wat een object is, omvat de stroom van visuele informatie van gebied V1 → naar de temporale kwab in de ventrale stroom.
Het systeem dat de visuele geleiding van beweging regelt, omvat de informatiestroom van gebied V1 → naar de pariëtale kwab in de dorsale stroom.
Leasie in de ventraal LO-gebied en Dorsale stroom –> gevolg?
Laesie in ventraal LO-gebied → was blind, maar vormde wel haar hand op de juiste manier toen ze werd gevraag dom naar voorwerpen te reiken. Haar dorsale stroom was intact, zoals blijkt uit het feit dat ze ‘onbewuste’ locatie, grootte en vorm kon zien.
Laesie in dorsale stroom → bewust melden dat ze objecten waarnemen, maar niet nauwkeurig kunnen reiken of de hand niet op de juiste manier kunnen vormen bij het reiken.
Het Milner-Goodale-model
helpt ons begrijpen hoe ons visuele brein is georganiseerd. De 2 visuele stromen zijn geëvolueerd om visuele informatie op 2 verschillende manieren te gebruiken:
- De dorsale stroom voor het begeleiden van bewegingen (visuele controle van actie);
- De ventrale stroom voor het identificeren van objecten.
Uitbreiding! samenvatting met afbeelding
homonieme hemianopie
Volledige sneden van het optische kanaal, het laterale geniculaire lichaam of gebied V1 resulteren in homonieme hemianopie = blindheid van één volledig gezichtsveld. Merk op dat, omdat de storing informatie uit beide ogen beïnvloedt, het visuele defect in beide ogen aanwezig is. (Blauwe regio geeft een blinde zone aan).
Visuele agnosie
een stoornis in de hogere visuele processen die nodig zijn voor objectherkenning, met relatief behoud van elementaire visuele functies. Door middel van andere modaliteiten kunnen patiënten objecten wel herkennen, bijv. door geluid of aanraking.
Visuele objectherkenning
is een proces waarbij informatie die aan het netvlies wordt gepresenteerd, wordt getransformeerd in een cascade van processen waarbij de laterale geniculaire en achtereenvolgens ‘hogere’ visuele cortices worden gebruikt om een interne representatie van het object te genereren waarmee opgeslagen kennis van een entiteit (object) bewust toegankelijk is.
Lissauer stelde voor 2 soorten herkenningsstoornissen te onderscheiden
- Apperceptieve agnosie → een vorm van visuele agnosie, waarbij een persoon een beperking heeft in de integratie van visuele vorm en functie-informatie die het genereren van een interne weergave van het object onmogelijk maakte. Iemand kan niet op betrouwbare wijze visueel gepresenteerde objecten benoemen, matchen of onderscheiden, ondanks een adequate elementaire visuele functie (gezichtsvelden, scherpte en kleurenzien).
- Associatieve agnosie → een vorm van visuele agnosie waarin de verwerking van de visuele informatie ten minste relatief intact is, maar er kan geen contact worden gemaakt met relevante opgeslagen informatie. Patiënten met apperceptieve agnosie kunnen geen afbeelding van een entiteit genereren, terwijl patiënten met associatieve agnosie wel een object kunnen kopiëren of tekenen, maar geen informatie kunnen geven over het object dat ze zojuist hebben getekend. Ze kunnen de afgeleide perceptuele representatie niet gebruiken om toegang te krijgen tot opgeslagen kennis van de functies en associaties van het object, maar kunnen de tekening wel kopiëren en matchen, ook al kan hij deze niet identificeren.
Categorie-specifieke visuele agnosie
Een aantal patiënten die nauwkeuriger waren in het benoemen van niet-levende entiteiten (objecten) dan levende entiteiten zijn gerapporteerd, zelfs wanneer de visuele stimuli werden gecontroleerd op mogelijk verstorende factoren zoals de visuele complexiteit of vertrouwdheid van de stimuli. Vervolgens zijn verschillende prestaties als functie van de semantische categorie herhaaldelijk bevestigd en zijn er nog vele andere dissociaties gerapporteerd.
Materiaal-specifieke agnosie
- Prosopagnosie is een aandoening van visuele herkenning die specifiek is voor gezichten. Bij deze aandoening, die ofwel verworven of ontwikkeld kan zijn, herkennen patiënten een gezicht vaak als een gezicht en in sommige gevallen verkrijgen ze substantiële informatie over de stimulus zoals leeftijd, geslacht en emotionele expressie, maar kunnen ze het individu niet identificeren.
- Pure alexia, soms aangeduid als agnosic alexia, is een aandoening die traditioneel wordt beschouwd in de context van taalstoornissen. Aangezien patiënten met de stoornis meestal geen woorden kunnen herkennen, maar geen stoornis vertonen met visuele stimuli of gehoortaal, vertegenwoordigt de stoornis een soort modaliteit-specifieke agnosie.
- Optische afasie is een visuele modaliteit-specifieke beperking bij de herkenning van objecten en woorden; patiënten met optische afasie ‘herkennen’ vaak objecten en woorden in die zin dat ze het gebruik van een object kunnen aantonen maar het object niet kunnen benoemen.
Modaliteit-specifieke agnosie
Modaliteit-specifieke agnosieën zijn herkenningsstoornissen die één type sensorische input betrekken, zoals zicht, geluid of aanraking.
- Gegeneraliseerde auditieve agnosie wordt gekenmerkt door het onvermogen om alle soorten geluiden te herkennen in afwezigheid van doofheid.
- Pure word deafness is een aandoening waarbij patiënten omgevingsgeluiden kunnen herkennen, maar spraak niet kunnen verstaan, ondanks een grotendeels normaal vermogen om te lezen, schrijven en spreken. De aandoening is geassocieerd met laesies waarbij de primaire auditieve cortex bilateraal betrokken is of een linker superieure temporale gyruslaesie.
- Auditieve geluidsagnosie is een zeer zeldzaam, maar misschien ondergerapporteerd syndroom waarbij spraakherkenning grotendeels intact is maar de herkenning van omgevingsgeluiden slecht is.
Agnosie in neurodegeneratieve stoornissen
De meest voorkomende setting waarin agnosieën in de klinische praktijk worden waargenomen, is in de setting van neurodegeneratieve ziekten. Visuele object-agnosie wordt vaak gezien bij de ziekte van Alzheimer, maar kan worden verdoezeld door gelijktijdig voorkomende semantische, taal- of amnestische aandoeningen.
Bij het syndroom van posterieure corticale atrofie is echter een visuele verwerkingsstoornis het meest opvallende kenmerk en andere stoornissen zijn, althans in het begin van de cursus, relatief gering. Patiënten met deze aandoening kunnen problemen hebben met het herkennen van gezichten, woorden en objecten en zijn bijzonder slecht in het herkennen van complexe scènes, die vaak elementen van het Balint-syndroom vertonen.
Balint-syndroom
- Verlamming van oogfixatie met onvermogen om vrijwillig in het perifere gezichtsveld te kijken;
- Optische ataxie;
- Verstoring van visuele aandacht zodat het perifere veld wordt verwaarloosd.
Dorsale simultanagnosie
een onvermogen om meer dan één object tegelijk te detecteren, met moeite om de aandacht van het ene object naar het andere te verplaatsen.
–> Geassocieerd met bilaterale laesies aan de posterieur pariëtale cortex en occipitale regio’s
Ventrale simultanagnosie
een vermindering van het vermogen om snel meerdere visuele stimuli te herkennen, waardoor de herkenning een deel voor deel verloopt.
- Moeite met lezen, letter voor letter
–> Geassocieerd met linker posterieur temporale & temporaal-occipitale corticale laesies
Integratieve agnosie
een vorm van visuele agnosie waarbij men het vermogen behoudt om elementen van objecten te herkennen, maar niet in staat is deze elementen samen te integreren tot begrijpelijke waarneming.
- Kan een fiets herkennen als een fiets wanneer hij/zij alleen de wielen ziet, maar niet als hij/zij het frame, zadel en stuur ziet. Vaak moeite met gezichten herkennen wegens herkenning neus, ogen of mond, maar niet als geheel.
–> Geassocieerd met bilaterale occipito-temporale kwab;
Optische afasie
een aandoening waarbij een persoon een visueel gepresenteerd object niet kan benoemen, ondanks het feit dat hij de identiteit van het object door middel van gebaren kan aangeven en de visuele stimuli in categorieën kan sorteren.
- Onvermogen om objecten een naam te geven wanneer ze visueel worden gepresenteerd → benoemen vaak incorrect item uit vergelijkbare categorie (hoed / laars)
Prosopagnosie
een vorm van visuele agnosie waarbij een persoon bekende gezichten niet kan herkennen, ondanks een adequate elementaire visuele functie (gezichtsvelden, scherpte en kleurenzien).
Apperceptieve agnosie
In extreme gevallen, visuele vormagnosie genoemd, kunnen zelfs eenvoudige vormonderscheidingen niet worden gemaakt, omdat deze patiënten niet in staat zijn lokale visuele elementen in contouren, oppervlakten en objecten te groeperen. Dit type agnosie wordt geassocieerd met diffuse bilaterale schade aan de laterale occipitale kwabben. Mensen met zulke schade behouden elementaire visuele functies (zichtscherpte, onderscheid in helderheid, kleurwaarneming en fixatie op objecten behouden). Hun vermogen om naar objecten in de omgeving te wijzen en eenvoudige complexe geometrische vormen te matchen, kopiëren of onderscheiden is echter vaak aangetast. Patiënten kunnen met andere modaliteiten nog wel objecten herkennen.
Ze hebben vooral problemen met statische objecten (schade aan ventrale stroom). Ze hebben een behouden vermogen om beweging waar te nemen. Dit is het resultaat van intacte pariëtale en pariëtofrontale visuele netwerken (visuo-motorische controle is intact → door een intacte dorsale stroom).
