T.3: DYPLOMACJA OKRESU ŚREDNIOWIECZA I RENESANSU Flashcards
Konflikt między władzą duchowną a świecką:
- -> Koncepcja dwóch mieczy - istniały dwa przeciwstawne stanowiska, jeśli chodzi o relacje pomiędzy władzą świecką a duchowną (zależność między cesarstwem a papiestwem )
- kanoniści (teolodzy) - ich zdaniem te dwa miecze zostały przekazane papieżowi, ten dopiero przekazał je cesarzowi, w ich interpretacji władza świecka jest pochodna w stosunku do władzy papieży
- legiści - miecz władzy świeckiej dla cesarza, władzy duchownej papieżowi, równocześnie władza świecka i władza duchowna to dwa równorzędne ośrodki władzy, obie pochodzą od Boga. m.in. Dante Alighieri traktat De Monarchia.
…
- Na gruzach Cesarstwa Zachodniorzymskiego zaczęły powstawać państwa chrześcijańskie, które łączyła wspólna polityka oparta na więzach religijnych, kulturowych.
- Średniowieczna społeczność międzynarodowa była społecznością europejską, w jej skład wchodzą państwa powstałe na terenie cesarstwa rzymskiego, a także Polska, Nowogród, Węgry, Czechy, Dania, Szwecja, Ruś Kijowska.
Wojna w średniowieczu i jej rola. prawo wojenne
Liczne, nieustające wojny wewnętrzne i międzynarodowe.
Społeczność międzynarodowa wstrząsana była nieustającymi wojnami, w tym wojnami domowymi.
Stopniowo więc zaczęto próbować łagodzić praktyki wojenne i rozważano możliwości łagodzenia niektórych skutków wojen:
- pokoje Boże (Treuga Dei)
Czynniki religijne miały istotny wpływ na rozwój prawa międzynarodowego i kontaktów między państwami europejskimi, udział w tym brał m.in. Kościół, np. poprzez inicjatywę tzw. ,,pokojów Bożych” (Treuga Dei), czyli zaprzestanie wojny w pewne dni tygodnia lub okresy w roku.
Pokój i Rozejm Boży (łac. Pax et Treuga Dei) - zespół konwencji ogłoszonych przez średniowieczny Kościół rzymskokatolicki dla przeciwdziałania zbrojnej przemocy feudalnej. Pokój Boży, wprowadzony po raz pierwszy przez synod w Charroux w 989 r.
- ochrona pewnych osób
Inną formą łagodzenie działań wojennych, ,,humanitaryzacji” wojen był też postulat otaczania w czasie wojny ochroną pewnych kategorii osób: duchowieństwa, kobiet, dzieci, studentów.
- sytuacja jeńców wojennych
W średniowieczu w czasie wojen inna niż w starożytności stała się sytuacja jeńców wojennych, wobec których zamiast zabijania powszechnie stosowano normy dotyczące traktowania jeńców wojennych, m.in. możliwość wykupu przez władców, wymiany jeńców, a także osadnictwo (praktykę osadzania jeńców jako chłopów pańszczyźnianych).
- kodeksy rycerskie
Te reguły kształtowały się m.in. w czasie wypraw krzyżowych, w czasie wypraw krzyżowych pojawiły się pierwsze zasady kodeksów rycerskich.
Uregulowania w stosunku do żeglugi i handlu
Poza prawem wojennym pojawiły się normy zwyczajowe dotyczące żeglugi i handlu międzynarodowego.
Zwyczaje te były spisywane, tworząc specjalne zbiory zwyczajów międzynarodowych w zakresie handlu i żeglugi.
Podejmowane były próby ujęcia tych norm w formę kodeksu:
-Tablice z Amalfii (amalfitańskie) z XI w. - dotyczyły żeglugi i wojny na morzu -Zbiór wyroków (zwojów) olerońskich z XII w. -Ustawy wizbueńskie z XIII w.
-Konsulat Morski z XIV w. z Barcelony
-Wielka Hanza XIII –XIV w., skupiająca miasta basenu Morza Bałtyckiego i Północnego
Formy stosunków międzynarodowych w średniowieczu
- konferencje międzynarodowe
- synody i sobory - w średniowieczu okazja do spotkań władców były zjazdy duchowieństwa (synody i sobory), które przekształciły się w międzynarodowe konferencje. Organizowanie konferencji międzynarodowych zwykle podczas synodów i soborów.
Okazją do spotkań świeckich władców były zjazdy duchowieństwa m.in. sobór w Konstancji w latach 1414-18 i sobór w Bazylei w 1431 r.
Również Polska miała swój udział w organizowaniu spotkań międzynarodowych.
Kongres krakowski w 1364 r. zwołany z inicjatywy Kazimierza Wielkiego. Uczestniczyli w nim m.in:
Karol IV - cesarz niemiecki i król czeski, Ludwik Węgierski, król Cypru - Piotr, reprezentant Danii i wielu innych książąt.
Umowy międzynarodowe
Państwo Kościelne uczestniczyło w stosunkach międzynarodowych poprzez zawierane konkordaty,
pierwsze umowy międzynarodowe między Stolicą Apostolską a innymi państwami
Do najstarszych z takich dokumentów należą:
1098 r. - konkordat zwarty przez papieża Urbana II z władcą Kalabrii i Sycylii – Rogerem, uważa się za pierwszy zawarty konkordat.
1122 r. - konkordat wormacki zawarty przez papieża Kaliksta II i cesarza Henryka V, dał on początek procesowi nasilenia się zawierania konkordatów.
pierwsze idee związków państw europejskich, prekursorskie idee integracji europejskiej, pierwsze projekty integracji państw:
- Francuz Pierre Dubois [dibua] w XIV w. proponował zawarcie przymierza państw europejskich, łączenie się państw chrześcijańskich przeciw wojskom tureckim pod hegemonią Francji, zjednoczenie Europy w celu odzyskania Ziemi Świętej -król czeski Jerzy z Podiebradu proponował utworzenie federacji państw europejskich wyposażonej we wspólne organy m.in. wspólny parlament, którego siedzibą byłaby Bazylea, przewidywał wspólny sejm i sądy
- Philippe de Mezieres(1327- 1405), nawiązującego do przebrzmiałej już idei krucjat i związanych z nią zakonów rycerskich. Widać to szczególnie w jego projekcie powołania do życia ogólnoeuropejskiego Zakonu Rycerskiego do walki z niechrześcijanami. Philippe de Mezieres podzielił Europę katolicką na trzy części. Do pierwszej miały należeć Hiszpania i Portugalia, do drugiej Francja, Włochy, Anglia, Szkocja, a do trzeciej Niemcy oraz państwa środkowo-wschodniej i północnej części kontynentu. Zatem Polskę i Niemcy przydzielono do tej samej grupy. Wraz z Czechami i Węgrami kraje te były zobowiązane do realizowania określonych zadań w walce z niewiernymi
- Sebastian Franck(1499- ok.1543), zwolennik chrześcijaństwa bezwyznaniowego, potępiany przez Marcina Lutra i Jana Kalwina, w Kriegsbüchlin des Friedes (Książeczce o pokoju) napisanej w latach 1536-1539 zwracał się o „państwo Chrystusa, które z Duchem Świętym winno się stać pełne sprawiedliwości, pokoju i radości”
Nauka prawa międzynarodowego w średniowieczu:
W średniowieczu zapoczątkowany został proces wprowadzania prawa międzynarodowego jako dyscypliny naukowej.
Nie była to osobna dyscyplina, problemy prawa międzynarodowego były podejmowane w związku np. z pewnymi wydarzeniami historycznymi. Pierwsze próby takiego potraktowania problematyki międzynarodowej były także przedmiotem zainteresowań teologów. Najważniejszą pozostałości nauki prawa międzynarodowego w średniowieczu wydaje się być obecna w wielu pismach teologicznych tego okresu koncepcja wojny sprawiedliwej, która miała wiele swoich wariantów:
-św. Augustyn - wojna sprawiedliwa to wojna prowadzona w celu ukarania bezprawia, w obronie wiary, ale dodatkowo prowadzona powinna być z zachowaniem określonych reguł humanitarnych ,,wojna jest zawsze złem”
-Izydor z Sewilli (VII w.) - wojna odpowiednio, prawidłowo wypowiedziana
-Rajmund z Periafort (XIII w.) - wojna przeciwko niewiernym,,ulega rozszerzeniu wojny sprawiedliwej, dopuszcza wojnę zaczepną w celu rozpowszechnienia chrześcijaństwa”
-Henryk z Seguzy (XIII w.) - wojna sprawiedliwa to wojna przeciwko niewiernym
-Tomasz z Akwinu – przedstawił najszersza koncepcje wojny sprawiedliwej, o której decydują 3 elementy wojny sprawiedliwej: autorytet panującego (auctoritas principis), sprawiedliwa przyczyna (iusta causa), prawa intencja (recta intentio)
Polska nauka prawa międzynarodowego
-Stanisław ze Skarbimierza - profesor prawa kanonicznego i rektor Akademii Krakowskiej, autor Kazań o wojnach sprawiedliwych, będących wykładem akademickim, skierowanym nie tylko do studentów, ale także do innych, np. duchowieństwa czy rycerstwa. Wojna sprawiedliwa w jego koncepcji to wojna przeciwko niewiernym. Nie oznacza to jednak, że z państwami pogańskimi nie można zawierać przymierzy. Wojny powinny być prowadzone
z zachowaniem określonych reguł, wracał również uwagę na obowiązek zachowania dyscypliny wojskowej, np. przy braniu łupu (wymogi dyscypliny wojskowej, prawo łupu wojennego).
-Paweł Włodkowic - rektor Akademii Krakowskiej, reprezentował interesy Polski na soborze w Konstancji. Wedle jego koncepcji wojna sprawiedliwa to przede wszystkimi wojna prowadzona w celu odzyskania zagrabionych ziem (bezprawnie zagarniętych). Według niego należy również dbać o poprawność w stosunkach i możliwość porozumienia się z poganami, którzy również mają prawo do własnych państw („wiara jest cnotą teologiczną…”).
Jego poglądy mają charakter prekursorski jeśli idzie o tolerancję.
-Andrzej Frycz Modrzewski - pacyfizm, państwa powinny unikać wojen, zawierać przymierza, porozumienia,
a jeżeli dojdzie do wojny to musi być ona prowadzona w sposób możliwie najbardziej humanitarny. -Jakub z Szalkowa - uczestniczył w konferencji toruńskiej w 1466 r. bronił praw Polski do historycznych ziem zagarniętych przez Krzyżaków.
DYPLOMACJA PAPIESKA
Ważniejsi ludzie (to znaczy doktor Liliana dodała ich zdjęcia więc pewnie są ważni)
Grzegorz VII – papież w latach 1073-1085. Należał do papieży-reformatorów, a najlepiej znany jest z powodu tzw. sporu o inwestyturę z władcą Niemiec Henrykiem IV.
Urban II – 27 listopad 1095 na synodzie w Clermont ogłosił hasło wojny świętej, czym zapoczątkował wyprawy krzyżowe. W związku z udziałem w krucjatach po raz pierwszy w dziejach chrześcijaństwa była mowa o odpustach.
Innocenty IV – papież w latach 1243-1254, miał konflikt z królem Prus Fryderykiem II, wynikła z tego wojna 7 letnia, wojna o sukcesję austriacką
Grzegorz IX – papież, wprowadził oficjalnie urząd inkwizytorów heretyckiej przewrotności
Fryderyk I Barbarossa – konflikt rozpoczęło starcie z legatem papieskim Rolandem (późniejszym papieżem Aleksanderm III) podczas sejmu Rzeszy w 1157 w Besancon. Wtedy legat papieski oświadczył, że korona cesarska stanowi kościelne oficjalne beneficjum (czyli cesarz jest lennikiem papieża), odnawiając spór o inwestyturę. Kolejne starcie nastąpiło podczas sejmu na Polach Ronkalskich w 1158. Konflikt został zakończony ukorzeniem się Fryderyka I przed papieżem Aleksandrem III 24 lipca 1177 w Wenecji.
