T2: DYPLOMACJA STAROŻYTNEGO RZYMU, BIZANCJUM, PAŃSTWA FRANKÓW I ARABÓW Flashcards
FECJAŁOWIE
W czasach Rzymu królewskiego wszelkie sprawy dyplomatyczne przekazane zostały osobnemu kolegium kapłanów przy świątyni najwyższego boga Jowisza –> FECJAŁOWIE. Tak więc dyplomacji nadano charakter sakralny.
• kapłani nazywani byli fecjałami (fetiales) i działali zgodnie ze specjalnym prawem (ius fetiale), według którego oficjalnie działali w imieniu Jowisza, ale w rzeczywistości spełniali polecenia władcy
• było ich 20
• nosili specjalne wełniane szaty i przepaski na głowach
• ich działalność była mocno związana z obrzędami religijnymi i otoczona najwyższą tajemnicą
• do ich kompetencji należało wypowiadanie wojen i zawieranie pokoju oraz strzeżenie umów międzynarodowych i opieka nad archiwum dyplomatycznym
Fecjałowie byli też wysyłani w misje poselskie do innych krajów. Wybierali spośród siebie jednego, zwanego pater patratus, który udawał się na granicę w kapłańskiej szacie, z berłem i krzemieniem w ręku (symbol Jowisza jako boga przysiąg). Towarzyszył mu drugi fecjał, który niósł garść trawy wyrwanej wraz z korzeniami ze wzgórza kapitolskiego.
POKÓJ
Jeśli sprawę udało się załatwić pokojowo (co zwykle oznaczało podporządkowanie się Rzymowi), odprawiano odpowiednie modły, a po powrocie, w świątyni Jowisza pater patratus odczytywał tekst zawartego układu. Kończył odczytywanie słowami, że jeśli Rzym złamie pokój to Jowisz ma w niego uderzyć, tak jak on uderzy w zwierzę – i zabijał nożem zwierze składając ofiarę.
WOJNA
- gdy negocjatorzy drugiej strony odmawiali poddania się, grożono im wojną
- po powrocie do Rzymu czekano 33 dni na odpowiedź
- jeśli odpowiedź była negatywna lub nie nadeszła, fecjałowie powiadamiali króla, potem Senat i lud
- król podejmował decyzję
- stan wojny i uzasadnienie ogłaszano w świątyni Jowisza
- pater patratus udawał się na granicę i przerzucał przez nią oszczep z opalonym drzewcem i umazanym krwią ostrzem
- za oszczepem wkraczała armia rzymska
- DYPLOMACJA RZYMU
Dyplomacja rzymska rozwijała się stopniowo. Ma ona historię równie długą jak samo państwo, a nawet dłuższą, gdyż pewne jej elementy możemy odnaleźć w okresie ustroju rodowego (klanowego).
Dwa rodzaje umów międzynarodowych
- traktaty przyjaźni- amicitia,
- umowy przymierza- foedus iniquum
- nie uznawali neutralności
Pacta sunt servanda
Pacta sunt servanda- umów należy dotrzymywać!!!!!!!! (KASI CHYBA NIE TRZEBA TŁUMACZYĆ)
RECUPERATORES
Recuperatores – istniejąca niemal od początku Rzymu instytucja dyplomatyczna czy konsularno-sądowa
• byli to wybieralni sędziowie (3-5)
• zajmowali się sporami materialnymi między obywatelami Rzymu, a innych miast państw lub sąsiednich plemion
• później rozpatrywali też skargi mieszkańców podległych Rzymowi prowincji na ich namiestników
SENATUS CONSULTUM :
- w okresie republiki władzę państwową sprawowali wybieralni konsulowie i pretorowie
- konsulowie i pretorowie wyznaczali posłów Rzymu
- zgodnie z prawem senatus consultum kandydatury posłów musieli konsultować z najwyższym organem państwa – senatem
- z reguły do misji dyplomatycznych wybierano członków senatu
Za czasów republiki dyplomacja rzymska znalazła się w gestii Senatu. To w jego imieniu wysyłano lub przyjmowano poselstwa. Kolegium fecjałów naturalnie zostało zachowane chociażby z takiego względu, że wypowiadanie wojny lub zawieranie pokoju musiało przyjmować charakter sakralny, dla nadania dodatkowego znaczenia układowi. Ponadto fecjałowie opiekowali się archiwum dyplomatycznym.
W kontaktach z innymi krajami wykorzystywano:
- prawo gościnności (ius hospiti);
- prawo fecjałów (ius fetiale), które określało ich uprawnienia i obowiązki dyplomatyczne;
- prawo cywilne (ius civile)
- oraz pierwsze prawo powszechne (ius gentium), dotyczące cudzoziemców. Regulowało ono stosunki Rzymian z obywatelami innych państw
SKŁAD POSELSTWA
- posłów nazywano legati – wybrańcy
- posłami często byli oratores – wytrwani mówcy, najczęściej byli to ludzie o wykształceniu prawniczym – adwokaci, retorzy
- mniejsze misje składały się z kilku posłów, większe nawet z 10 posłów
- posłom towarzyszyli specjalni urzędnicy, tłumacze i liczna służba
- na czele misji stał przewodniczący – princeps legationis – główny legat
- posłowie jako symbol misji nosili złote pierścienie
- posłowie dostawali pełne wyposażenie w odzież, naczynia, pieniądze; na koszty misji otrzymywali też spore diety – viatium
- wydatki poselstw były pokrywane z kurii municypalnych i korporacji
- Rzymska dyplomacja miała, przede wszystkim, na celu pożytek i dobro państwa. Jak sam Tytus Liwiusz (Titus Livius) podkreślał w swoim dziele Ab urbem condita libri poselstwo postępować powinno “z godnością i z pożytkiem dla ludu rzymskiego.”
Zadania misji:
- załatwianie sporów terytorialnych, gospodarczych, religijnych
- organizacja życia politycznego w nowych prowincjach
- kwestie pokoju i wojny
Pojawiły się pierwsze studia dyplomatyczne. Były to prywatne szkoły, w których uczono młodych patrycjuszy prawa i retoryki, aby kiedy już zasiądą w senacie mieli lepsze perspektywy na objęcie misji dyplomatycznej.
Wprowadzono przepisy(praecepta) ustalające układ oracji dyplomatycznej oraz sposób jej wygłaszania, np. mowa dyplomaty nie powinna przekraczać 150-200 wierszy.
HIERARCHIA POSELSTW OBCYCH.
Uprawnienia organów w zakresie polityki zagranicznej:
- o wszystkich ważniejszych sprawach zagranicznych decydował Senat (za czasów republiki rzeczywiście, za cesarstwa tylko formalnie)
- sprawy zagraniczne w Senacie referował kwestor (wysoki urzędnik)
- decyzje były komunikowane w sali obrad Senatu, w przedsionku lub tylko przez kwestora (w zależności od znaczenia obcego poselstwa)
- dla rozstrzygnięcia kwestii bardziej złożonych (lub odłożenia w czasie) powoływano specjalne komisje
- posłów wyznaczali konsulowie i pretorowie, ale musieli mieć zgodę Senatu (senatus consultum)
DYPLOMACJA WEWNĘTRZNA I PRÓBY JEJ OGRANICZANIA. W istocie Rzym prowadził dwie odrębne dyplomacje:
• zewnętrzną wobec krajów, które znajdowały się nadal poza jego bezpośrednim panowaniem
• wewnętrzną wobec krajów pod kontrolą Rzymu (przymusową lub dobrowolną)
Imperium stanowiło rodzaj wielkiej federacji formalnie niezależnych państw, miast lub mniejszych związków państwowych, połączonych z Rzymem różnymi układami. Każdy z nich miał spory zakres wewnętrznej autonomii oraz korzystał z ius legationis, czyli prawa wysyłania poselstw do Rzymu oraz krajów i miast wchodzących w skład jego imperium.
Ograniczanie:
- Edykt Flawiusza Wespazjana ograniczał liczbę członków poselstwa do trzech i nakazywał zmniejszenie wydatków na ich utrzymanie
- Edykt Teodozjusza I- odpowiedzialnym za przyjmowanie poselstw był prefekt
- zabrano prawo wysyłania poselstw większości miast, gmin wyznaniowych i innym mniejszym podmiotom
- Cesarz Domicjan nakazał aby nawet posłowie Rzymu opłacali misje z własnej kieszeni, co spowodowało, że wielu wykręcało się od misji; w związku z podwyżką podatków i danin państwowych stały się najcięższym obowiązkiem obywateli rzymskich
DYPLOMACJA BIZANCJUM. Zadania organów w zakresie polityki zagranicznej:
- spisywanie informacji o sąsiadach
- wynajmowanie barbarzyńców jako siły bojowej
- wychowanie dzieci barbarzyńskich własców
- „dziel i rządź”
- blokada polityczna i ekonomiczna
Urząd spraw zagranicznych:
- urzędnicy
- tłumacze
- poseł – miał listy uwierzytelniające i szczegółowe instrukcje
- ceremoniał – podczas pierwszej audiencji wręczano listy i dary, potem następowały właściwe rokowania w audiencji prywatnej, ostateczna odpowiedź następowała podczas ostatniej audiencji
DYPLOMACJA ARABÓW.
• Skład poselstwa: 2 osoby- arystokrata dworski i mułła
• dokumenty poselstwa: 4 pisma-
o wstępne dla władcy przyjmującego poselstwo,
o dla pierwszego posła z instrukcjami,
o dla władcy wręczany podczas rokowań,
o spis podarków z instrukcjami co i komu przekazać
