sportletsels Flashcards
1
Q
algemeen sportletsels paralympische sporten
A
- algemeen
- inventarisatie gebaseerd op Toronto 1976
- handen & vuist meestvoorkomen
- dan voet & knie - niet MMS problemen
- vooral luchtwegproblemen
- brandwonden
- maag-darm-problemen
- wondproblemen = snijwonden & kneuzingen
- hoofdpijn & duizeligheid - sporten va
- meest = wielrennen, rolstoelbasket & loopnummers in ateletiek
- weinig = gewichtheffen, zwemmen & field in atletiek
- bijna niet = tafeltennis & boogschieten
2
Q
Ugent review
A
- algemeen
- sportletsel bij belgische atleten
- door REVAKI van ugent in 2014
- bijna geen verschillen mannen & vrouwen (evt meer vrouwen door anticonceptiehormonen & menstruatiecyclus)
- recreatieve circuit niet onderzocht - overbelasting
- BL overbelasting bij rolstoel = niet voor gemaakt
- lagere incidenties door verbetering materiaal
- lichtere stoelen, aerodynamica & meer aandacht voor preventie
- hoog effect van letsel = ADL nodig voor verplaatsing
- andere sporten zwemmen, powerlifting & rolstoelschermen - acute letsels
- vooral track and field, rolstoel basket & zwemmen
- strains, sprains, contusies, bursitis, tendinitis & blaren - andere
- OL letsels bij visuele beperking
- door stoten & tegenaanlopen
- hoog risico bij 5:5 voetbal & goalbal
3
Q
sportletsels bij rolstoelpatiënten
A
- reden
- trainings frequentie & intensiteit benaderen die van normale atleten
- grote verschil met regulier: lokalisatie van letsel
- ook gebruik van BL in ADL = superponeren belasting op ADL belasting => samen leiden tot overbelasting
- schouderpijn, elleboogpijn, handpijn - rolstoel pusching sports
- roadracing, basketbal, tennis & track
- hoogste risico - aandoeningen
- 33% soft-tissue injuries
- 20% blaren, laceraties & snijwonden
- 10% decubitus letsels
- 5% ontregeling van temperatuur
4
Q
weke-delen letsels bij rolstoelpatiënten
A
- oorzaken
- overbelasting van spieren & pezen
- elongatie of scheuren van ligamenten
- overdreven belasting zonder warm-up - letsels
- tendinitiden
- bursitis
- sprain & strain - therapie
- preventie = stretching, opwarming & cooling-down
- tapen of spalken voor stabilisatie
- specifieke therapie bij recidiverende problemen - specifieke aandoeningen
- tendinitiden & scheuren van rotator cuff frequentst
- onsteking m. extensor carpi radialis brevis
- carpal tunnel syndrome door overuse
5
Q
blaren, laceraties & snijwonden bij rolstoelpatiënten
A
- blaren
- wrijving van handen tegen hoepels
- wrijven van rug tegen leuning
- gebruik van taping, handschoenen, beschemende kledij & kussens - laceraties & snijwonden
- knelling & contact met remmen & spaken
- schuren van binnenzijde arm tegen armsteunen & banden = vooral neerwaarste beweging
- rolstoelbasket = plastieke wielbaschermers & wegname metalen uisteeksels
- afschermende kledij vb: bovenarmkousen
6
Q
decubitus letsels bij rolstoelpatiënten
A
- oorzaken
- specifieke zithoudingen zonder variatie
- gevoelsstoornissen
- verminderde doorbloeding in verlamd LM - preventie
- maximale verdeling van drukkrachten over breed opp met minimale wrijving
- controle huid, hygiëne & zweet absorberende kledij
- aangepaste zitkussens - voordelen
- hogere stabiliteit door knie-borst-positie & verhogen van voetsteunen
- minder op & neer bewegen van zwaartepunt
- minder windweerstand
- verlengen van contact hand & hoepel - nadelen
- volledige gewicht op tuber ischiadica
- verergeren van urine incontinentie
7
Q
ontregeling van temperatuur bij rolstoelpatiënten
A
- algemeen
- hogere para’s & tetra’s
- kan leiden tot overdreven hyper of hypothermie
- door gestoorde autonome regulatie = vasomotorische paralyse - hyperthermie
- leidt tot overdreven vochtverlies of onvoldoende vochtopname
- goede hydratatie noodzakelijk (ook bij gevaar voor afkoeling!) - hypothermie
- aangepaste kledij
- na wedstrijd meteen aankleden
- handdoeken = zweet absorberen & frictioneren om op te warmen
8
Q
Overbelastingsletsels schoudergordel en BL
A
Algemeen
- bij rolstoel en niet rolstoelatleten
- 1/2 v rolstoelpopulatie pijn thv schouderstreek, 1/3 pijn bij transfers met rolstoel
- meestal impingementsyndroom, subacromiale bursitis & RC scheuren
- 72% v letsels bis bij rolstoelkoers (22%), atletiek (26%) en basketbal (24%)
- meestal 31-30j
- vooral overbelastingsletsels en kleine traumata (39,6%)
- vooral pols > elleboog > hand, schouder vaak pijnlijkste plaats
- meestal tendinitis, behalve aan de hand (schaafwnden, nagelavulsies,trumata…)
- abraesies & contusies binnenzijde arm door verlagen v zitting en schuinere hoepel
marathon
- weinig schouderklachten => geen abductie in propultietechniek, ook geen elleboog of polsletsels
Basket
-BL letsels, zwakke relatie met ADL, niet met leeftijd & j rolstoelgebruik
WUSPI
- wheelchair user’s shoulder pain index
- 15 items schouderpijn & functionaliteit => soort NRP (10cm = max pijn)
Elite rolstoelgebruikers
- 9/12 tintelingen, stijfheid, pijn
- 1/9 stopt
- vooral entrapment N medianus > N ulnaris > n radialis
9
Q
letsels bij atletiek
A
- Veiligheid in Atletiek:
- Individuele sport met zeldzame ongevallen bij goede trainingsprocedures
- Risico op meniscusletsels, gewrichts- en peesletsels bij plotse spiercontracties
- Vergelijkbare letsels met reguliere atletiek voor niet-rolstoelnummers - Contra-indicaties en Risico’s:
- Contra-indicaties zoals genu recurvatum, talus valgus of milde varus
- Verergering van deze aandoeningen door springen of werpnummers
- Rolstoelsporters zijn gevoelig voor overbelastingsletsels van de schoudergordel - Preventie en Bewustwording:
- Nadruk op goede trainingsprocedures en respecteren van contra-indicaties
- Bewustwording van risico’s bij specifieke bewegingen zoals springen en werpen
- Belang van preventieve maatregelen en aandacht voor techniek bij rolstoelatletiek
10
Q
letsels bij rolstoelbasket
A
- Rolstoelbasketbal Risico’s:
- Contactsport met vereiste goede conditie en rolstoeltechniek
- Risico op vallen uit de rolstoel bij contact, wat fracturen kan veroorzaken
- Osteoporose verhoogt het risico op fracturen, vooral bij vallen - Handletsels en Spiertrauma’s:
- Vaak voorkomende traumata ter hoogte van de handen
- Aantasting van interfalangiale en metacarpofalangiale spieren
- Weke delen letsels zijn frequent - Schouder- en Overbelastingsletsels:
- Contracturen en tendinitiden van verschillende spieren, waaronder de m. supraspinatus, m. biceps en m. triceps
- Overbelastingsletsels van de schoudergordel zijn gebruikelijk
- Vereist preventieve maatregelen en aandacht voor techniek en conditionering
11
Q
letsels bij rolstoelrugby
A
- algemeen
- tetraplegie spelers
- eerder uit berperkte mogelijkheden van rolstoelbasket
- spelen met volleybal
- vroeger murderbal = agressieve sport - soorten spelers
- lage tetraplegie = aanvallers
- hoge tetraplegie = verdediger
- aanvallers = compacte rolstoelen
- verdedigers = bumper/kooi voor blokkeren - letsels
- gelijkaardig aan rolstoelbasket
- actief boosting mag niet
- iets langer wachten met sonderen van blaas mag wel
- decubitus letsels
12
Q
letsels bij schermen & gewichtheffen
A
- schermen
- kan staande & zittend van rolstoel
- beide speler staan op afstelbare afstand vastgezet
- epicondylitis radialis
- tendinitis van deltoideus, supraspinatus & lange bicepspees - gewichtheffen
- stootbewegingen in rug = belasting wervelzuil vermijden
- al dan niet gefixeerd op tafel
- schoudergordelspieren, ellebogen, polsen & thoracale spieren worden belast
13
Q
Watersport voor Neurologisch Aangetaste Atleten
A
- Voordelen van Watersport voor Neurologisch Aangetasten:
- Mogelijkheid tot uitvoeren van bewegingen die elders moeilijk zijn
- Zwemmen als basis voor diverse watersporten
- Aangepaste uitrusting voor roeien, kayak en waterski
- Speciale aanpassingen voor windsurfen en duiken - Zwemmen als Revalidatie en Voorbereiding:
- Verbetering van zitbalans en coördinatie
- Onderhoud van gewrichtsmobiliteit en spierreëductie
- Verhoging van uithoudingsvermogen en vitale capaciteit
- Versterking van zelfvertrouwen en algemeen welzijn - Medische en Specifieke Uitdagingen bij Zwemmen:
- Klassieke infecties zoals oor-, neus- en keelinfecties, conjunctivitis
- Risico op mycosis, dermatosis en bronchopulmonale aantasting
- Problemen met sfincters, thermoregulatie en oppervlakkige gevoeligheid
- Mogelijke toename van spasticiteit in koud water en risico op overbelastingsletsels aan de schoudergordel
Logistieke aanpassingen:
- aangepaste hulpmiddelen voor transfers droog -> nat
- lift
- drijfmateriaal OL
14
Q
Aanpassingen in Verschillende Watersporten
A
- Roeien, Kayakken en Waterskiën voor Rolstoelsporters:
- Gebruik van aangepaste zitjes voor rolstoelgebruikers
- Commercieel beschikbare zitski’s voor recreatie en competitie
- Aanpassingen in windsurfen voor zitters met bredere planken en aangepast zeil en zwaard
- Mogelijkheid tot montage van zitje voor sporters met gestoorde zitbalans - Duiken met Aangepaste Begeleiding en Uitrusting:
- Gezelschap van getrainde buddies voor gehandicaptenbegeleiding
- Verschillende brevetgradaties voor zowel buddy als duiker
- Vergelijkbaarheid van zeilen met reguliere circuit, met nadruk op toegankelijkheid en begeleiding
- Aanpassingen in vaartuigen en begeleiding voor toegankelijkheid en hanteerbaarheid
15
Q
letsels bij tafeltennis
A
- voordelen
- volledige musculaire systeem
- zelfcontrole & behendigheid noodzakelijk
- beter concentratievermogen
- snelle & soepele bewegingen oefeningen - nadelen
- vermoeidheid & krachtinspanning (vnl hoge paraplegie & ttetraplegie)
- soms OH = verminderen door strapping & kousen - toegankelijkheid
- beperkte handfunctie = vasttapen aan hand
- gemakkelijk toegankelijk door lage tafelhoofte
- lage sportletsels!
- hoge populariteit
16
Q
letsels bij boogschieten
A
- voordelen
- geen nood aan aangepaste schietstanden = toegankelijkheid
- competitie met validen & inclusief trainen mogelijk
- kan lang beoefend worden = minder fysiek
- ontwikkeling van meerdere spieren = BL, schouders maar ook romp (weinig in ADL aangesproken)
- trainen van gecontroleerde ademhaling
- helaas niet meer populair - contra-indicaties = ongecontroleerde bewegingen
- letsels
- zelden!
- PSH
- epicondylitis
- toriticollis
- rugklachten
17
Q
letsels bij pistool & karabijnschieten
A
- handwapens
- isometrische contractie polsspieren & deltoideus
- moeilijkheid = volledige actieve lichaamstabilisatie
- niet-fysiologische houding = in profiel tov. doel
- toegankelijkheid beperkt door veranderde wapenwetgeving
Zelfde voordelen als boogschieten
- voor wie
- iedereen
- visusstoornissen = laser gericht sturen met geluid-gestuurd doelwit
- contra-indicaties = neuropsychiatrische ziekten & ongecontroleerde bewegingen
- letsels niet kennen
18
Q
letsels bij wielrennen
A
- spieren
- klassiek bicycle wielrennen
- tricycle wielrennen voor CP
- tandem voor visuele beperking
- handbike voor rolstoel - probleem:
- commercieel => filosofie IPC zorgt voor wrevel - letsels = vergelijkbaar met reguliere circuit
19
Q
letsels bij paardensport
A
- sporten
- dressuur (opgelegde kuur & vrije kuur op muziek) & mennen = paralympisch erkend
- jumping niet, ze kunnen wle terecht in reguliere circuit
- mennen = aanpassen van koets & mentuig - letsels
- zoals reguliere circuit
- meer aandacht naar paard
- dierenarts & kine voor paard = deel van topcompetitie delegatie
