historiek van ABA Flashcards
1
Q
voor WOII
A
- 18-19e eeuw = heropvoeding & rehabilitatie voor mensen met handicap
- na WOI = fysiotherapie & sport geneeskunde wordt evenbelangerijk als orthopedie & interne geneeskunde
- na WOII
- therapie & rehabilitatie voor mensen met fysieke beperkingen
- op zoek naar nieuwe methoden voor gevolgen van langdurige immobiliteit te minimaliseren
2
Q
Dr. Ludwig Guttman
A
- stoke mandeville hospital
- 1944
- spinal injuries centre
- op aanvraag van britste regering = totale revaldiatie van britste RAF piloten
- na ruggenmergletse, amputaties, … - sporten
- boogschieten
- rolstoelbasket
- tafeltennis
- al snel overshakelen naar competitiesport
- “it’s not what you have lost, but what you have left, that counts” - stoke mandeville games
- 1948
- eerste competitie voor rolstoelatleten
- voorloper van paralymische spelen
3
Q
paralympische spelen
A
- algemeen
- niet gehandicapte sport
- sport voor mensen met handicap
- 1 maand na echte
- in zelfde veneus, hotels, … = allemaal rolstoel vriendelijk
–> barcelona is goede reisplek voor mensen met rolstoel - Rome 1960 = eerste
- enkele weken na olymische spelen
- 400 atleten toen -> 4300 nu (Rio)
- beperking door grenzen van infrastructuur & logistieke ondersteuning, ook reden dat olympische en paralympische nooit samen kunnen
- enkel personen met ruggenmerg letsel - andere paralympische spelen
- 1976 Toronto = ook blinden & amputatie
- 1980 Arnhem = ook cerebral palsy
- 1988 Seoel = ook Les Autres
4
Q
organisaties
A
- IPC international paralympic comittee
- opgericht in 1989
- oprichting uit aantal afzonderlijke organisaties
- samen georganiseerd binnen IOSD international organisations of sports for the disabled - delen van IOSD
- CPISRA cerebral palsy internationale sports & recreation association
- IBSA international blind sports federation
- INAS international sports federation for persons with an intelectual disability
- IWAS international wheelchair and amputee sports federation - historiek
- CIPRA + IWAS = WAS world abilitysport sinds 1/1/2022
- INAS => VIRTUS wild intelectual impairment sport
5
Q
niet paralymische organisaties
A
- deaflympische spelen
- voor doven
- apparte winter & zomer spelen
- om de 4 jaar in oneven jaren, jaar na olympische - special olympics
- Eunice Kennedy Shriver
- internationale organisatie
- sporttrainingen & wedstrijden voor menselijke met verstandelijke beperking
6
Q
taken van IPC
A
- paralympics
- organiseren, coördineren & superviseren (fysieke, visuele ne verstandelijke beperkingen als doelgroep)
- van paralympics & andere wereldspelen voor mensen met meervoudige beperkingen
- van sportspecifieke compitities
- promoten van de sport - classificatie systeem
- in paralympiade van 2012-2016
- met wetenschappelijke onderbouw & uitbouw
- financieren stopgezet sinds COVID
7
Q
doelen van IPC
A
- organiseren van de Paralympische Spelen, wereldspelen en wereldkampioenschappen voor personen met meervoudige beperkingen
- in contact treden met het IOC en andere relevante internationale organisaties zoals de IOSD om dit te bereiken
- nastreven van integratie van sport voor personen met een beperking in de reguliere sporten, met respect voor de eigen identiteit
- superviseren en coördineren van de spelen en de kalender van de verschillende competities, daarbij rekening houdend met de sporttechnische noden van de individuele handicap
- promoten van sport voor personen met een beperking
- streven naar uitbreiding van de mogelijkheden voor het beoefenen van sport voor personen met een beperking, met bijzondere aandacht voor de “minderheden” en sporters met de “zwaarste beperkingen”
- vrouwen en vluchtelingen zijn groepen die een bijzondere aandacht krijgen.
- bijstaan en aanmoedigen educatieve programma’s, onderzoek en promotie- activiteiten om de doelstellingen te bereiken.
8
Q
winterspelen sporten
A
- ski
- alpineskiën
- snowboarden
- langlaufen
- biatlon - andere
- bobsleeën
- rolstoelcurling
- sledgehockey
9
Q
zomer spelen sporten
A
- balsporten
- voetbal 7 a side = CP
- voetbal 5 a side = blinden voetbal
- volleybal
- (tafel)tennis
- rolstoel rugby
- rolstoel basket
- goalball
- boccia - watersporten
- roeien
- zeilen
- zwemmen
- kanovaren - andere
- atletiek
- bankdrukken
- boogschieten
- schietsport
- judo
- schermen
- wielrennen = cycling & handbike
- triatlon
- badminton
- paardensport
- taekwando
10
Q
doelgroepen van paralympics
A
- fysieke beperking
- rolstoelgebruikers
- ruggenmergletsels
- amputaties
- hersenschade
- les autres - visuele functie berperking
- verstandelijke beperking
- psychische beperking of psychische kwetsbaarheid
- auditieve beperking
11
Q
rolstoelgebruikers
A
- pathologie groepen
- ruggenmerg letsels
- CP
- amputees - sporten
- uitrusting van rolstoel afh van sport
- strategie & planning spelen grote rol in mogelijkheid tot presteren - gebruik van rolstoel
- sommige sporten = gebruik van rolstoel
- andere = verlaten
12
Q
ruggenmerg letsels
A
- doelgroepen
- polio & ruggenmerg letsels
- bij stoke mandeville games
- door gezamelijke tijdlijn = WOII & polio-epidemie na-oorlogse periode - gebruik van hulpmiddelen
- vaak bij deze doelgroep
- eerst goedkeuring door jury
- toegestande hulpmiddelen worden tot in detail gedefinieerd binnen sportspecifieke reglementering
13
Q
amputaties
A
- keuze van prothese
- wel of niet gebruiken
- geen verandering meer tijdens competitie(-reeks) na keuze
- goedkeuring van prothese door jury
- bv. werp bench bij paralympisch speerwerpen
14
Q
hersenschade
A
- doelgroepen
- eerst enkele aangeboren = pre, peri & postnataal tot 1j
- later (1980) ook NAH niet aangeboren hersenletsels
- heeel gevarieerde groep in mogelijkheden & beperkingen - mogelijkheden = heel divers
- rolstoelgebruikers
- stappers
- sporters met loopcapaciteit
15
Q
les autres: dwerggroei
A
DAAA = dwarf athletic association of america
Mensen met dwerggroei
Sinds 1988 mee met spelen
- oorzaken
- endocrinologisch
- chromosomale afwijkingen
- skeletziekte
- groeibelemmerde invloeden in jeugd
- constitutionele oorzaken - gebrekken
- korte ledematen
- korte ribben
- wervellichamen van kleine hoogte
- sterk misvormd bekken - implicaties op fysieke activiteit
- in sommige sporten beter = gewichtheffen
- lopen is geen contra-indicatie, wel afstanden kleiner maken want is belastend voor misvormde wervelzuil
- testen & activiteiten worden aangepast
- uitrusting & terrein wordt aangepast
16
Q
categorieën van dwerggroei
A
2 categorieën v hypochondroplasie:
- disproportionele
- door skeletale dysplasie
- benen te kort tov romp of omgekeerd - proportionele
- primaire groeistroonis
- weinig nood aan aanpassing
- wel voor afstanden, materiaal & veldgrootes - co-morbiditeiten
- bij 10% = verstandelijke beperking
- problemen met hoofdcontrole = atalanto-axiale instabiliteit
=> duiken, springen & contactsporten zijn contra-indicaties, daarom eerst testen
- problemen met stappen & zitten
17
Q
andere aandoeningen in les autres
A
- aandoeningen
- perifere zenuwschade
- krachtvermindering door spieraandoeningen, kinderreuma & verlamming
- sporters met misvormingen & scoliose
- verstijging
- ernstige stoornis van bewegingspatroon - andere
- restletsels na orthopedische problemen
- hersenschade met atypische problematiek
- amputaties in combinatie met letsels aan andere ledematen
Allemaal moeilijk in te passen in andere categorieën
18
Q
visuele beperking
A
Toronto 1976
- hulpmiddelen
- guide die dient voor oriëntatie = altijd fluo aan
- auditief = megafoon & communicatieoortjes
- gidsloper => atleet niet helpen & hem als eerste over finisch laten gaan
- felgekleurde materialen vb: afstootplank bij verspringen is breder / fellere kleur - motorische & sensoriele ontwikkeling kind
- uitdaging om door sport te ontwikkelen
- sport is deel van onderwijs
- sportparticipatie behouden na verlaten van school
- begeleiding van & naar sportaccomodatie nodig & geen optie van alleen sporten
19
Q
verstandelijke beperking
A
- kenmerken
- IQ lager dan 75
- verminderd aanpassingsvermogen
- verminderde zelfredzaamheid
- typische gedragskenmerken
- Down ook fysieke kenmerken => verhoogde presentatie van hartafwijkingen & gewrichtsinstabiliteiten/laxiteiten
=> invloed op sport & niveau keuze - geschiedenis
- Atlanta 1996 = eerste deelname
- Sydney 2000 = uitgeloten door spelers zonder verstandelijke beperking & vraag rond impact op sportprestatie
- onderzoek naar impact van verstandelijke beperking => minder goede reproduceerbaarheid van bewegingen?
- London 2012 = opnieuw meedoen voor atletiek, tafeltenis & zwemmen
–> wetenschappelijk onderbouwt effect
effect:
- moeite constante prestatie
- moeite aanpassing aan veranderende omstandigheden,
- finesse in de details
VIRTUS virtual global games
- belangrijkste organisatie voor competitie x verstandelijke beperking (autisme, down…)
DOWN THE ROAD
20
Q
personen met psychische beperking of psychische kwetsbaarheid
A
- algemeen
- ontstaan uit sportprogramma’s voor psychiatrische patienten
- ook mensen met autismespectrumstoornis (met normale cognitieve mogelijkheden binnen spectrum)
- nood hebben aan aangepaste begeleiding & omkadering
- doel = bereiken van sport in reguliere circuit - Psylos vlaamse ferderatie voor sport & recreatie in geestelijke gezondheid
- op gericht in 1971
- gefusioneerd met parantee in 2017 = parantee-psylos
- gefusioneerd met G-sport vlaanderen in 2022 = G-sport vlaanderen
=> doelgroep blijft wel behouden: psychische kwetsbaarheid binnen steeds groter wordende unisportfederatie
21
Q
auditieve beperking
A
- aanpassingen
- visuele signalen vb: licht & vlagjes
- gebruik van gebaren taal = officials meoten gebarentaal machtig zijn
- vaak materiaal aanpassen door evenwichtstoornissen - belgian deaf sports comittee
- nationale organisatie onder internationale koepelorganisatie
- international committee of sports for the deaf
- deaflympics
22
Q
organisatievormen van G-sport
A
- algemeen
- clubs normaal handicapspecifiek
- sinds functionele classificatie = grenzen meer doorbroken
- proriteiten beleid in 2009 heeft grenzen geopend
- decreet van sportfederaties & sport voor allen = organisatorische integratie/inclusie - organisatorische integratie/inclusie
- integratie = dezelde locatie, zelfde moment, zelfde club maar aparte groep, begeleiding & afgebakend deel
- inclusie = alles samen = slechts heel uitzonderlijk geaccepteerd - typische G-sporten
- boccia & goalbal
- geen equivalent op regulier circuit
- internationaal in eigen overkoepelende organisatie
23
Q
organisatie van G-sport in vlaanderen
A
- organisaties
- G-sport vlaanderen parantee-psylos + G-sport vlaanderen als deel van sport vlaanderen = Vlaamse G-sport federatie
- door decreet van sportfederaties = 1 sportspecifieke federatie per sport
=> G-sport wordt gezien als 1 federatie - functies
- G-sport vlaanderen = vlaamse vleugel van belgian paralympic commitee
=> enige die gemandeert is om vlaamse atleten op te sturen naar paralympische spelen
- LHF ligue handisport francophone = waalse vleugel
- samen = BPC belgian paralymic committee
- deel van IPC international paralymic committee - vlaams instituut gezond leven
- coaches “beweging op verwijzing”
- webinar voor chronische aandoeningen
24
Q
de 3 pijlers van G-sport vlaanderen
A
- regulerie sporfedraties (belangrijkste)
- G-sport vlaanderen geeft steun aan reguliere sportfederaties voor classificatie & organisatie competitie
- idem voor competitie sport -> EK -> WK -> paralympische spelen
- sporten zonder regulier equivalent blijven onder G-sport Vlaanderen (Boccia, Torbal) - MOEV stichting vlaamse schoolsport
- sportactiviteiten op vlaamse school
- leerlingen aanzetten tot fitte, gezonde & veilige levensstijl
- motiveren & ondersteunen van scholen bij uitwerking van beweging- & sporbeleid - activiteiten van steden, gemeenten & lokale initiatieven
- sinds 2016 (G-)sport niet bij provinciale diensten
- vroegere medewerkers behouden voor behoud van kennis
25
S sport & recreas
1. algemeen
- socialistische mutualiteiten
- richten op brede sportveld van recreatieve sporter & competitie
2. onderdeel gezondbewegen voor iedereen
- sporters met beperking zijn welkom
- geen aanmoediging hiervoor officieel
3. to walk again (niet onder s sport)
- hoogtechnologisch aanbod van gezond bewegen
- mensen met beperking aanzetten laten genieten van eigenkunnen
- door specifieke expertise
- in grijze zone tussen therapie & gezond bewegen
