SÁLFRÆÐI: 3. kafli

Question 1

Aristóteles

Answer 1

setti fram hugtengslakenninguna. Minni vísar til þekkingar og reynslu sem við höfum áður aflað okkur.

Question 2

Hermann Ebbinghaus (minni)

Answer 2

var fyrstur til að gera rannsóknir á minni og kom með gleymskukúrfuna (gleymska mest eftir nám)

Question 3

Plató (minni)

Answer 3

líkti minninu við vaxtöflu; auðvelt að má út aftur það sem skrifað er á töfluna.

Question 4

William James (minni)

Answer 4

gerði greinarmun á svokölluðu ‘frumminni’ (skammtímaminni) og ‘afleiddu minni’ (langtímaminni)

Question 5

Sigmund Freud (minni)

Answer 5

útskýrði gleymsku út frá hugtakinu bæling. Hugtakið bernskuminnisstol kom líka fram í kenningum Freuds.

Question 6

Bernskuminnisstol

Answer 6

minningar sem setjast að í dulvitund á bernskuskeiði og hafa áhrif síðar meir á ævinni.

Question 7

Bæling

Answer 7

óþæilegar og sársaukafullar minningar bældar niður.

Question 8

Frederick Bartlett

Answer 8

setti fram skemakenningu um minni.

Question 9

Donald Hebb

Answer 9

rannsakaði minni út frá lífeðlislegu sjónarmiði.

Question 10

Minnisþrepin þrjú

Answer 10

1. Umskráning: úrvinnsla upplýsinga og þeim komið í það form sem hæfir hverju minniskerfi fyrir sig.
2. Geymd: Minnið sjálft. Getur verið með margvíslegu móti.
3. Endurheimt: Fer í gang þegar leita þarf upplýsinga eftir að minnisfetsting hefur orðið.

Question 11

Minniskerfin þrjú (úr grunnlíkani Shiffrin og Atkinson)

Answer 11

1. Skynminni: allt sem skynfæri nema geymist inni í skynminninu í hluta úr sekúndu. Ef áreitinu er veitt athygli færist það inn í skammtímaminnið.
2. Geymir fá atriði í senn 7 +/- 2. Notast helst við hljóðræna úrvinnslu og varir í uþb. hálfa mínútu. Geymir atriði lengur séu þau endurtekin.
3. Langtímaminni: Geymir gríðarlegt magn upplýsinga, er ótakmarkað og varir lengi. Geymir allt sem gerir okkur að ‘okkur’. Notast helst við merkingarbæra úrvinnslu og er ómeðvituð að mestu.

Question 12

Sjónuminni

Answer 12

í sjónuminni er vísað til minnisúrvinnslu sem á sér stað í skynminni.

Question 13

Ljósmyndaminni

Answer 13

Sjaldgæfara en maður heldur. Þeir með þennan hæfileika geta séð mynd áreitis eftir að hún er horfin. Mest meðal barna.

Question 14

Ljóst minni

Answer 14

minni sem við eigum auðvelt með að rifja upp, atburðir eins og t.d. ferming.

Question 15

Dulið minni

Answer 15

er ómeðvitað og er aðferðaminni. T.d. að hjóla eða tif í klukku.

Question 16

Bergmálsminni

Answer 16

snýr að heyrnarskynjun og er í skynminninu, t.d. munum betur símanúmer sé það lesið upp fyrir okkur.

Question 17

Sjálfsminni

Answer 17

þekking á því hvað býr í eigin minni og takmörkunum þess. T.d. að finnast maður eiga að vita eitthvað en geta ekki sett fingur á það.

Question 18

Leifturminni

Answer 18

þegar fólk hefur skýra og varanlega minningu af því hvar það var statt þegar ákveðinn atburður átti sér stað, t.d. fall tvíburaturnanna. Tilfinningahlaðnar minningar tengjast auknu rennsli adrenalíns og noradrenalíns sem aðrar minningar gera ekki.

Question 19

Rannsókn Sperlings

Answer 19

rannsakaði spönnun og takmörkun skynminnis. Tilraunir hans leiddu í ljós að hægt var að auka endurheimt skynminnis.

Question 20

Kippi

Answer 20

kippi er það kallað þegar mörg minnisatriði eru umrituð í eitt. t.d. er hægt að muna langar tölur með því að brjóta þær niður í ‘kippi’ eða hópa.

Question 21

Rannsókn Saul Stenberg

Answer 21

sýndi fram á það með leitartölum að leit á sér stað í skammtímaminninu

Question 22

Minnistilraun Brown-Peterson

Answer 22

báðu háskólanema að leggja á minnið þrjá bókstafi og strax á eftir áttu þeir að telja aftur á bak í stökkum. Sýndi fram á hraða gleymsku í STM. Tvær skýringar: 1. dofnun veldur gleymsku. 2. gleymska í STM er vegna hömlunar eða tilfærslu. Fleiri atriði, meiri gleymska.

Question 23

Framvirkt minnisstol

Answer 23

t.d. H.M. gat lesið sama dagblaðið aftur og aftur en var ófær um að flytja nýjar upplýsingar úr skammtímaminni yfir í langtímaminni.

Question 24

Afturvirkt minnisstol

Answer 24

t.d. þegar knattspyrnumenn geta svarað spurningum beint eftir höfuðhögg en ekki hálftíma seinna. minningin fer í STM en höggið kemur í veg fyrir varanlega festingu.

Question 25

Clive Wearing

Answer 25

Breskur píanóleikari sem fékk sjaldgæfa herpessýkingu í heila sem orsakaði eitt versta tilfelli minnisleysis sem vitað er um. Minni hans takmarkast við 7-30 sekúndur.

Question 26

Kenningin um úrvinnsludýpt (Craik og Lockhart)

Answer 26

töldu að endurtekning og upprifjun nægðu ekki til að atriði kæmust í langtímaminnið. Þeir héldu því fram að úrvinnsludýpt réði úrslitum um það hvort minnisatriði kæmust í LTM eða ekki.

Question 27

Kenningin um vinnsluminni (Baddeley)

Answer 27

með vinnsluminni er átt við tímabundið minniskerfi þar sem upplýsingum er haldið við og þær meðhöndlaðar í skamma stund. Nánari útfærsla á STM eins og það kemur fram í grunnlíkani Atkinsons og Shiffrin.

Question 28

Skemakenningin (Bartlett)

Answer 28

undirstrikar að minni er ekki stafræn upptaka af því sem gerist heldur virk hugarferli þar sem minningar mótast af þeim upplýsingum sem fyrir eru. Þrenns konar villur í endurminningum: Brottfall - tengingar - umbreytingar.

Question 29

Atburðaminni

Answer 29

er persónulegt minni yfir einstök atvik, sérstakar ferðir, dagar o.fl. Einstakt við mannveruna.

Question 30

Merkingarminni

Answer 30

er almenn þekking á veröldinni óháð því hvort við höfum upplifað það sjálf. t.d. nám og sjálfsbjargarviðleitni.

Question 31

Aðferðarminni

Answer 31

er hvernig maður gerir hluti eins og að hjóla, keyra, synda o.fl. Heilaskemmdir og áföll hafa minnstu áhrifin á aðferðarminnið. Það er staðsett neðst í heilanum og því erfitt að skadda.

Question 32

Viðbragðsskilyrðing

Answer 32

felst í að þar er samankomið skilyrt og óskilyrt áreiti, óskilyrta vekur meðfædda svörun sem þarf ekki að læra (t.d. bregðast við óvæntum hávaða) og skilyrta áreitið er að vekja svörun sem ekki hefur áður tengst áreiit (t.d. óttast staðinn sem hávaðinn kemur frá).

Question 33

Viðvani

Answer 33

felst í því að hætta að taka eftir áreiti þegar það gefur ekki nýjar upplýsingar.

Question 34

Minnistækni Bower og Clark

Answer 34

snerist um það að spinna sögur í kringum þau orð sem við viljum muna. 12 orðalistar, 2 hópar, annar hópurinn átti að spinna sögur í kringum orðin. Söguhópurinn fékk 93% rétt svör en hinn einungis 13%.

Question 35

Staðaraðferð Rómverja

Answer 35

kennt að setja hvert atriði tiltekinnar ræðu í samband við einn ákveðinn stað.

Question 36

Gagnaugablað

Answer 36

tengist langtímaminni

Question 37

Dreki

Answer 37

festing og geymsla minninga

Question 38

Möndlungur

Answer 38

skráning geðshræringa

Question 39

Gráhýði og rófukjarni

Answer 39

líklega aðsetur aðferðaminnis

Question 40

Forennisblað

Answer 40

tengist líklega vinnsluminni

Question 41

Hugtengslakenning Aristóteles

Answer 41

minni vísar til þekkingar og reynslu sem við höfum áður aflað okkur.