rzemiosło artystyczne Flashcards
Narodziny Samsona, plakieta
z kościoła opackiego
w Klosterneuburgu w Austrii
Plakieta ta została wykonana
przez Mikołaja z Verdun
w 1181 roku. Jest częścią
dekoracji ołtarza, który uchodzi
za szczytowe dzieło emalierstwa
nadmozańskiego. Efekty uzyskane
przez zastosowanie emalii są
bliskie malarstwu. Scenę
ukazującą narodziny
starotestamentowego siłacza
wpisano w pole mające kształt
trójlistnej arkady. Styl dzieła,
mimo wpływów bizantyńskich
widocznych w kształtowaniu
sylwetki, zachowuje wiele cech
oryginalnych. W kolorystyce
dominuje skontrastowanie złotego
podłoża i błękitnej emalii,
co nadaje dziełu subtelny blask.
Ołtarz znajduje się w kościele
opackim w Klosterneuburgu
koło Wiednia.
romańskie rzeźbione elementy wyposażenia kościołów
Obok rzeźby architektonicznej w czasach romańskich niezwykłego znaczenia nabrały
rzeźbione elementy wyposażenia kościołów. Należały do nich relikwiarze, chrzcielnice,
ołtarzowe antependia, oprawy ksiąg liturgicznych, naczynia liturgiczne i wiele innych. Przy
ich wytwarzaniu wykorzystywano rozmaite techniki, operowano szlachetnymi kamieniami
i kruszcami. Wartość materialna tych przedmiotów była ogromna i musiała wywierać wielkie
wrażenie na ludziach czasów średniowiecza.
Mikołaj z Verdun
Za jednego z najciekawszych twórców sztuki nadmozańskiej uznaje się Mikołaja z Verdun,
tworzącego w drugiej połowie XII wieku i na początku XIII. Zasłynął on swą biegłością
w technice emalii, w której wykonał ambonę do kościoła opackiego w Klosterneuburgu
(Austria), przekształconą następnie na nastawę ołtarzową. Na czterdziestu pięciu
emaliowanych i pozłacanych plakietach pokazał historie ze Starego i Nowego Testamentu.
romańskie relikwiarze
W czasach romańskich niezwykle rozpowszechniony był kult relikwii. Aby je odpowiednio
wyeksponować, wykonywano wiele kunsztownych relikwiarzy. Często przybierały one
formy architektoniczne (naśladując w niewielkiej skali konstrukcję budowli sakralnych)
lub też miały postać herm – rzeźbionych popiersi świętego.
Mikołaj z Verdun, relikwiarz Trzech Króli z katedry w Kolonii (Niemcy)
Swym kształtem przypomina trójnawową bazylikę. Wykonany jest w całości
ze złoconego srebra i dekorowany emalią, drogimi kamieniami i reliefem figuralnym.
romańskie paramenty liturgiczne
Były one wykonywane z metali szlachetnych
i często zdobione drogimi kamieniami albo za pomocą technik złotniczych. Forma tych
naczyń była zgeometryzowana, a dekoracja nie zacierała ich struktury.
paramenty liturgiczne
naczynia potrzebne do sprawowania liturgii. Najważniejsze
z nich to kielich mszalny wykorzystywany podczas przeistoczenia oraz patena używana do
kładzenia na niej hostii i nakrywania kielicha. Pateny miały
kształt płaskiego talerzyka, z kolei kielichy składały się z czaszy (czary) w kształcie zbliżonym do półkuli, podstawy w formie spłaszczonego nieco stożka i umieszczonego między nimi
nodusa, czyli dekoracyjnego pierścienia w formie kulistej lub wielobocznej.
Zachowało się też kilka przykładów romańskich tkanin zdobionych haftami
przedstawiającymi sceny figuralne.
Hafciarki prawdopodobnie wzorowały się na
malarstwie miniaturowym, stąd podobieństwo form. Dotyczy to przede wszystkim jednego
z najistotniejszych dzieł epoki romańskiej – Tkaniny z Bayeux.
Tkanina z Bayeux
Powstała ona ok. 1080 roku,
prawdopodobnie w kręgu królowej Matyldy, żony Wilhelma Zdobywcy, i przedstawia dzieje
zwycięskiego dla Normanów podboju Anglii. Tkanina ta jest znakomitym źródłem wiedzy
historycznej o tamtych wydarzeniach. Ma ok. 70 m długości, a jego szerokość
wynosi nieco ponad pół metra. Tkanina powstała
w Normandii najprawdopodobniej na zamówienie
biskupa Odona z Bayeux, brata Wilhelma Zdobywcy,
zwycięzcy spod Hastings. Hafty wykonano z wełnianych nici w ośmiu kolorach. Część
centralną zajmują opowiedziane metodą
narracji kontynuacyjnej dzieje wyprawy
Wilhelma na Anglię. Kompozycję cechuje
bogactwo motywów i dynamika, dzięki
której doskonale budowane jest napięcie
dramatyczne. Sceny batalistyczne sąsiadują
z obrazami uczt. Oba brzegi obramowano
bordiurą zawierającą przedstawienia
zwierząt. Cechą charakterystyczną dzieła
jest niezwykła dbałość o detale
– pojawiają się szczegóły szat i uzbrojenia,
a główne postacie przedstawionej historii
są zindywidualizowane. Wyhaftowane
sceny zostały też wzbogacone o teksty
objaśniające. Ukazany fragment
przedstawia bitwę pod Hastings. Kawaleria
normańska atakuje piechotę anglosaską.
Tkanina znajduje się w Musée de la
Tapisserie de la Reine Mathilde w Bayeux
we Francji.
