PRZEŁYK Flashcards
DYSFAGIA
- utrudnienie połykania spowodowane zaburzeniem przechodzenia pokarmu z gardła do żołądka
- ustno-gardłowa = ksztuszenie się, kaszel, zwracanie pokarmu przez nos, łzawienie, odruchy wymiotne = przez choroby gardła środkowego, zaburzenia kontroli nerwowej aktu połykania, choroby mięśni prążkowanych gardła
- przełykowa - gniecenie i rozpieranie zamostkowo, spowodowana zmianami anatomicznymi lub zaburzeniami motoryki przełyku
Najczęstszą przyczyną dysfagii po 45 r.ż. jest RAK PRZEŁYKU
Dysfagia okresowa/przemijająca a progresywna
- okresowa/przemijająca dotycząca pokarmów zarówno płynnych jak i stałych wskazuje na zaburzenia czynnościowe
- progresywna - dot. najpierw pokarmów płynnych a później stałych - wskazuje na zmiany struktury (np. zwężenie przełyku)
Gałka histeryczna (przyczyna dysfagii)
Psychosomatyczne schorzenie - dławiące uczucie zaciskania lub obecności ciała obcego w przełyku. Akt połykania przynosi ulgę. Można podejrzewać po wykluczeniu organicznych przyczyn dysfagii.
ODYNOFAGIA
- bolesne połykanie
- przez lokalne zmiany zapalane lub nowotworowe/ owrzodzenia/ uszkodzenia popromienne
ZGAGA
- uczucie pieczenia/piekącego bólu w dolnej części mostka, promieniującego ku górze (typowo)
- wywołuje ją spożycie specyficznych posiłków lub zmiana pozycji ciała
- może wystąpić zarzucanie kwaśnej treści do gardła\
- może wskazywać na chorobę refluksową lub mieć charakter zaburzenia czynnościowego
ŚLINOTOK
- aktywacja odruchów przełykowo-śliniankowych
- pobudzenie rec. przełyku kwaśną treścią pokarmową = pobudzenie ślinianek
- pierwotne znaczenie ochronne tego odruchu
- może być wczesnym objawem choroby refluksowej lub zmian zapalnych w jamie ustnej
Zaburzenia motoryki przełyku
Dzielą się na pierwotne i wtórne. Pierwotne to np. przełyk korkociągowaty, achalazja, ich patogeneza jest związana z zaburzeniami perystaltyki i napięcia LES. Wtórne to takie, które pojawiają się w przebiegu innych chorób (np. skleroderma, cukrzyca, choroba refluksowa)
PRZEŁYK KORKOCIĄGOWATY
Zaburzenie motoryki, z prawidłową propagacją skurczów perystaltycznych, ale zbyt dużą ich amplitudą (>130mmHg) oraz zbyt długim czasem trwania (>6s). Rozluźnianie LES jest prawidłowe.
Może dojść do progresji i rozwoju rozlanego kurczu przełyku lub achalazji
Główny objaw to bóle zamostkowe, najczęściej przy połykaniu
ROZLANY KURCZ PRZEŁYKU
Naprzemienne okresy prawidłowej perystaltyki i równoległych skurczów fazowych i wysokim ciśnieniu (>180mmHg) i przedłużonym czasie trwania.
Tu (w odróżnieniu od korkociągowatego) WYSTĘPUJĄ zaburzenia LES - wzrost ciśnienia spoczynkowego i niekompletne rozluźnienie.
Etiologia prawdopodobnie dotyczy unerwienia wewnętrznego i zewnętrznego.
Główne objawy to dysfagia i bóle w klatce piersiowej
ACHALAZJA
- podwyższone spoczynkowe ciśnienie w LES (>45mmHg) i brak lub zmniejszone jego rozluźnianie podczas przełykania
- z czasem wzrasta ciśnienie w przełyku i dochodzi do jego poszerzenia (na kształt ptasiego dzioba)
- vigorous achalazja - silne nieperystaltyczne miejscowe skurcze, które występują u niektórych chorych, wtedy zmiany w badaniach manometrycznych podobne do rozlanego kurczu przełyku.
- achalazja pierwotna (idipatyczna) lub WTÓRNA, jako następstwo uszkodzenia unerwienia autonomicznego wpustu (np. w nowotworach trzustki, żołądka, płuc oraz w chorobie Chagasa)
Objawy achalazji
- głównie dysfagia
- mogę wystąpić bóle w klatce piersiowej i zgaga
- regurgitacja (zwracania treści pokarmowej)
Powikłania achalazji
- zapalenie błony śluzowej przełyku,
- zachłystowe zapalenie płuc
- ropień płuc
- uchyłek w dalszej części przełyku
- 30-100krotny wzrost ryzyka rozwoju raka płaskonabłonkowego przełyku.
Bariera antyrefluksowa
zespół mechanizmów anatomicznych i fizjologicznych, przeciwdziałających wystąpieniu zarzucania żołądkowo-przełykowego
Klirens przełykowy
zespół mechanizmów fizjologicznych, mających oczyścić śluzówkę przełyku z zarzuconej treści pokarmowej
GERD
- choroba refluksowa przełyku - REFLUKS PATOLOGICZNY połączony z objawami
- stan z obecnością charakterystycznych objawów podmiotowych i/lub uszkodzenia śluzówki przełyku spowodowanych patologicznym zarzucaniem treści żołądkowej do przełyku
- wskutek przełamania bariery antyrefluksowej i zaburzeń mechanizmów klirensu przełykowego
Objawy GERD
- codziennie u 5-10% osób w krajach rozwiniętych
- można rozpoznać badaniem pH-metrycznym (Ph spada poniżej 4)
- jeżeli pH w przełyku >8 świadczy to o zarzucaniu dwunastniczo-żołądkowo-przełykowym
Objawy typowe i atypowe GERD
Uwaga: choroba może mieć przebieg bezobjawowy, wtedy zwykle jest wykrywana podczas badania endoskopowego wykonywanego z innych przyczyn
- typowe = przełykowe: zgaga, ból za mostkiem, puste odbijania, cofanie się treści żołądkowej. Nasilają się w pozycji leżącej i po posiłkach. Też trudności w połykaniu, ślinotok, posmak soli/mydła/goryczy w ustach
- atypowe = pozaprzełykowe: bóle w KLP, mogące naśladować stenokardię, objawy laryngoogiczne , stomatologiczne
- przełyk Barretta
Przełyk Barretta
- metaplazja jelitowa nabłonka przełyku - objaw GERD
- nabłonek jelitowy (walcowaty) jest bardziej odporny na trawiące działanie soku żołądkowego
- powoduje zmniejszenie wrażliwości na bodźce bólowe
- 30-40 krotnie zwiększają ryzyko rozwoju raka
Refluks fizjologiczny
Epizody kwaśnego zarzucania u osób zdrowych (najczęściej po posiłku)
Refluks patologiczny
Zbyt częste i zbyt długo trwające w stosunku do średniej epizody refluksowe
Postacie kliniczne GERD
NERD: nieerozyjna choroba refluksowa - patologiczny refluks z objawami, ale BEZ morfologicznych cech uszkodzenia śluzówki przełyku
ERD: erozyjna choroba refluksowa: refluks patologiczny + objawy + rozwój refluksowego zapalenia przełyku.
Etiologia GERD
- zaburzenie czynności LES
- zaburzenia opróżniania żołądka
- zaburzony klirens przełykowy
- otyłość/ciąża
- przyjmowanie leków obniżających ciśnienie LES
- obecność przepukliny wślizgowej
Leki obniżające ciśnienie LES
- doustna antykoncepcja
- metyloksantyny
- B2 - mimetyki
- azotany
4 główne mechanizmy patogenetyczne GERD
- Niewydolność LES ( w tym też przepuklina wślizgowa)
- Szkodliwy wpływ składników treści żołądkowej
- Upośledzony klirens przełykowy
- Upośledzone orpóżnianie żołądka.
Niewydolność LES
a) wolny refluks - wynika z osłabienia spoczynkowego napięcia LES, występuje swobodny przepyw treści żołądkowej
b) TLESR (przejściowe spadki napięcia LES) - zaeżne od nerwu błędnego epizody relaksacji przedłużają się do >60s lub są zbyt częste, umożliwiając refluks spontaniczy
c) refluks stresowy - wynika z osłabienia funkcji odnóg przepony, łatwe przełamanie bariery LES przy każdym wzrośnie ciśnienia śródbrzusznego (np. głęboki oddech, kichanie, kaszel)
d) przepuklina wślizgowa - powoduje zaburzenia LES, ze względu na zmianę jego lokalizacji i upośledzenia mechanizmu zastawkowego odnóg przepony i kąta Hisa.
Szkodiwy wpływ treści żołądkowej
kwas solny i pepsyna, a także sole żółciowe i enzymy trzustkowe w przypadku zarzucania z dwunastnicy uszkadzają śluzówkę przełyku
Upośledzenie klirensu przełykowego
Zaburzenia perystaltyki przedłużają kontakt śluzówki przełyku z kwaśną treścią pokarmową, a nie posiada ona takich mech. obronnych jak śluzówka żołądka
UCHYŁKI PRZEŁYKU
Uwypuklenie jego ściany poza światło.
Rzekome - uwypuklenie błony śluzowej przez mięśniówkę.
Prawdziwe - uwypuklenie całej ściany przełyku
Małe nie powoduję objawów. Duże - zaciskając świato przełyku obok powodują zaburzenia połykania, cofanie się treści do gardła, nieprzyjemny zapach z ust.
Powikłania: aspiracja treści do płuc z następowym zachłystowym zapaleniem płuc lub perforacja uchyka z zapaleniem śródpiersia.
Uchyłek gardłowo-przełykowy (Zenkera)
Uwypuklenie tylnej ściany gardła i przełyku w okolicy górnego zwieracza, wtórnie do zaburzeń mięśnia pierścienno-gardłowego
Uchyłki środkowej części przełyku
Równoległe skurcze mięśni okrężnych przeyku, generujących duże ciśnienie - powodują uwypuklenie bony śluzowej przez warstwę mięśni - Uchyłki RZEKOME
Uchyłki nadprzeponowej części przełyku
Zwykle są związane z zaburzeniami motoryki (np. rozlany kurcz przełyku czy achalazja)
Przepukliny rozworu przełykowego
- Większość to zmiany nabyte, w wyniku wzrostu ciśnienia śródbrzusznego i osłabienia mięśniówki (odnogi przepony/ więzado przeponowo-przełykowe)
- częściej u kobiet
- w podeszłym wieku u 50% populacji
Przepuklina wślizgowa
- Wpust wraz z proksymalną częścią żołądka przemieszcza się do KLP
- zwykle występuje w starszym wieku
- w 90% bezobjawowa, u pozostałych objawy choroby refluksowej
Przepuklina okołoprzełykowa
- położenie wpustu się nie zmienia
- dno żołądka przesuwa się obok wpustu do KLP
Przebieg kliniczny:
1) okres bezobjawowy
2) objawy bez powikłań: uczucie ucisku w okolicy serca
3) okres powikłań - uwięźnięcie, ubytki, wrzody, przewlekła niedokrwistość po krwawieniach
