JELITO Flashcards
BIEGUNKA (ogólne)
Stan, gdy pacjent oddaje zbyt dużo i zbyt często (>3x / dobę) stolce o zwiększonej masie (>250g/dobę) i zmniejszonej lub płynnej konsystencji.
Biegunka osmotyczna
- przez wzrost osmolarności treści jelitowej, co uniemożliwia wchłanianie wody
- mija po zastosowaniu głodówki
- najczęściej spowodowana nadużywaniem sztucznych słodzików, związków magnezu, zaburzeniami wchłaniania węglowodanów, celiakią, osmotycznymi środkami przeczyszczającymi
Biegunka wydzielnicza (sekrecyjna)
- spowodowana zwiększonym wydzielaniem jelitowym elektrolitow i wody, których jelito grube nie nadąża wchłaniać
- duże stężenie Na, K, Hco3-, Cl- w stolcu
- wzrost wydzielania jest spowodowany przez pobudzenie cAMP przez toksyny bakteryjne, hormony, PG, kwasy żółciowe
- wodnista, duża objętościowa biegunka, bez śluzu i krwi-
- NIE USTAJE po zastosowaniu głodówki
- Przyczyny: enterotoksyny bakteryjne, hormony, kwasy tłuszczowe, kwasy żółciowe, środki przeczyszczające
Biegunka wysiękowa (zapalna)
- przez uszkodzenie błony śluzowej: wysięk zapalny + zaburzenia wchłaniania jelitowego związków osmotycznie czynnych i wody
- obecne krew/śluz/ropa
- mogą towarzyszyć ogólnoustrojowe objawy reakcji zapalnej
- przyczyny: zakażenie Shigella, Salmonella, Clostridium dificile, Yersinia, itd.; przewlekłe choroby zapalne jelit, rak okrężnicy, środki cytotoksyczne, promieniowanie, niedokrwienie
Biegunka motoryczna
- przez zaburzenia motoryki -> zbyt szybki pasaż wskute nadmiernej aktywności perystaltycznej
- np. zespół jelita drażliwego, nadczynność tarczycy i inne zaburzenia hormonalne, stan po resekcji żołądka, cukrzycowa neuropatia autonomiczna.
Biegunka jelita cienkiego
- wodnista, obfita, bez krwi i śluzu
- może być spowodowana niewydolnością zdolności wchłaniania w jelicie grubym przy nadmiernym wydzielaniu w jelicie cienkim; lub przy nadmiernym dowozie substancji osmotycznie czynnych
Biegunka jelita grubego
często w małych ilościach z obecnością śluzu i krwi
Biegunka ostra
- od kilku godzin do kilku dni
- zwykle spowodowana ZATRUCIEM, ZAKAŻENIAMI, LEKAMI lub ma PODŁOŻE ALERGICZNE
Biegunka przewlekła
- powyżej 10-14 dni
- 90% przypadków spowodowane jest nieswoistymi zapaleniami jelit, rakiem okrężnicy, zespołem jelita drażliwego i inne
Możliwe przyczyny biegunki przewlekłej
- Przewlekłe zakażenia - np. yersinia, ameby, lamblioza, lub zakażenie oportunistyczne u chorych na AIDS
- Zmiany zapalne niezakaźne - np. choroba Crohna, zapalenie uchyłków, CU
- Anomalie anatomiczne - np. przetoki, zespół krótkiego jelita, wagotomia
- Nowotwory - raki, jelita cienkiego, grubego, rakowiaki,
- Alergie - celiakia i inne alergie na skł pokarmowe
- Przyczyny metaboliczne - amyloidoza, niedobory enzymatyczne, awitaminozy, zespoły wadliwego trawienia/wchłaniania, abetalipoproteinemie
- Zaburzenia endokrynne - niedoczynność przytarczyc, gastrinoma, nadczynność tarczycy, niewydolnosć nadnerczy
- Toksyczne - przewlekłe zatrucie arsenem, alkoholizm
- Leki - przeczyszczające, cytostatyczne, tyroksyna, kwas chenodezoksycholowy, laktuloza, sorbitol
- Zaburzenia czynnościowe - jelito drażliwe, biegunki psychogenne
Diagnostyka biegunek
- wywiad (charakterystyka, ilość, wygląd, spoistość, ustąpienie po głodówce, związek z lekami, pokarmem, pobyt z granicą/operacje)
- obraz kliniczny
- badania laboratoryjne
- sigmoidoskopia, ew. biopsja i badanie histologiczne
- wlew kontrastowy
- specjalne badania diagnostyczne przy podejrzeniu zaburzeń wchłaniania lub trawienia
ZAPARCIE
U 20-30% osób po 60rż. Częstość występowania rośnie z wiekiem i jest większa u kobiet.
Przez 3 miesiące spośród ostatniego roku muszą wystąpić co najmniej dwa z poniższych objawów:
- mniej niż 3 wypróżnienia na tydzień
- nadmierne parce na stolec
- uczucie niepełnego wypróżnienia
- uczucie przeszkody w odbytnicy/odbycie
- konieczność zabiegów manualnych w celu usunięcia stolca
ETIOLOGIA ZAPARĆ
- Zaburzenie czynnościowe: najczęstsza postać, wynika z diety ubogoresztkowej, małej ilości ruchu, hamowanie bodźca defekacyjnego
- Przejściowe zaparcia w chorobach gorączkowych, obłożnych, zmiany żywienia, w podroży
- Zaparcie w zespole jelita drażliwego
- Polekowo: alkalia, antycholinergiki, opiaty, kodeina, antydepresanty, werapamil, kolestyramina
- Zaburzenia elektrolitowe (hipokaliemia, hiperkalcemia)
- Organiczne choroby jelit: zwężenie, niedrożność, gruczolaki, choroby zapalne, choroby odbytu (szczeliny, ropne, żylaki)
- Zaburzenia neurogenne - cukrzycowa neuropatia, choroba Parkinsona, Hirschprunga, stwardnienie rozsiane
- Przyczyny hormonalne (np. ciąża)
PATOGENEZA ZAPARĆ
- przewlekłe zaparcia czynnościowe są spowodowane zwolnieniem pasażu przez okrężnicę lub dysfunkcją dna miednicy (nieprawidłowy skurcz zwieracza odbytu lub nieprawidłowa relaksacja mięśni dna miednicy)
- choroby ogólnoustrojowe (np. cukrzyca) zwalniają pasaż jelitowy
- powstrzymywanie się od defekacji wydłuża czas pasażu
- mechaniczne zwężenie światła jelita w chorobach organicznych (Crohn, Hirschprung)
Biegunka paradoksalna
Występuje w przypadku patologicznego zwężenia światła jelita w chorobach organicznych (np. choroba Crohna). Zalegające masy kałowe są rozwadniane bakteryjnie i wtedy zostaje on wydalony w małych porcjach odznaczających się przykrym zapachem ( po wcześniej występujących zaparciach )
Powikłania przewlekłych zaparć
- wzrost ryzyka powstania uchyłków jelit/zapalenie uchyłków
- żylaki odbytu
- wzrost ryzyko rozwoju raka okrężnicy/odbytu
- kamienie kałowe i paradoksalna biegunka
ZAPALENIE JELIT (ENTERITIS) Może objemować cały przewód pokarmowy, albo lokalizować się w specyficznym fragmencie jelit.
- PRZYCZYNĄ najczęściej jest zatrucie pokarmów przez enterotoksyny Staphylococcus/Escherichia Coli/ zakażenie rotawirusem lub wirusem Norwalk
- CLostridium dificile wywołuje rzekomobłoniaste zapalenie jelit u chorych zażywających antybiotyki o szerokim spektrum
- dolegliwości bólowe brzucha z nudnościami, wymiotami, biegunką,
Niedokrwienne zapalenie jelita grubego
- najczęściej u starszych z miażdżycowo zmienionymi naczyniami krezki ( na skutek dodatkowej hipowolemii lub nasilenia niewydolności krążenia )
- SZCZEGÓLNIE NARAŻONE SĄ:
zgięcie śledzionowe, zstępnica, górna część odbytnicy, - Najpierw zmiany niedokrwienne błony sluzowej, później zmiany martwicze i złuszczenia (wtedy występuje silny ból i KRWISTA BIEGUNKA)
- Jeżeli przebiega podostro zwykle występuje tylko krwawienie jelitowe i kończy się samoistnie po kilku tygodniach
- Progresja zmian może jednak doprowadzić do martwicy ścian, perforacji i zapalenia otrzewnej.
Zespół upośledzonego wchłaniania
Zaburzenie wchłania jednego lub wielu rodzajów składników odżywczych prowadzące do nieadekwatnego transportu strawionego pokarmu z jelita do krwi lub limfy
Zespół upośledzonego trawienia
zaburzenie chemicznych procesów trawienia w śluzówce jelita, uniemożliwia wchłanianie nieprawidłowo przetworzonych substancji. Jest to jedna z grupy przyczyn prowadzących do upośledzonego wchlaniania.
Przyczyny ZUW
- Stan po operacji przewodu pokarmowego
- Choroby trzustki
- Choroby wątroby i dróg żółciowych
- Choroby jelita cienkiego ( pierwotne ch. jelita cienkiego np. sprue; choroba niedokrwienna; zakażenia i stan nosicielstwa; choroby układowe)
- CHoroby wrodzone (np. niedobór laktazy)
- Polekowe upośledzenie wchłaniania
Charakterystyczne objawy ZUW
- Utrata wagi i niedożywienie
- Biegunka (np. obecność kwasów żółciowych i tłuszczowych w jelicie zmniejsza absorpcję sodu i wody; czasem też efekt przeczyszczający spowodowany drażnieniem śluzówki przez te substancje)
- Biegunka tłuszczowa (błyszczące, pieniste, obfite stolce)
- Wzdęcia brzucha (np. w wyniku fermentacji laktozy)
- Nokturia
- Osłabienie i męczliwość
- Obrzęki (hipoproteinemia przez upośledzone wchłanianie aminokwasów)
- Brak miesiączki (wtórny hipopituitaryzm)
- Niedokrwistość
- Zapalenie języka/kacików ust
- Neuropatia obwodowa
- Sińce, skłonność do krwawień
- Bóle kostne, deformacja szkieletu, złamania
- Tężyczka, parestezje
- Egzema