Probleem 1: Where's your head at? Flashcards
Selectieve aandacht
Wanneer een individu de aandacht niet aan alle stimuli kan besteden. Dit is belangrijk omdat we ons hierdoor beter kunnen concentreren op wat we willen zien en horen, terwijl de irrelevante informatie en afleidingen eruit worden gefilterd
De nadelen van selectieve aandacht
Onoplettende blindheid
Onoplettende doofheid
Onoplettende blindheid
Het niet opmerken van onverwachte visuele objecten en gebeurtenissen wanneer de aandacht op iets anders wordt gericht.
Dit is onderzocht door Neisser met een experiment waarbij twee teams en een gorilla aanwezig waren. Uit de resultaten bleek dat de proefpersonen vaak de zwarte gorilla niet opmerkte en dit zou komen doordat de selectieve aandacht, dus de focus hebben op het overgooien van de bal, ervoor zorgt dat andere signalen en informatiebronnen niet worden verwerkt.
Opvallend aan onoplettende blindheid is….
Het fenomeen is in strijd met onze intuïties. Uit het onderzoek bleek namelijk ook dat mensen van zichzelf verwachten dat ze veel meer van de omgeving zouden onthouden dan ze daadwerkelijk doen. Dit komt doordat we ons meestal niet bewust zijn van het geen wat we gemist hebben dan hierdoor aannemen dat we ook niks over het hoofd hebben gezien.
Oplossing onoplettende blindheid
Er is helaas niet veel te doen aan onoplettende blindheid, maar je kan het wel verkleinen. Dit kan door de aandacht te maximaliseren en afleidingen te vermijden
Factoren die onoplettende blindheid kunnen beïnvloeden
Gelijkenissen
Onoplettende blindheid wordt kleiner wanneer er veel overeenkomsten zijn tussen de onverwachte gebeurtenis die plaatsvindt en de gebeurtenis waar onze aandacht op gevestigd is
Cognitieve inspanning
Ook de hoeveelheid moeite die in de aandacht vragende taak wordt gestopt, heeft invloed op onoplettende blindheid. Hoe minder moeite de aandacht vragende taak nodig heeft, des te kleiner de onoplettende blindheid is.
Afleiding
Hoe meer afleiding er aanwezig is, hoe groter de onoplettende blindheid is
Werkgeheugencapaciteit
Enkele studies suggereren dat mensen met een grotere werkgeheugencapaciteit meer kans hebben om onverwachte objecten of gebeurtenissen op te merken. Andere studies vinden deze relatie echter niet.
Onoplettende doofheid
Het niet opmerken van onverwachte geluiden wanneer de aandacht op iets anders wordt gericht.
Hierbij hoort een onderzoek waarbij er geluisterd werd naar gesprekken door een koptelefoon en er herhaaldelijk door iemand anders ‘ik ben een gorilla’ werd gezegd. Veel proefpersonen hadden deze stem niet opgemerkt. Dit kwam doordat hun selectieve aandacht gericht was op de persoon die het gesprek voerde.
In een ander onderzoek hoorde proefpersonen twee verschillende stemmen in hun beide oren, hieruit bleek dat grote fysieke veranderingen, zoals man naar vrouw, werden opgemerkt, maar subtiele inhoudelijke verandering niet.
Het cocktail party fenomeen
Een proces waarin de auditieve aandacht wordt gericht op een specifieke stimulus, terwijl de andere stimuli worden weg gefilterd.
Shadowing
Een individu luister naar twee verschillende boodschappen, maar focust zich slechts op een van de twee.
Dichotic presentation.
In een experiment kregen proefpersonen een koptelefoon op en in elk oor werd een andere boodschap gegeven, een boodschap moesten ze onthouden en de ander negeren. Opvallend was dat wanneer er auditieve veranderingen plaatsvonden in de boodschap waarop gefocust moest worden, de proefpersonen de boodschap nog beter konden onthouden. De boodschap die zij moesten negeren, bleven zij wegfilteren ongeacht of er veranderingen in deze boodschap plaatsvonden. Hierin was er een uitzondering, namelijk als ze in de te negeren boodschap hun naam hoorde, dan raakte de proefpersonen wel afgeleid
Drie factoren die selectief luisteren kunnen verbeteren
Onderscheidende sensorische kenmerken in de spraak
Geluidsintensiteit
Locatie van de geluidsbron
Bottlenecktheorieën
Theorieën over selectieve aandacht behoren vaak tot deze groep, omdat een filter een deel van de informatie blokkeert en hierdoor slechts een andere deel selecteert. Dit geselecteerde deel van de informatie gaat vervolgens door naar de volgende fase en een zogenoemde bottleneck vertraagt de doorstroom van deze informatie
Broadbent’s model
Volgens deze theorie filteren we informatie direct nadat het op sensorisch niveau is opgemerkt. Meerdere informatiekanalen van sensorische input bereiken een selectief filter. Het filter laat op dat moment slechts één kanaal toe om verder te gaan richting de processen van perceptie. De andere stimuli worden weggefilterd en bereiken dit deel van proces niet.
Er is een filter aanwezig bij dit model en deze treedt vroeg op tijdens de informatie verwerking.
Moray’s selectieve filter model
Volgens hem blokkeert het selectieve filter, net zoals bij het Broadbent model, de meeste sensorische informatie, maar zijn sommige berichten zo krachtig, zoals je naam horen, dat zij wel door dit filtermechanisme heen kunnen breken.
Er is een filter aanwezig bij dit model en deze treedt vroeg op tijdens de informatie verwerking.
Treisman’s attention model
In plaats van stimuli te blokkeren, verzwakt het filter de sterkte van bepaalde stimuli. Wanneer de stimuli bij ons binnenkomen, analyseren we ze alsnog, maar op een laag niveau aan de hand van fysieke kenmerken. Hierna analyseren we de betekenis van de binnengekomen stimuli en kennen we hun relevantie toe of niet. Hierdoor kan zelfs irrelevante informatie binnenkomen in ons bewustzijn en invloed hebben op toekomstige acties.
Er is geen filter aanwezig bij dit model, we analyseren alle informatie.