Prawa Człowieka Flashcards
Europejska konwencja praw człowieka
pełna nazwa: Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności
otwarta do podpisu 4 listopada 1950 roku, a po uzyskaniu niezbędnych 10 ratyfikacji weszła w życie 3 września 1953 roku.
Jaka konwencja powołała do życia Europejski Trybunał Praw Człowieka z siedzibą w Strasburgu?
EKPC z ramienia Rady Europy
Jakie są wymogi skargi do ETPC?
- Skargę może wnieść jednostka, grupa jednostek lub organizacja pozarządowa
- Skarżący powinien być ofiarą naruszenia praw zagwarantowanych w Konwencji lub jej protokołach. Oznacza to, że co do zasady nie może złożyć skargi osoba niebędąca pokrzywdzoną. Wyjątkiem będzie sytuacja, w której ofiara naruszenia nie ma możliwości złożenia skargi – wtedy wyjątkowo osoba trzecia może złożyć skargę w jej imieniu.
- Skarga może jedynie dotyczyć naruszenia jednego lub więcej praw zagwarantowanych przez Europejską Konwencję Praw Człowieka lub któryś z jej protokołów dodatkowych. Konwencja gwarantuje prawa i wolności o charakterze obywatelskim i politycznym. Nie można więc skarżyć się o naruszenie praw, o których konwencja nie wspomina, w szczególności praw socjalnych (np. zbyt niskiej płacy), braku wystarczająco długich wakacji itp.
- Art. 14 EKPC nie może być wyłączną podstawą wniesionej skargi.
- Naruszenia prawa lub praw musiała dokonać władza publiczna państwa-strony lub organ/osoba wykonująca działania zlecone przez państwo. Zasadniczo skarga nie przysługuje przeciwko postępowaniu osób prywatnych np. sąsiada, kolegi, sprzedawcy w sklepie itd.
- Skarga nie może być oczywiście bezpodstawna.
- Przed wniesieniem skargi do Trybunału muszą zostać wyczerpane krajowe środki odwoławcze.
- Skarga nie może być anonimowa.
Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet
Międzynarodowa konwencja uchwalona rezolucją nr 34/180 Zgromadzenia Ogólnego ONZ z dnia 18 grudnia 1979 roku, która weszła w życie 3 września 1981 roku. Nazywana jest również międzynarodową kartą praw kobiet.
Konwencja o prawach politycznych kobiet
Międzynarodowa konwencja przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 20 grudnia 1952 roku, która weszła w życie 7 lipca 1954 roku.
Konwencja przyznaje kobietom czynne i bierne prawo wyborcze i prawo do piastowania funkcji publicznych na zasadach równości z mężczyznami.
Charakter praw człowieka
Koncepcja, według której każdemu człowiekowi przysługują pewne prawa, których źródłem obowiązywania jest przyrodzona godność ludzka.
Prawa te mają charakter:
powszechny – obowiązują na całym świecie i przysługują każdemu człowiekowi
przyrodzony – przysługują każdemu z samego faktu bycia człowiekiem
niezbywalny – nie można się ich zrzec
nienaruszalny – istnieją niezależnie od władzy i nie mogą być przez nią dowolnie regulowane
naturalny – obowiązują niezależnie od ich potwierdzenia przez władzę państwową
niepodzielny – wszystkie stanowią integralną i współzależną całość.
Powszechna deklaracja praw człowieka
Zbiór praw człowieka i zasad ich stosowania uchwalony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją 217/III A w dniu 10 grudnia 1948 roku w Paryżu.
Postanowienia i treść PDPC
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka składa się ze wstępu i 30 artykułów:
- we wstępie mówi ona o motywach leżących u podstawy jej opracowania. Podkreśla, że uznanie przyrodzonej godności, równych i niezbywalnych praw wszystkich członków wspólnoty ludzkiej jest podstawą wolności, sprawiedliwości i pokoju,
- pierwsze trzy artykuły mają ogólny charakter i poświęcone są zasadom Wolności, Równości i
Braterstwu - kolejne artykuły 4-21 poświęcone są prawa obywatelskim i politycznym
- artykuły 22-27 dotyczą praw ekonomicznych, społecznych i kulturalnych
- artykuł 29 podkreśla obowiązki jednostki wobec społeczeństwa, bez którego niemożliwy jest
swobodny i pełny rozwój jej osobowości
Charakter prawny PDPC
W momencie powstania deklaracja była jedynie standardem – jako rezolucja Zgromadzenia Ogólnego nie tworzyła prawa międzynarodowego ani nie miała wiążącego charakteru.
W obecnej chwili większość prawników zajmujących się prawem międzynarodowym uważa ją za prawo zwyczajowe, z czego wnioskują oni jej powszechne obowiązywanie.
Na bazie Deklaracji w 1966 roku uchwalono Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka.
Międzynarodowe pakty praw człowieka – dwie umowy międzynarodowe uchwalone przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych 16 grudnia 1966 roku:
- Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych.
- Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych.
Układ Paktów jest w zasadzie identyczny.
Poza wstępem dzielą się na pięć części, z których pierwsza zawiera jeden tylko artykuł poświęcony prawu ludów i narodów do samostanowienia, druga obejmuje postanowienia ogólne, trzecia traktuje odpowiednio: o prawach ekonomicznych, społecznych i kulturalnych lub o prawach obywatelskich i politycznych, czwarta poświęcona jest kontroli międzynarodowej, piąta to postanowienia końcowe.
Artykuł 2 obu paktów nakłada zobowiązania na strony.
W pierwszym przypadku – każda ze stron zobowiązuje się przedsięwziąć odpowiednie kroki, włączając w to środki ustawodawcze, indywidualne oraz w ramach pokoju i współpracy międzynarodowej.
W drugim – każda ze stron zobowiązuje się przestrzegania i zagwarantowania wszystkim jednostkom znajdującym się na jej terytorium i podlegającym jej jurysdykcji praw uznanych Paktem.
Postanowienia Karty NZ, ust. 3 art.1 Karty,
ONZ zmierza do osiągnięcia międzynarodowej współpracy przy:
- „rozwiązaniu zagadnień międzynarodowych o charakterze gospodarczym, społecznym, kulturalnym lub humanitarnym, jak również przy popieraniu swobód dla wszystkich bez różnicy rasy, płci, języka lub religii”.
Karta Narodów Zjednoczonych nie zawiera ani definicji praw człowieka, ani ich katalogu, w nauce wypowiadane są różne i sprzeczne opinie co do charakteru prawnego zawartych w niej postanowień.
Postanowienia Karty, które wprawdzie nie stanowią szczegółowego katalogu praw człowieka, zawierają jednak i formułują zasadę ich poszanowania.
Deklaracja w sprawie likwidacji wszelkich norm dyskryminacji rasowej
1963
Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej
1965/1966
Międzynarodowa Konwencja o zwalczani i karaniu zbrodni apartheidu
1973
Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa
1950/51
Art. 118
§ 1. Kto, w celu wyniszczenia w całości albo w części grupy narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, wyznaniowej lub grupy o określonym światopoglądzie, dopuszcza się zabójstwa albo powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu osoby należącej do takiej grupy, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 2. Kto, w celu określonym w § 1, stwarza dla osób należących do takiej grupy warunki życia grożące jej biologicznym wyniszczeniem, stosuje środki mające służyć do wstrzymania urodzeń w obrębie grupy lub przymusowo odbiera dzieci osobom do niej należącym, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 5 albo karze 25 lat pozbawienia wolności.
UNICEF
1946
Deklaracja Praw Dziecka
1959
Potwierdza postanowienia Powszechnej Deklaracji odnoszące się do dzieci oraz podkreśla, że dziecko potrzebuje specjalnej troski i gwarancji, łącznie z właściwą ochroną prawną, zarówno przed, jak i po urodzeniu.
Deklaracja podkreśla, iż dzieci powinny korzystać ze specjalnej ochrony oraz posiadać możliwości rozwoju w normalny i zdrowy sposób, w warunkach wolności i szacunku.
Konwencja o prawach dziecka
1989
Wśród spornych problemów znalazł się ostatecznie przyjęty zakaz służby wojskowej dzieci poniżej 15 lat oraz zakaz wymierzania kary śmierci osobom niepełnoletnim.
Konwencja o prawach dziecka jest obecnie, z uwagi na liczbę stron, najbardziej uniwersalną umową dotyczącą praw człowieka (wiąże ona 192 państwa).
Deklaracja o Prawach Osób Należących do Mniejszości Narodowych lub Etnicznych, Religijnych i Językowych
ONZ, 1992
Prawa mniejszości w KBWE
Akt końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, wymienia w zasadzie siódmej prawo osób należących do mniejszości, obligując uczestniczące państwa, na których terytorium istnieją mniejszości narodowe, do respektowania praw osób należących do takich mniejszości
Rodzaje umów z uwagi na kontrolę międzynarodową
Ogólnie można podzielić je na trzy grupy:
- Umowy, które nie przewidują żadnej procedury kontrolnej.
- Umowy, które wprawdzie tez jej nie zwierają, ale których wykonanie może być kontrolowane w ramach szerszego systemu istniejącego już w poszczególnych organizacjach międzynarodowych.
- Umowy ze specjalną procedurą kontrolną.
Światowa Konferencja Praw Człowieka
Sformułowała postulat powołania do życia instytucji Wysokiego Komisarza Praw Człowieka w 1993r.
Środki i organy kontroli:
Sprawozdanie - jako środek kontroli przewidziane są zarówno w ramach ogólnych procedur kontrolnych funkcjonujących w ONZ i MOP, jak też w specjalnych systemach. Odnośnie do specjalnych systemów kontroli przewidzianych przez poszczególne umowy dotyczące praw człowieka to ogólnie można powiedzieć, że przewidują one, iż sprawozdania są rozpatrywane najpierw przez organ specjalnie powołany do kontroli wykonania danej konwencji, a następnie przez organ organizacji, w ramach której dana umowa została przyjęta.
Skargi państw oraz badania na miejscu - jeżeli jakiś państwo podaje w wątpliwość, czy inna strona
wykonuje swe zobowiązania konsekwentnie, ona w niektórych systemach kontrolnych przesłać skarg
do wskazanego organu bądź od razu, bądź po uprzedniej próbie załatwienia sporu w drodze rokowań
dwustronnych. Skargi są przedstawiane tym samym organom, które rozpatrują sprawozdania państw.
Petycje - odwołanie skierowane do organu międzynarodowego, w którym osoba fizyczna lub prawna zazwyczaj bezpośrednio zainteresowana, wskazuje na naruszenie odpowiedniej umowy międzynarodowej.
Możliwość składania petycji przez osoby fizyczne jest przewidziana fakultatywnie w Międzynarodowej Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej oraz w Protokole Opcyjnym do MPPOiP; ONZ ustanowiła specjalną procedurę 1503.
