Organizacje międzynarodowe

Question 1

Konwencja wiedeńska w sprawie reprezentacji państw w ich stosunkach z powszechnymi organizacjami międzynarodowymi

Answer 1

1975

określa funkcje i przywileje stałych misji przy organizacji międzynarodowej, wzorując się pod wieloma względami na prawie dyplomatycznym

Question 2

Funkcje organizacji rządowych

Answer 2

Pierwsza klasyfikacja funkcji:

1. Funkcja regulacyjna – ustanowienie norm i wzorców o charakterze moralnym, politycznym lub prawnym.
2. Funkcja kontrolna – kontrolowanie postępowania państw z ustalonymi wzorcami i normami.
3. Funkcja operacyjna – polegająca na świadczeniu usług na postawie własnych decyzji przy użyciu zasobów ludzkich i materiałowych znajdujących się w dyspozycji danej organizacji.

Druga klasyfikacja funkcji:

1. Organizacja międzynarodowa typu „forum” – tzn. organizowanie różnych spotkań, dyskusji. Zajmu-
   je się tym głównie UNCTAD – Konferencja Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju oraz GATT

(Układ Ogólny w Sprawie Ceł i Handlu)

2. Organizacje typu „usługowego” – ok. 90% wydatków w Światowej Organizacji Zdrowia przekazywane jest na funkcje usługowe.
3. Trzeci podział funkcji:
4. Funkcje w zakresie utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
5. Funkcje w zakresie pokojowego załatwienia sporów.
6. Funkcje w dziedzinie gospodarczej, komunikacyjnej, nauki i kultury.

Question 3

Karta Narodów Zjednoczonych

Answer 3

Podpisana w San Francisco 26 czerwca 1945 r.

Karta jest umową obejmującą 111 art., załącznikiem do Karty jest Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości.

Question 4

We wstępie (preambule) do Karty, rozpoczynającym się od słów „My, ludy Narodów Zjednoczonych”, członkowie Organizacji wyrazili swą wolę:

Answer 4

1) uchronienia przyszłych pokoleń od klęski wojny oraz zjednoczenia swych sił dla utrzymania
międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa,

2) przywrócenia wiary w podstawowe prawa człowieka, godność i wartość jednostki, równość
praw mężczyzn i kobiet oraz narodów wielkich i małych,

3) popierania postępu społecznego i poprawy warunków życia w większej wolności,
4) postępowania tolerancyjnego i utrzymywania dobrosąsiedzkich stosunków,
5) stworzenia warunków do przestrzegania sprawiedliwości i poszanowania zobowiązań międzynarodowych,
6) korzystania z organizacji międzynarodowych w celu popierania gospodarczego i społecznego postępu wszystkich narodów.

Question 5

Art. 1 Karty NZ wymienia cztery cele, jakim ma służyć ONZ:

Answer 5

1. Utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa,
2. Rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami, opartych na poszanowaniu zasady równości praw i samostanowienia narodów,
3. Rozwiązywanie w drodze współpracy zagadnień międzynarodowych o charakterze społecznym, gospodarczym, kulturalnym i humanitarnym oraz w zakresie ochrony praw człowieka,
4. Stanowienie ośrodka uzgodnienia działalności międzynarodowej, zmierzającej do osiągnięcia wymienionych wyżej wspólnych celów.

Question 6

Art.2 Karty NZ podano zasady, według których postępować powinna organizacja i jej członkowie:

Answer 6

Zasada nr 1 – zasada suwerennej równości wszystkich jej członków

Zasada nr 2 – członkowie organizacji powinni wykonywać w dobrej wierze zobowiązania przyjęte
zgodnie z niniejszą Kartą

Zasada nr 3 – zasada załatwienia sporów międzynarodowych środkami pokojowymi

Zasada nr 4 – wszyscy członkowie powstrzymują się w swych stosunkach międzynarodowych od groźby użycia siły lub użycia jej przeciwko całości terytorialnej lub niezawisłości politycznej któregokolwiek z państw

Zasada nr 5 – zasada zobowiązująca państwo członkowskie do udzielania pomocy organizacji w akcji podjętej zgodnie z Kartą i powstrzymania się od udzielania pomocy państwu wobec którego ONZ zastosowało środki zapobiegające

Zasada nr 6 – organizacja zapewni by państwa, które nie są jej członkami, postępowały zgodnie z niniejszymi zasadami w stopniu koniecznym do utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa

Zasada nr 7 – żadne postanowienia niniejszej Karty nie upoważnia Narodów Zjednoczonych do ingerencji w sprawy, które z istoty swej należą do kompetencji wewnętrznej któregokolwiek państwa

Question 7

Zgromadzenie Ogólne ONZ

Answer 7

Uczestniczą w nim przedstawiciele wszystkich państw członkowskich, każde państwo może posiadać
nie więcej niż 5 przedstawicieli.

Uchwały Zgromadzenia ogólnego w ważnych sprawach:

1. Utrzymania pokoju.
2. Wybór członków Rady.
3. Praw członkowskich.
4. Spraw budżetowych.
5. Uchwały te zapadają większością 2/3 głosów

Question 8

Podział kompetencji między Zgromadzenie Ogólne i Radę Bezpieczeństwa

Answer 8

Kompetencje Zgromadzenia Ogólnego:

1. Omawianie wszelkich zagadnień i spraw wchodzących w zakres działalności Organizacji lub dotyczących funkcji lub kompetencji któregokolwiek organu ONZ
2. Wydawanie zaleceń we wszystkich tych sprawach pod adresem państw członkowskich organów ONZ

W sprawach międzynarodowego bezpieczeństwa i pokoju zasada priorytetu kompetencji należy do Rady Bezpieczeństwa

Kompetencje Rady Bezpieczeństwa:

Art. 24 Karty: „członkowie nakładają na Radę Bezpieczeństwa główną odpowiedzialność za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa oraz uznają, że Rada Bezpieczeństwa przy wykonywaniu swych obowiązków wynikających z tej odpowiedzialności działa we wspólnym ich imieniu”

Szerokie kompetencje w sprawach dotyczących pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego:

1. Opracowanie przy pomocy Wojskowego Komitetu Sztabowego planów ustanowienia systemu
   regulowania zbrojeń w celu przedstawienia ich państwom członkowskim,
2. Rozpatrywanie sporów i sytuacji zagrażającym pokojowi,
3. Podejmowanie decyzji w sprawie zastosowania sankcji.

Question 9

Rodzaje sankcji przewidziane w Karcie Narodów Zjednoczonych:

Answer 9

1. Sankcje niepociągające za sobą użycia sił zbrojnych, które „mogą obejmować całkowite lub częściowe zerwanie stosunków gospodarczych oraz komunikacji kolejowej, morskiej, lotniczej, pocztowej, telegraficznej, radiowej i innej, jak również zerwanie stosunków dyplomatycznych” (art. 41)

Sankcje gospodarcze, a także embargo na dostawy broni i uzbrojenia były wymierzone w stosunku do Rodezji, RPA, Iraku, Jugosławii, Afganistanu, Somalii, Ruandy, Liberii.

2. Sankcje zbrojne, które mogą obejmować „demonstracje, blokadę i inne operacje sił zbrojnych powietrznych, morskich lub lądowych członków ONZ” (art. 42)

Akcja sanacyjna pociąga za sobą wiele konsekwencji politycznych, prawnych i gospodarczych dla państw
członkowskich

Karta nakłada na członków ONZ obowiązki:

1. Postawienie do dyspozycji Rady Bezpieczeństwa sił zbrojnych, udzielenie niezbędnej pomocy i ułatwień, a także prawa przejścia oraz utrzymywanie w stanie gotowości do natychmiastowego użycia kontyngentów swoich sił lotniczych przeznaczonych do zastosowania zbiorowych środków przymusu
2. Obowiązek udzielania sobie nawzajem pomocy w wykonywaniu akcji mającej charakter sankcji, postanowionej przez Radę Bezpieczeństwa.

Question 10

Status konsultacyjny organizacji pozarządowych

Answer 10

Duża liczba organizacji pozarządowych została powiązana z ONZ poprzez status konsultacyjny w Radzie Gospodarczo-Społecznej

1. Status kategorii I - organizacje zrzeszające większą liczbę członków z różnych środowisk, zaangażowanych czynnie w sprawy rozwoju gospodarczego i społecznego poszczególnych regionów, które to organizacje dokonały pewnego wkładu w realizację zadań ONZ w dziedzinie społecznej, kulturalnej, naukowej, zdrowia i ochrony praw człowieka; wysyłają obserwatorów na posiedzenia Rady i jej komisji i mogą przedstawiać ustnie propozycje na tych posiedzeniach i składać propozycje dotyczące włączenia do porządku obrad określonych spraw.

W 1996 r. status zastąpiony ogólnym statusem konsultacyjnym (przyznawany organizacjom mogącym wykazać się istotnym i trwałym wkładem w działalność Rady i jej ciał pomocniczych).

2. Status kategorii II - organizacje posiadające szczególne kompetencje w dziedzinach, którymi zainteresowana jest Rada; mogą tylko wysyłać obserwatorów na posiedzenia.

Zastąpiony specjalnym statusem konsultacyjnym (przyznawany organizacjom wnoszącym wkład w pewne tylko dziedziny działalności Rady)

Question 11

Funkcje Sekretarza Generalnego ONZ

Answer 11

Sekretarza Generalnego wybiera na 5 lat Zgromadzenie Ogólne na zalecenie Rady Bezpieczeństwa.

Funkcje Sekretarza Generalnego:

1. Prawo uczestniczenia w posiedzeniach Zgromadzenia Narodowego i wszystkich trzech rad
2. Przygotowanie projektu budżetu
3. Zarządzanie majątkiem
4. Troska o zbieranie składek członkowskich

Question 12

Rada Praw Człowieka ONZ

Answer 12

Organ pomocniczy Zgromadzenia Ogólnego ONZ działający od 2006 roku.

Zastąpiła Komisję Praw Człowieka ONZ, przejmując większość jej funkcji.

Miało to służyć głównie poprawie efektywności działania tego organu.

Jej siedziba znajduje się w Genewie.

Sekretariatem Rady jest biuro wysokiego komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw praw człowieka.

Question 13

Kompetencje i zadania Rady Praw Człowieka

Answer 13

Jej głównym celem, podobnie jak poprzedniczki, jest promowanie poszanowania praw człowieka oraz podstawowych wolności.

Jest to swoiste forum dialogu i współpracy.

Organ ten koncentruje się na pomocy państwom członkowskim w wywiązywaniu się z zobowiązań ochrony praw człowieka, poprzez dialog, budowę struktur instytucjonalnych i pomoc techniczną.

Zadania te realizuje we współpracy z rządami państw, organizacjami regionalnymi, instytucjami państwowymi i organizacjami pozarządowymi zajmującymi się prawami człowieka.

W ramach swych kompetencji Rada przedkłada również rekomendacje na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ, dotyczące dalszego rozwoju prawa międzynarodowego w zakresie praw człowieka.

Jednym z głównych zadań Rady jest reagowanie na pojawiające się na świecie naruszenia praw człowieka.

W takich sytuacjach może ona kierować pytania i zalecenia do państw łamiących prawo.

Rada przejęła w tym zakresie także mechanizmy ochronne Komisji Praw Człowieka, takie jak procedury specjalne tzw. mandaty krajowe i tematyczne czy poufna procedura skargowa.

Prace w ramach poszczególnych procedur i innych kompetencji Rady opierają się na tzw. grupach roboczych zajmujących się wybranymi, przekazanymi im zagadnieniami.

Nowym mechanizmem ochronnym jest tzw. powszechny przegląd okresowy służący kontroli przestrzegania praw człowieka w poszczególnych krajach.

Mechanizmowi temu podlegają wszystkie państwa członkowskie ONZ. Ponadto, raz do roku, Rada składa sprawozdanie ze swej działalności Zgromadzeniu Ogólnemu ONZ.

W ramach Rady powołano także do życia Komitet Doradców – grupę 18 ekspertów stanowiących jej swoiste zaplecze intelektualne, której celem jest badanie wybranych przez Radę zagadnień z zakresu praw człowieka i proponowanie odpowiednich rozwiązań.

Swoją misję Komitet realizuje we współpracy z rządami państw, instytucjami krajowymi i organizacjami pozarządowymi.

Question 14

Procedura skargowa przed Radą Praw Człowieka

Answer 14

Zgodnie z rezolucją Rady Praw Człowieka nr 5/1 z dnia 18 czerwca 2007 r. procedura ma na celu reagowanie na stałe, ciężkie i udokumentowane naruszenia wszystkich praw człowieka oraz wszystkich podstawowych wolności, bez względu na to w jakiej części świata i w jakich okolicznościach występują.

Postępowanie prowadzone w ramach procedury składa się z kilku etapów: najpierw badana jest dopuszczalność złożonej skargi, a dopiero potem dokonuje się merytorycznej oceny przedstawionych w niej zarzutów.

Aby skarga oparta na została uznana za dopuszczalną i podlegała rozpatrzeniu co do istoty przez Radę Praw Człowieka, musi spełniać szereg warunków, takich jak:

1. Powinna zostać wniesiona przez osobę lub grupę osób twierdzących, że stały się ofiarą naruszeń praw lub wolności człowieka bądź przez jakąkolwiek inną osobę lub grupę osób, włączając w to organizację pozarządową, działającą w dobrej wierze zgodnie z zasadami praw człowieka i nie występującą z pobudek politycznych w sposób sprzeczny postanowieniami Karty Narodów Zjednoczonych, która twierdzi, że posiada bezpośrednią i wiarygodną wiedzę o naruszeniach. Autorami skargi mogą być również osoby, których wiedza o naruszeniach pochodzi z drugiej ręki, jeżeli skardze towarzyszy nie budzący wątpliwości materiał dowodowy;
2. Zawierać nazwisko osoby fizycznej lub nazwę organizacji, która składa skargę;
3. Nie może być motywowana politycznie i niezgodna z postanowieniami Karty Narodów Zjednoczonych, Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka lub innych międzynarodowych aktów prawnych z dziedziny praw człowieka;
4. Musi zawierać opis okoliczności faktycznych dotyczących domniemanych naruszeń, w tym wskazywać prawa, które zostały naruszone;
5. Nie może zawierać obraźliwego słownictwa (skarga sformułowana w języku obelżywym może zostać merytorycznie rozpatrzona, jeżeli spełnia pozostałe kryteria dopuszczalności, a obraźliwe wyrażenia zostaną usunięte);
6. Nie może opierać się wyłącznie na pochodzących z mediów doniesieniach o naruszeniach praw i wolności człowieka;
7. Nie może być dotyczyć stałych, ciężkich i udokumentowanych naruszeń, które są już badane w ramach procedur specjalnych lub przez organy traktatowe albo w ramach innych procedur skargowych działających w systemie Narodów Zjednoczonych bądź w regionalnych systemach ochrony praw człowieka;
8. Musi zawierać informację o wyczerpaniu krajowych środków odwoławczych, chyba że środki te byłyby nieefektywne lub zachodziłaby nieuzasadniona zwłoka w ich zastosowaniu.

Na mocy rezolucji Rady Praw Człowieka nr 5/1 powołano dwa organy pomocnicze, które uczestniczą w procedurze: Grupę Roboczą ds. Zawiadomień (ang. „Working Group on Communications”) oraz Grupę Roboczą ds. Sytuacji (ang. „Working Group on Situations”).

Zadaniem tych grup jest badanie i ocena dopuszczalności petycji, merytoryczna ocena zawartych w nich zarzutów oraz na ich podstawie informowanie Rady Praw Człowieka o występowaniu sytuacji stałych, ciężkich, udokumentowanych naruszeń praw i wolności człowieka.

Zarówno autorzy petycji, jak i zainteresowane rządy są powiadamiane o rezultatach postępowania, ale trzeba podkreślić, że procedura służy przede wszystkim wykrywaniu stałych, ciężkich naruszeń wszelkich praw człowieka i podstawowych wolności oraz reagowaniu na takie sytuacje, natomiast jej celem nie jest zapewnienie ochrony ofiarom w indywidualnych przypadkach naruszeń.

Question 15

Zadania NATO

Answer 15

1. Ochrona wolności, wspólnego dziedzictwa i cywilizacji swych ludów opartego na zasadzie demokracji, wolności jednostki i praworządności.
2. Popieranie stabilizacji i dobrobytu w strefie północnoatlantyckiej.
3. Połączenie wysiłków w celu zbiorowej obrony oraz zachowania pokoju i bezpieczeństwa.
4. Udzielanie pomocy stronie lub stronom będącym przedmiotem napaści.

Question 16

Rada Atlantycka

Answer 16

Podejmuje zasadnicze decyzje, zarówno wojskowe, jak również polityczne i organizacyjne.

Państwa członkowskie reprezentowane są w Radzie przez Ministrów (obrony, spraw zagranicznych, finansów) w zależności od treści obrad.

Obradom przewodniczy Sekretarz Generalny.

Question 17

Organ wojskowy/strategiczny NATO - Komitet Wojskowy

Answer 17

Złożony z szefów państw członkowskich.

Obszar strategiczny NATO podzielony jest na trzy dowództwa:

Dowództwo Europy – Bruksela

Dowództwo strefy Atlantyku – Norfolk (USA)

Dowództwo strefy Kanału La Manche

oraz na jedną grupę regionalną Ameryka Północna

Question 18

Rada Europejska

Answer 18

(nie należy jej mylić z Radą Europy lub Radą Unii Europejskiej)

Wytycza strategiczne cele rozwoju Unii (ma ona nadawać Unii Europejskiej niezbędne impulsy dla jej rozwoju oraz ustalać ogólne kierunki polityczne).

Powołana w grudniu 1974 r., stanowi formę systematycznych spotkań szefów państw członkowskich Wspólnot Europejskich.

Rada zbiera się co najmniej dwa razy do roku pod przewodnictwem głowy państwa lub szefa rządu państwa członkowskiego, któremu przypada przewodnictwo w Unii Europejskiej.

Przewodnictwo trwa pół roku i zmienia się rotacyjnie.

Rada Europejska ustala zasady i główne kierunki Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, wskazuje na interesy strategiczne Unii, łącznie ze sprawami dotyczącymi wspólnej obrony; interweniuje w dziedzinie polityki ekonomicznej, monetarnej i zatrudnienia; pełni również istotną rolę w procesie rozszerzania Unii Europejskiej.

Question 19

Rada Unii Europejskiej

Answer 19

Rada jest głównym organem decyzyjnym UE.

Podobnie jak Parlament Europejski, Rada została powołana w latach 50. na mocy traktatów założycielskich.

Reprezentuje ona państwa członkowskie, a w jej obradach uczestniczy jeden minister z każdego rządu krajowego UE różni ministrowie uczestniczą w różnych posiedzeniach w zależności od rodzaju zagadnień
ujętych w porządku obrad.

Jeśli, na przykład, Rada ma obradować nad problemami z zakresu ochrony środowiska, w obradach weźmie udział Minister Ochrony Środowiska z każdego państwa UE; w tym przypadku będzie ona zwana “Radą Ochrony Środowiska”

Rada spełnia sześć głównych funkcji:

1. Uchwala europejskie akty prawne. W wielu dziedzinach dzieli władzę ustawodawczą z Parlamentem Europejskim.
2. Koordynuje ogólną politykę gospodarczą państw członkowskich.
3. Zawiera umowy międzynarodowe między UE a jednym lub większą liczbą państw, lub organizacji międzynarodowych.
4. Wraz z Parlamentem Europejskim zatwierdza budżet UE.
5. Określa kierunki Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, opierając się na
   wytycznych ustalonych przez Radę Europejską
6. Koordynuje współpracę między krajowymi organami sądowymi i służbami policyjnymi w sprawach kryminalnych

Przewodnictwo Rady zmienia się co 6 miesięcy i sprawowane jest kolejno przez wszystkie
państwa w systemie rotacyjnym

Głosowania większościowe (ważone) zastępują stopniowo jednomyślność, stając się zasadni-
czym symbolem „ponadpaństwowości” Unii:

• Francja, RFN, Włochy i Wielka Brytania – 29
• Hiszpania i Polska – 27
• Holandia, Grecja, Portugalia – 13
• Belgia – 12
• Luksemburg, Cypr, Estonia, Słowenia, Litwa, Łotwa – 4
• Malta – 3

Question 20

Parlament Europejski

Answer 20

Złożony z wybranych na 5 lat przedstawicieli społeczeństw państw członkowskich.

Deputowani w Parlamencie Europejskim zasiadają nie w blokach narodowych, ale według ogólnoeuropejskich frakcji politycznych, które skupiają wszystkie główne partie polityczne działające w państwach członkowskich UE.

Miesięczne sesje plenarne, w których uczestniczą wszyscy eurodeputowani, odbywają się w
Strasburgu (Francja) – „siedzibie” Parlamentu. Posiedzenia komisji parlamentarnych oraz
wszelkie dodatkowe sesje plenarne odbywają się w Brukseli (Belgia), natomiast w Luksemburgu znajdują się biura administracyjne Parlamentu („Sekretariat Generalny”)

Parlament pełni trzy ważne funkcje:

1. Dzieli z Radą władzę legislacyjną. Sam fakt, że jest on organem wybieranym w wyborach bezpośrednich, pomaga zagwarantować legitymację demokratyczną prawa europejskiego.
2. Sprawuje demokratyczny nadzór nad wszystkimi instytucjami UE, a zwłaszcza nad Komisją. Jest uprawniony do zatwierdzania lub odrzucania kandydatur Komisarzy, a także ma prawo zgłaszania wotum nieufności wobec całej Komisji
3. Dzieli z Radą kompetencje w zakresie uchwalania budżetu UE i może w związku tym wpływać na wydatki dokonywane przez UE. Na końcu procedury przyjmuje lub odrzuca cały projekt budżetu

Question 21

Komisja Europejska

Answer 21

Organ wykonawczy Wspólnot Europejskich.

W skład Komisji wchodzi 25 członków-komisarzy na czele z Przewodniczącym.

Komisja Europejska spełnia cztery główne funkcje:

1. Przedstawia Parlamentowi i Radzie projekty aktów prawnych;
2. Zarządza i realizuje politykę i budżet UE;
3. Egzekwuje prawo wspólnotowe (razem z Trybunałem Sprawiedliwości);
4. Reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej, na przykład podczas negocjowania umów między UE a innymi krajami

Choć „siedziba” Komisji mieści się w Brukseli (Belgia), jej biura znajdują się również w Luksemburgu, przedstawicielstwa - we wszystkich państwach UE, a delegatury - w wielu stolicach różnych krajów świata.

Question 22

Trybunał Sprawiedliwości

Answer 22

Organ Unii Europejskiej pełniący funkcję sądu międzynarodowego, konstytucyjnego, administracyjnego.

Jako sąd międzynarodowy rozstrzyga wszelkie spory pojawiające się przy realizacji traktatów i dotyczą naruszenia prawa europejskiego.

Jako sąd konstytucyjny kontroluje legalność aktów prawnych przyjmowanych przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej oraz dokonuje m.in. interpretacji traktatów, wykładni prawa europejskiego.

Spory między Wspólnotami a funkcjonariuszami Unii Europejskiej rozstrzyga w ramach funkcji sądu administracyjnego.

Trybunał Sprawiedliwości jest także instancją odwoławczą od decyzji Komisji.

Składa się z 15 sędziów, którymi są obywatele państw członkowskich Unii.

Ich kadencja trwa 6 lat i może być odnawiana.

Przewodniczącego wybierają sędziowie spośród siebie.

Trybunał Sprawiedliwości obraduje na sesjach plenarnych i w sprawach szczególnych może tworzyć 3-5-osobowe izby

Question 23

Rada Europy

Answer 23

Została powołana do życia na podstawie umowy londyńskiej z roku 1949 r.

Zadaniem Rady jest „osiągniecie większej jedności między członkami w celu zabezpieczenia i urzeczywistnienia ideałów i zasad, które są wspólnym dziedzictwem, oraz ułatwienie postępu gospodarczego i społecznego”

Działalność Rady to głównie przygotowanie projektów umów międzynarodowych i innych aktów normatywnych zmierzających do unifikacji praw i standardów oraz ochrony praw człowieka na obszarze państw członkowskich.

Rada przygotowała m.in. projekty:

Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (1950)
Europejskiej Konwencji Kulturalnej (1954)
Konwencji o Zapobieganiu Torturom (1987) etc.

Członkami Rady Europy jest 45 państw europejskich.

Polska została członkiem 26 listopada 1991 r.

Siedzibą organizacji jest Strasburg.

Głównymi organami Rady są: Komitet Ministrów (przedstawiciele ministrów są akredytowani jako stali
przedstawiciele przy Radzie), Zgromadzenie Parlamentarne złożone z przedstawicieli parlamentów
państw członkowskich i Sekretariat wybierany na 5 lat, na którego czele stoi Sekretarz Generalny

Question 24

Wyjątki od zakazu użycia siły ONZ.

Answer 24

a) (art. 51 KNZ) użycie siły zbrojnej w samoobronie,
b) (art. 42 KNZ) użycie siły zbrojnej na podstawie decyzji Rady Bezpieczeństwa,
c) (art. 107 KNZ) użycie siły zbrojnej w stosunku do byłych państw nieprzyjacielskich

Question 25

Prawo do samoobrony może być wykonywane (zgodnie z art. 51 KNZ), gdy łącznie spełnione są następujące warunki:

Answer 25

a) użycie siły w samoobronie jest konieczne,
b) użycie siły w samoobronie jest proporcjonalne dla położenia kresu napaści,
c) użycie siły w samoobronie stanowi odpowiedź na zbrojną napaść.

Question 26

Komitet Praw Człowieka

Answer 26

Organ kontrolny powołany na mocy artykułu 28 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych z 16 grudnia 1966 roku.

Jego celem jest monitorowanie przestrzegania postanowień Paktu oraz jego dwóch Protokołów Fakultatywnych.

Komitet składa się z 18 niezależnych ekspertów o wysokim poziomie moralnym i uznanej kompetencji w dziedzinie praw człowieka, przy czym wskazane jest (choć nie wymagane) by przynajmniej część z członków Komitetu miała doświadczenie prawnicze.

Osoby te wybierane są w tajnym głosowaniu przez państwa, które ratyfikowały Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, spośród zgłoszonych przez siebie kandydatów.

Kadencja członków Komitetu trwa 4 lata, przy czym połowa składu jest odnawiana co dwa lata. Możliwa jest reelekcja tej samej osoby.

Komitet zbiera się 3 razy w roku, na sesje trwające około 3 tygodni.

Question 27

Kompetencje i zadania Komitetu Praw Człowieka

Answer 27

Obywatele państw-stron Paktu, które ratyfikowały dodatkowo Pierwszy Protokół Fakultatywny, mają możliwość składania skarg indywidualnych o naruszenie postanowień Paktu do Komitetu Praw Człowieka.

Polska ratyfikowała Protokół Fakultatywny w 1991 roku.

Skarga do Komitetu może być złożona jedynie po wyczerpaniu krajowych środków odwoławczych, chyba że prowadziłoby to do nadmiernego przedłużania postępowania.

Wniosek zostanie odrzucony jeśli sprawa jest rozpatrywana w innej międzynarodowej procedurze skargowej (np. przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka).

Generalnie skargę powinna składać ofiara naruszenia praw przewidzianych w Pakcie.

Po precedensowej sprawie Toonen p. Australii z 1994 roku, można próbować też składać tzw. actio popularis (skargę w interesie ogółu), czyli na hipotetyczne naruszenie swoich praw np. poprzez odbiegające od standardów Paktów prawodawstwo krajowe.

Warunkiem dopuszczenia takiej skargi jest wykazanie, że samo istnienie pewnych rozwiązań prawnych w porządku danego państwa może wywierać określone (także pośrednie) skutki na sytuację osoby skarżącej.

Postępowanie przed Komitetem nie ma charakteru sądowego.

Choć Komitet przy rozpatrywaniu skargi indywidualnej przypomina w swoim działaniu Trybunał, jego decyzje formalnie nie wiążą państwa-strony Paktu.

Komitet może rozpatrywać także skargi państw-stron zarzucające innym państwom-stronom łamanie Paktu zgodnie z art. 41 (skarga międzypaństwowa), jednak w praktyce państwa nie korzystają z tej możliwości.

Kolejną kompetencją Komitetu jest przyjmowanie i rozpatrywanie sprawozdań przedkładanych przez państwa-strony Paktu na temat ochrony praw człowieka na ich terytorium.

Komitet zgodnie z mechanizmem zawartym w Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych uprawniony jest do przyjmowania i rozpatrywania sprawozdań dotyczących postępów jakich państwa-strony Paktu dokonały w dziedzinie zawartych w pakcie regulacji praw człowieka.

Oprócz tego Komitet wydaje tzw. Uwagi Ogólne do poszczególnych artykułów Paktu, w których wskazuje, jak artykuły te powinny być interpretowane przez państwa oraz w jaki sposób należy je realizować w ramach krajowych porządków prawnych.

Raz w roku Komitet składa sprawozdanie ze swojej działalności Zgromadzeniu Ogólnemu ONZ, za pośrednictwem Rady Gospodarczej i Społecznej ONZ.