Polish - oświecenie Flashcards
Czym jest satyra?
Gatunek literacki o charakterze dydaktycznym popularny w epoce oświecenia, wyraziście ukazujący zjawiska uznawane za negatywne i szkodliwe w sposób komicznie je przejaskrawiający. Celem satyry było ośmieszenie i krytyka określonych postaw i wad ludzkich poprzez ich groteskowe wyolbrzymienie.
Czym jest bajka?
Krótki utwór literacki zawierający morał (pouczenie), często jest wierszowany, czasem żartobliwy. Istotną cechą bajki jest alegoryczność. Bohaterami bajek mogą być ludzie, a także zwierzęta, przedmioty i zjawiska, które uosabiają typy ludzkie, cechy charakteru lub przeciwstawne poglądy i stanowiska.
Jakie cechy posiada bajka jako gatunek literacki?
1) Posiada morał (pouczenie).
2) Występują alegorie np. lis - cwaność, spryt; lew – siła itd.
3) Utwór zazwyczaj jest krótki.
4) Główną funkcją jest funkcja dydaktyczna (pouczająca).
5) Jako bohaterowie występują zwierzęta, posiadające jednak cechy ludzkie (tzw. antropomorfizacja).
Czym jest racjonalizm?
Racjonalizm (łac. ratio - rozsądek, rozum)
Pogląd uznający umysł (rozum) za podstawowe narzędzie poznania świata. Oświecenie podkreślało, że poznanie rozumowe jest praktycznie nieograniczone i w naturalny sposób dostępne dla każdego.
Czym jest empiryzm?
Empiryzm (gr. émpeiria - doświadczenie)
Teoria głosząca, że źródłem ludzkiej wiedzy jest doświadczenie, a podstawowym narzędziem poznania - zmysły.
Czym jest materializm?
Materializm (łac. materialis - dotyczący materii)
Pogląd, że rzeczywistość ma charakter tylko fizyczny, czyli istnieje jedynie to co da się poznać zmysłem i da się określić w czasie i przestrzeni.
Czym jest deizm?
Deizm
Przekonanie, że Bóg stworzył świat, nie ingeruje jednak w jego losy, zwłaszcza nie kieruje nim, nie narzuca żadnych norm, nie osądza ludzi i nie zbawia ich. Pogląd ilustruje słynna metafora zegarmistrza, który skonstruował mechanizm zegara, ale go potem nie reguluje.
Czym jest ateizm?
Ateizm (gr. a – nie; theós - Bóg)
Twierdzenie, że nie istnieją żadne bóstwa ani bogowie, a także, że nie istnieje żadna rzeczywistość pozamaterialna, a wszelkie religie są jedynie wytworami ludzkimi i zaspokajają niektóre potrzeby emocjonalne i społeczne człowieka.
Czym jest klasycyzm?
Klasycyzm
Nurt w sztuce i literaturze. W poezji nawiązywał do starożytnych wzorców poetyckich, w szczególności do pieśni Horacego, a także do jego teorii poetyckiej wyłożonej w słynnym utworze Ars poetica, a w dramacie – do antycznych tragedii greckich. Klasycyzm uznawał piękno literackie za wartość obiektywną, zależną od odpowiedniej kompozycji i stylistyki tekstu.
Czym jest sentymentalizm?
Sentymentalizm
Powstał w połowie XVIII w. i zapowiadał romantyzm - późniejszą epokę historycznoliteracką. Eksponował ludzkie uczucia i podkreślał wartości natury oraz prostotę wzorców życia ludu.
Czym jest rokoko?
Rokoko
Nawiązywał do baroku, a w literaturze koncentrował się on na kwestii estetycznego smaku, którego przymiotami miały być takie cechy jak: delikatność, wdzięk, kameralność i wyrafinowanie stylistyczne.
Jakie wydarzenia wypłynęły na oświecenie w Polsce?
1) Rozbiory: I (1772r.), II (1793r.), III (1795r.)
2) Wstąpienie ostatniego króla na tron (Stanisław August Poniatowski) (1764r.)
3) Sejm 4-letni (1788-1792r.) i na jego mocy ustalenie Konstytucji 3 Maja (1791r.)
O czym opowiada bajka Ignacego Krasickiego pt. “Ptaszki w klatce”?
Stary czyżyk to strasze pokolenie Polaków, które płacze za utraconą wolnością. Młody czyżyk jest symbolem młodego pokolenia Polaków, które nie zauważa, że niewola jest czymś złym, ponieważ Ci ludzie nie wiedzą co stracili.
O czym opowiada bajka Ignacego Krasickiego pt. “Jagnię i wilcy”?
W bajce występuje krytyka ludzi, którzy jako silniejsi wykorzystują swoją siłę przeciw słabszym. Jagnię w utworze jest symbolem słabej Rzeczypospolitej pozostawionej samej sobie. Wilki to zaborcy atakujący kraj w momencie jego słabości. Jagnię to alegoria ludzkiej naiwności, wilki to zaś siła i odwaga.
Jakich pretekstów używał jeden z bohaterów satyry I. Krasickiego pt. “Pijaństwo”, aby się napić?
1) Żona miała imieniny
2) Trzeba było ugościć sąsiada
3) Na poprawę zdrowia
4) Do towarzystwa
5) Do ciężkiego posiłku
Jakie skutki nadużywania alkoholu wymienia satyra pt.”Pijaństwo”?
1) Złe samopoczucie
2) Awantury i kłótnie
3) Utrata pamięci i brak logicznego myślenia
4) Krótsze życie
Jak można zaanalizować fragment utworu pt. “Pijaństwo”?
W utworze widoczna jest krytyka ludzkiej wady, czyli tytułowego pijaństwa. Przedstawiciele szlachty, którzy rozmawiają ze sobą, zdają sobie sprawę ze skutków nadużywania alkoholu, ale nie wyciągają ze sprawy wniosków. Krasicki skrytykował więc ludzi, którzy nie potrafią myśleć.
Jakie wady króla wymienia Ignacy Krasicki w satyrze pt. “Do króla”?
1) To, że nie pochodził z królewskiej rodziny
2) To, że jest Polakiem
3) To, że jest młody
4) Sposób w jaki chciał rządzić: chciał mieć przyjaciół, stworzyć idealne państwo
Co można uważać na temat wypisanych wad króla w satyrze pt.”Do króla”?
Wady Poniatowskiego tak naprawdę są jego zaletami.
Do kogo skierowana jest satyra pt.”Do króla”?
Pozornie utwór skierowany jest do króla, choć tak naprawdę odnosi się do jego przeciwników, którzy go krytykują.
