Polish - oświecenie

Question 1

Czym jest satyra?

Answer 1

Gatunek literacki o charakterze dydaktycznym popularny w epoce oświecenia, wyraziście ukazujący zjawiska uznawane za negatywne i szkodliwe w sposób komicznie je przejaskrawiający. Celem satyry było ośmieszenie i krytyka określonych postaw i wad ludzkich poprzez ich groteskowe wyolbrzymienie.

Question 2

Czym jest bajka?

Answer 2

Krótki utwór literacki zawierający morał (pouczenie), często jest wierszowany, czasem żartobliwy. Istotną cechą bajki jest alegoryczność. Bohaterami bajek mogą być ludzie, a także zwierzęta, przedmioty i zjawiska, które uosabiają typy ludzkie, cechy charakteru lub przeciwstawne poglądy i stanowiska.

Question 3

Jakie cechy posiada bajka jako gatunek literacki?

Answer 3

1) Posiada morał (pouczenie).
2) Występują alegorie np. lis - cwaność, spryt; lew – siła itd.
3) Utwór zazwyczaj jest krótki.
4) Główną funkcją jest funkcja dydaktyczna (pouczająca).
5) Jako bohaterowie występują zwierzęta, posiadające jednak cechy ludzkie (tzw. antropomorfizacja).

Question 4

Czym jest racjonalizm?

Answer 4

Racjonalizm (łac. ratio - rozsądek, rozum)

Pogląd uznający umysł (rozum) za podstawowe narzędzie poznania świata. Oświecenie podkreślało, że poznanie rozumowe jest praktycznie nieograniczone i w naturalny sposób dostępne dla każdego.

Question 5

Czym jest empiryzm?

Answer 5

Empiryzm (gr. émpeiria - doświadczenie)

Teoria głosząca, że źródłem ludzkiej wiedzy jest doświadczenie, a podstawowym narzędziem poznania - zmysły.

Question 6

Czym jest materializm?

Answer 6

Materializm (łac. materialis - dotyczący materii)

Pogląd, że rzeczywistość ma charakter tylko fizyczny, czyli istnieje jedynie to co da się poznać zmysłem i da się określić w czasie i przestrzeni.

Question 7

Czym jest deizm?

Answer 7

Deizm

Przekonanie, że Bóg stworzył świat, nie ingeruje jednak w jego losy, zwłaszcza nie kieruje nim, nie narzuca żadnych norm, nie osądza ludzi i nie zbawia ich. Pogląd ilustruje słynna metafora zegarmistrza, który skonstruował mechanizm zegara, ale go potem nie reguluje.

Question 8

Czym jest ateizm?

Answer 8

Ateizm (gr. a – nie; theós - Bóg)

Twierdzenie, że nie istnieją żadne bóstwa ani bogowie, a także, że nie istnieje żadna rzeczywistość pozamaterialna, a wszelkie religie są jedynie wytworami ludzkimi i zaspokajają niektóre potrzeby emocjonalne i społeczne człowieka.

Question 9

Czym jest klasycyzm?

Answer 9

Klasycyzm

Nurt w sztuce i literaturze. W poezji nawiązywał do starożytnych wzorców poetyckich, w szczególności do pieśni Horacego, a także do jego teorii poetyckiej wyłożonej w słynnym utworze Ars poetica, a w dramacie – do antycznych tragedii greckich. Klasycyzm uznawał piękno literackie za wartość obiektywną, zależną od odpowiedniej kompozycji i stylistyki tekstu.

Question 10

Czym jest sentymentalizm?

Answer 10

Sentymentalizm

Powstał w połowie XVIII w. i zapowiadał romantyzm - późniejszą epokę historycznoliteracką. Eksponował ludzkie uczucia i podkreślał wartości natury oraz prostotę wzorców życia ludu.

Question 11

Czym jest rokoko?

Answer 11

Rokoko

Nawiązywał do baroku, a w literaturze koncentrował się on na kwestii estetycznego smaku, którego przymiotami miały być takie cechy jak: delikatność, wdzięk, kameralność i wyrafinowanie stylistyczne.

Question 12

Jakie wydarzenia wypłynęły na oświecenie w Polsce?

Answer 12

1) Rozbiory: I (1772r.), II (1793r.), III (1795r.)

2) Wstąpienie ostatniego króla na tron (Stanisław August Poniatowski) (1764r.)

3) Sejm 4-letni (1788-1792r.) i na jego mocy ustalenie Konstytucji 3 Maja (1791r.)

Question 13

O czym opowiada bajka Ignacego Krasickiego pt. “Ptaszki w klatce”?

Answer 13

Stary czyżyk to strasze pokolenie Polaków, które płacze za utraconą wolnością. Młody czyżyk jest symbolem młodego pokolenia Polaków, które nie zauważa, że niewola jest czymś złym, ponieważ Ci ludzie nie wiedzą co stracili.

Question 14

O czym opowiada bajka Ignacego Krasickiego pt. “Jagnię i wilcy”?

Answer 14

W bajce występuje krytyka ludzi, którzy jako silniejsi wykorzystują swoją siłę przeciw słabszym. Jagnię w utworze jest symbolem słabej Rzeczypospolitej pozostawionej samej sobie. Wilki to zaborcy atakujący kraj w momencie jego słabości. Jagnię to alegoria ludzkiej naiwności, wilki to zaś siła i odwaga.

Question 15

Jakich pretekstów używał jeden z bohaterów satyry I. Krasickiego pt. “Pijaństwo”, aby się napić?

Answer 15

1) Żona miała imieniny
2) Trzeba było ugościć sąsiada
3) Na poprawę zdrowia
4) Do towarzystwa
5) Do ciężkiego posiłku

Question 16

Jakie skutki nadużywania alkoholu wymienia satyra pt.”Pijaństwo”?

Answer 16

1) Złe samopoczucie
2) Awantury i kłótnie
3) Utrata pamięci i brak logicznego myślenia
4) Krótsze życie

Question 17

Jak można zaanalizować fragment utworu pt. “Pijaństwo”?

Answer 17

W utworze widoczna jest krytyka ludzkiej wady, czyli tytułowego pijaństwa. Przedstawiciele szlachty, którzy rozmawiają ze sobą, zdają sobie sprawę ze skutków nadużywania alkoholu, ale nie wyciągają ze sprawy wniosków. Krasicki skrytykował więc ludzi, którzy nie potrafią myśleć.

Question 18

Jakie wady króla wymienia Ignacy Krasicki w satyrze pt. “Do króla”?

Answer 18

1) To, że nie pochodził z królewskiej rodziny
2) To, że jest Polakiem
3) To, że jest młody
4) Sposób w jaki chciał rządzić: chciał mieć przyjaciół, stworzyć idealne państwo

Question 19

Co można uważać na temat wypisanych wad króla w satyrze pt.”Do króla”?

Answer 19

Wady Poniatowskiego tak naprawdę są jego zaletami.

Question 20

Do kogo skierowana jest satyra pt.”Do króla”?

Answer 20

Pozornie utwór skierowany jest do króla, choć tak naprawdę odnosi się do jego przeciwników, którzy go krytykują.