PCOS - JAG

Question 1

Skilgreining PCOS.

Answer 1

Fjölbreytt heilkenni sem getur sýnt klínísk merki um einvher eða öll eftirtalin einkenni: egglostruflanir, hyperandrogenisma og blöðrur á eggjastokkum. Oft tengt offitu, hyperinsulinemiu og ófrjósemi.

Þarf að uppfylla tvennt af þrennu:

1. Dæmigert útlit á ómun af eggjastokkum
2. Oligo/amenorrhea
3. Klínísk einkenni eða blóðmynd sem samræmist hyperandrogenisma t.d. hirustism og acne.

Question 2

Algengi PCOS.

Answer 2

5% kvenna á frjósemisaldri

10-15% ungra kvenna hafa eitthvert form af PCO sem hverfur með aldrinum

Question 3

Hversu stór hluti egglostruflana eru með PCO?

Answer 3

50%

Question 4

PCO + oligomenorrhea = hve mörg prósent með hirustism

Answer 4

60%

Question 5

Pathophysiologia PCOS.

Answer 5

Orsakir ekki alveg þekktar.
Insúlínónæmi í peripheral vefjum leiði til hyperinsulinemiu ásamt hækkun á IGF-1 og oförvun á framleiðslu androgena í eggjastokkum.

Question 6

Hvaða örvar IGF-1 myndun androgena?

Answer 6

IGF-1 örvar virkni 5-alpha-redúktasa sem hvatar myndun dihydrotestósterón (DHT) úr testósterón.

Question 7

Hver er munur á offeitum konum með hyperinsulinemiu með og án PCO?

Answer 7

Þegar feitar konur með PCO grennast, sést lækkun á testósterón.
Konurnar með PCO sýna áfram aukið insúlínsvar.
Konur án PCO sýna minnkað insúlínónæmi við megrun.

Question 8

Hver eru tengsl PCO og DM2?

Answer 8

DM2 er 4-7x algengar hjá konum með PCO en hjá jafnþungum konum án PCO.

Question 9

Einkenni PCO.

Answer 9

1. Ófrjósemi
2. Truflun á tíðahring - amenorrhea/óeðlilegar blæðingar
3. Hyperandrogenism
4. Offita

20% án einkenna

Önnur einkenni: Hártap, blóðfituröskun, háþrýsitngur, skapsveiflur, kæfisvefn

Question 10

PCO í ómun.

Answer 10

Fleira en 12 folliclar, milli 2-8 mm í jöðrum eggjastokka

Aukið stroma í eggjastokkum (>25% af rúmmáli)

Question 11

Greining PCO.

Answer 11

Uppfylla 2 af 3:

1. Dæmigert PCO útlit eggjastokka
2. Oligo/amenorrhea
3. Klínísk einkenni eða blóðmynd sem samræmist hyperandrogenisma

Question 12

Ddx PCO.

Answer 12

Hyperandrogenismi:

• Non-classical CAH
• Androgen seytandi æxli
• Cushing’s heilkenni
• Acromegaly
• Androgen inntaka

Amenorrhea:

• Þungun
• Ofþjálfun
• Hratt þyngdartap
• POF
• Hypo/hyperthyriodism
• Anorexia nervosa
  o. s.frv.

Question 13

Uppvinnsla PCO.

Answer 13

Útiloka mismunagreiningar sem gefa svipaða klíníska mynd.

1. Amenorrhea => FSH, prólaktín, prógesterón challenge test, TSH/T4
2. Hirsutism => Testósterón, DHEAS, 17-OH-prógesterón, LH/FSH > 1, cortisól

Fastandi glúkósi + S-insúlín

Ómun eggjastokka

Question 14

Meðferð PCO

Answer 14

1. Lífstílsbreytingar
2. Lyf: Getnaðarvörn með hormónum er fyrsta meðferð við truflun á tíðahring í PCOS. Minnar einni hirsutism Metformin notað hjá konum sem þola ekki hormónalyf.
3. Ófrjósemi: Clomiphene, IVF og ovarian drilling
4. Antiandrogen meðferð

Question 15

Hvaða antiandrogen meðferðir eru notaðar í PCO?

Answer 15

Cyproterone acetat => steri með gestagen og antiandrógen áhrif. T.d. Diane mite
Spírónólaktón => steri, aldósterón antagonisit
P-pillan => gestagen áhrif.

Question 16

Hvaða jákvæðu áhrif hefur p-pillan á PCO?

Answer 16

Lækkar andrógen
Eykur SHBG => lækkar testósterón
Minnkar acne
Kemur á reglulegum blæðimngum 
Verndar endometrium

Question 17

Hvað er hægt að nota í stað p-pillunar við truflun á tíðahring?

Answer 17

Metformin