Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Psychiatria WNL > P4 > Flashcards

P4 Flashcards

1
Q

Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych (F60-F69)
Podział:

A

F60 - Specyficzne zaburzenia osobowości

F61 - Zaburzenia osobowości mieszane i inne

F62 - Trwałe zmiany osobowości nie wynikające z uszkodzenia ani
z choroby mózgu (po katastrofie lub po chorobie psychicznej)

F63 - Zaburzenia nawyków i popędów (impulsów)

F64 - Zaburzenia identyfikacji płciowej

F65 - Zaburzenia preferencji seksualnych

F66 - Zaburzenia psychologiczne i zaburzenia zachowania związane z
rozwojem i orientacją seksualną

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych (F60-F69)

Charakteropatie:

A
  • organiczne zaburzenia osobowości (F07.0),
  • najczęściej w wyniku uszkodzenia płatów czołowych lub
    połączeń podkorowo-czołowych mózgu.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Osobowość - definicja

A

Zespół względnie stałych postaw, cech i mechanizmów obronnych
pozwalających utrzymać równowagę między światem
wewnętrznym a zewnętrznym.

Określa zachowanie, myśli i emocje jednostki.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Osobowość - objawy

A

Egosyntoniczne
akceptowane przez daną osobę,
„zgodne z ego”.

Egodystoniczne
uważane przez daną osobę za niepożądane,
„niezgodne z ego”.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Specyficzne zaburzenia osobowości (F60)

A

Paranoiczna (F60.0)
Schizoidalna (F60.1)
Dyssocjalna (F60.2)
Chwiejna emocjonalnie (F60.3)
Histrioniczna (F60.4)

Obsesyjno-kompulsyjna / Anankastyczna (F60.5)
Unikająca / Lękliwa (F60.6)
Zależna (F60.7)
Narcystyczna (F60.8

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Osobowość paranoiczna (F60.0) - opis:

A
  • podejrzliwość, brak zaufania (np. dotyczące wierności współmałżonka)
  • odbieranie obojętnych działań innych jako wrogich lub pogardliwych,
  • długotrwałe przeżywanie przykrości, niewybaczanie zniewag,
  • wrażliwość na niepowodzenia i odrzucenie,
  • sztywne poczucie własnych praw,
  • przecenianie własnego znaczenia, postawa ksobna,
  • pochłonięcie wyjaśnieniami wydarzeń, często „spiskowymi”.
  • NASILENIE zaburzeń ZWIĘKSZA SIĘ z wiekiem
    (w przeciwieństwie do pozostałych typów)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Osobowość schizoidalna (F60.1) - opis:

A
  • brak odczuwania POTRZEBY relacji międzyludzkich,
  • tendencja do samotności,
  • chłód emocjonalny,
  • brak lub znikome działania służące przyjemności,
  • słabe zainteresowanie doświadczeniami seksualnymi,
  • tendencja do fantazjowania i introspekcji,
  • niewrażliwość wobec norm społecznych,
  • początek w wieku młodzieńczym.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Osobowość dyssocjalna F60.2 - opis:

A
  • nieliczenie się z uczuciami innych,
  • lekceważenie norm społecznych, IMPULSYWNOŚĆ, łamanie prawa,
  • niemożność utrzymania związków, przy zachowanej zdolności do ich nawiązywania,
  • niska tolerancja frustracji i niski próg wyzwalania agresji,
  • niezdolność przeżywania winy i uczenia się na negatywnych doświadczeniach,
  • skłonność do obwiniania innych i racjonalizacja swojego postępowania,
  • od 15. roku życia,
  • dotyczy 5% mężczyzn, 1% kobiet,
  • podobne zaburzenia u ojca są istotnym czynnikiem predysponującym.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Osobowość chwiejna emocjonalnie (F60.3)
Typu borderline (graniczna) - opis:

A
  • niestabilność własnego wizerunku i poczucia tożsamości,
  • uczucie pustki wewnętrznej,
  • intensywne, niestabilne związki prowadzące do kryzysów emocjonalnych,
  • groźby lub działania samobójcze i samouszkadzające,
  • próby uniknięcia potencjalnego porzucenia,
  • brak precyzyjnych celów i preferencji (również seksualnych).
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Osobowość chwiejna emocjonalnie (F60.3)
Typ impulsywny - opis:

A
  • konfliktowość oraz kłótliwość,
  • skłonność do działań impulsywnych,
  • niestabilny i kapryśny nastrój,
  • częste reagowanie gniewem lub przemocą,
  • trudności z podtrzymaniem działań, które nie przynoszą
    szybkiej satysfakcji.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Osobowość histrioniczna (F60.4) - opis:

A
  • starania o zwrócenie na siebie uwagi,
  • teatralność,
  • płytka i chwiejna uczuciowość,
  • sugestywność,
  • niestosowna uwodzicielskość,
  • koncentracja na atrakcyjności fizycznej,
  • początek w wieku młodzieńczym.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Osobowość obsesyjno-kompulsyjna / anankastyczna (F60.5) - opis:

A
  • perfekcjonizm mogący przeszkadzać w wypełnianiu zadań,
  • pochłonięcie przez szczegóły, regulaminy, harmonogramy,
    porządek lub schematy postępowania,
  • sztywność i upór,
  • nadmiar wątpliwości i ostrożności,
  • pedanteria, uległość wobec konwencji społecznych,
  • nadmierna sumienność z zaniedbaniem przyjemności i relacji międzyludzkich,
  • irracjonalne przekonanie, że inni podporządkują swe działania sposobom
    działania pacjenta lub niechęć do przyzwalania innym na działanie,
  • natarczywe, niechciane myśli i impulsy
    ( NIE osiągające nasilenia zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych),
  • początek w wieku młodzieńczym.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Osobowość unikająca (lękliwa) F60.6 - opis:

A
  • poczucie własnej nieatrakcyjności, niższości społecznej,
  • nadwrażliwość na negatywną ocenę,
  • niechęć do wchodzenia w bliższe związki, gdy nie mają
    pewności zaakceptowania,
  • ograniczony styl życia – zapewnianie sobie bezpieczeństwa,
  • stałe napięcie i niepokój,
  • unikanie kontaktów społecznych/zawodowych z obawy przed krytyką,
    brakiem akceptacji, odrzuceniem,
  • początek w wieku młodzieńczym.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Osobowość zależna (F60.7) - opis:

A
  • obawa przed opuszczeniem,
  • ograniczona zdolność podejmowania decyzji bez radzenia się innych
    (zarówno w sprawach błahych jak np. smak lodów, jak i dużych życiowych - wyprowadzka, ślub),
  • przenoszenie odpowiedzialności na innych,

poczucie bezradności w sytuacji osamotnienia z powodu nadmiernej
obawy przed niezdolnością do zatroszczenia się o siebie,

  • uległość wobec innych,
  • początek w wieku młodzieńczym
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Osobowość narcystyczna (F60.8) - opis:

A
  • nastawienie wielkościowe występujące w sposób STAŁY
    ( NIE pod wpływem epizodu podwyższonego nastroju),
  • uprzywilejowane przekonanie co do własnej osoby,
  • potrzeba bycia podziwianym, nadmierna wrażliwość na krytykę,
  • zawyżone poczucie własnej wartości,
  • skupienie na sobie i egocentryzm,
  • fantazjowanie o własnych sukcesach,
  • tendencja do wykorzystywania innych do własnych celów,
  • zazdrość i arogancja.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Osobowość schizoidalna, a zaburzenia schizotypowe

A
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Zaburzenia osobowości
Leczenie

A

Podstawą jest PSYCHOTERAPIA (długoterminowa).

W przypadku borderline objawową skuteczność wykazują:
normotymiki, LPP II gen. oraz SSRI.

Leczenie farmakologiczne stosować w przypadku:
- silnego niepokoju i pobudzenia,
- tendencji samobójczych,
- gwałtownych zachowań.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Trwałe zmiany osobowości nie wynikające z uszkodzenia,
ani choroby mózgu (F62)

A

Do tej kategorii zaburzeń wlicza się zmiany osobowości w następstwie KATASTROFY
(wroga lub nieufna postawa, wycofanie, uczucie pustki lub stałego napięcie/rozdrażnienia)

lub cierpienia związanego z CHOROBĄ PSYCHICZNĄ
(zależność, roszczeniowa postawa, przekonanie o stygmatyzacji przez chorobę co prowadzi do trudności w nawiązywaniu bliskich relacji i izolacji społecznej).

Utrzymują się co najmniej 2 lata.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Zaburzenia nawyków i popędów (impulsów) (F63)

Piromania (patologiczne podpalanie) :

A

– uporczywe zainteresowanie ogniem/pożarem,
- podpalenie lub jego próby,
- związane z uczuciem napięcia przed podpaleniem, a po nim z uczuciem przyjemności i ulgi.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Zaburzenia nawyków i popędów (impulsów) (F63)

Kleptomania (patologiczne kradzieże) :

A

– powtarzająca się chęć kradzieży nie ze względu na chęć
posiadania danej rzeczy/materialną korzyść,
- napięcie przed kradzieżą i ulga/przyjemność po niej.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Zaburzenia nawyków i popędów (impulsów) (F63)

Patologiczny hazard :

A

– prawie wyłącznie u mężczyzn.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Zaburzenia nawyków i popędów (impulsów) (F63)

Trichotillomania:

A

– impulsywne wyrywanie sobie włosów z postępującą ich utratą,
- napięcie przed wyrwaniem, ulga/przyjemność po.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Zaburzenia identyfikacji płciowej (F64)

Transseksualizm:

A
  • pragnienie życia i bycia akceptowanym jako osoba płci przeciwnej,
  • niezadowolenie z własnych anatomicznych cech płciowych i chęć poddania się
    leczeniu hormonalnemu i operacji zmiany płci.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Zaburzenia identyfikacji płciowej (F64)

Transwestytyzm o typie podwójnej roli:

A
  • przebieranie się w odzież płci przeciwnej w celu odczuwania przyjemności,
    ale bez chęci trwałej zmiany płci i bez podniecenia seksualnego.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Zaburzenia identyfikacji płciowej (F64)

Zaburzenia identyfikacji płciowej w dzieciństwie:

A
  • zaczynające się przed pokwitaniem uporczywe niezadowolenie
    z własnej płci i chęć posiadania cech płci przeciwnej.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Zaburzenia preferencji seksualnych (F65)

Fetyszyzm:

A
  • konieczność posiadania jakiegoś przedmiotu jako najważniejszego lub
    niezbędnego bodźca do osiągnięcia podniecenia i satysfakcji seksualnej.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Zaburzenia preferencji seksualnych (F65)

Transwestytyzm fetyszystyczny:

A
  • przebieranie się w odzież płci przeciwnej w celu uzyskania podniecenia seksualnego.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Zaburzenia preferencji seksualnych (F65)

Ekshibicjonizm:

A
  • uporczywa tendencja do pokazywania narządów płciowych obcym osobom w
    miejscach publicznych bez dążenia do bliższego kontaktu w celu uzyskania podniecenia,
  • często z masturbacją.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Zaburzenia preferencji seksualnych (F65)

Oglądactwo

A

(skoptofilia, voyeurism):

  • uporczywa tendencja do podglądania osób w czasie zachowań intymnych
    w celu uzyskania podniecenia.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Zaburzenia preferencji seksualnych (F65)

Sadomasochizm:

A
  • dominującym lub niezbędnym do osiągnięcia zaspokojenia seksualnego bodźcem jest
    zniewolenie, zadawanie bólu i upokorzeń,
  • gdy osoba woli być wykonawcą – jest sadystą, ofiarą – masochistą,
  • masochizm - jedyna z dewiacji seksualnych o równej częstości u kobiet i u mężczyzn.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Zaburzenia preferencji seksualnych (F65)

​ Pedofilia:

A
  • dominująca skłonność do aktywności seksualnej z dziećmi w wieku przed dojrzewaniem,
  • sprawca ma co najmniej 16 lat i jest przynajmniej 5 lat starszy od dziecka,
  • hebefilia - stosunki płciowe z dziećmi w wieku 11 - 14 lat,
    które osiągnęły już dojrzałość płciową.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

Pedofilia:
Sprawcy i leczenie

A
  • Wśród sprawców pedofilii dominują mężczyźni między 40. a 70. rokiem życia.
  • Ich ofiarami najczęściej są dziewczynki w wieku 8-10 lat lub chłopcy w wieku 10-13 lat
  • leczenie: leki obniżające popęd seksualny (najczęściej stosowana metoda),
    psychoterapia indywidualna lub grupowa.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

Zab. psychologiczne i zachowania związane z rozwojem i orientacją seksualną (F66)

Zaburzenia dojrzewania seksualnego:

A
  • osoba cierpi z powodu niepewności dotyczącej własnej
    tożsamości płciowej lub orientacji seksualnej
    (hetero-, homo-, biseksualna).
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
34
Q

Orientacja seksualna niezgodna z ego:

A
  • tożsamość płciowa lub orientacja seksualna nie budzą wątpliwości,
    ale dana osoba z powodu współistniejących zaburzeń
    psychologicznych i behawioralnych chciałaby,
    by było inaczej i pragnie leczyć się w celu zmiany płci.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
35
Q

Zaburzenia zachowania
Zaburzenia pozorowane (F68.1)

A

Świadome, lecz wywoływane impulsywnie, wytwarzanie lub udawanie
objawów chorobowych, w celu przyjęcia roli chorego.

Osoba pozorująca nie czerpie wtórnych korzyści natury ekonomicznej.

zespół Münchhausena– wywoływanie objawów w celu otrzymania pomocy medycznej.

zespół Münchhausena by proxy = per procuram = przeniesiony – jw. tylko objawy są wywoływane u osoby bliskiej, zależnej (najczęściej matki indukują objawy dzieciom).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
36
Q

ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) - opis:

A

Wg ICD-10 określane jako zaburzenie hiperkinetyczne (F90)

Należy do zaburzeń zachowania i emocji rozpoczynających się
zwykle w dzieciństwie i wieku młodzieńczym (F90-F98).

3 grupy objawów:

deficyt uwagi + nadruchliwość + impulsywność

Objawy występują w co najmniej dwóch środowiskach, utrzymują się przez minimum 6 miesięcy

Wykluczyć całościowe zaburzenia rozwojowe, epizod:
maniakalny/depresyjny, zaburzenia lękowe.

Zaburzenie musi znacznie wpływać na funkcjonowanie dziecka.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
37
Q

ADHD - epidemiologia

A

W zależności od użytych kryteriów diagnostycznych
rozpowszechnienie: 4-6%.

Początek objawów przed 7. rokiem życia (zazwyczaj przed 5. r.ż.)

Częściej rozpoznawane u chłopców

Badania wskazują, że dziewczęta równie często cierpią na to zaburzenie.
Różnice wynikają z tego, że chłopcy częściej zgłaszają się do specjalistów,
z powodu uciążliwych dla otoczenia objawów związanych z nadruchliwością i impulsywnością.
U dziewcząt natomiast częściej dominują zaburzenia koncentracji i
mogą przez to zostać nieprawidłowo zdiagnozowane
(zwykle jako osoby o słabszych możliwościach intelektualnych).

Natomiast nadal diagnoza ta częściej stawiana jest u chłopców i płeć męska jest uważana jako czynnik ryzyka

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
38
Q

ADHD - etiologia

A

Czynniki genetyczne - determinują występowanie w 75% przypadków.

Czynniki epigenetyczne - palenie papierosów, alkoholizm, zażywanie leków przez
matkę w ciąży, urazy okołoporodowe, bardzo niska masa urodzeniowa, ekspozycja na ołów.

Czynniki neurorozwojowe – odmienność struktur i funkcji OUN.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
39
Q

ADHD - obraz kliniczny

Nadruchliwość:

A
  • jest pobudzone - wierci się, porusza rękami i nogami,
  • dziecko nie umie dostosować swojego zachowania do okoliczności,
  • nie potrafi „wysiedzieć w jednym miejscu”,
  • podczas zabawy często zachowuje się głośno,
    nie umie odpoczywać w ciszy i spokoju.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
40
Q

ADHD - obraz kliniczny

Zaburzenia uwagi

A
  • koncentruje się tylko na krótko (szczególnie w sytuacjach dla niego nieciekawych),
  • łatwo rozprasza się pod wpływem bodźców zewnętrznych,
    nie potrafi wybrać najistotniejszego w danej sytuacji bodźca,

​ - przerywa wykonywanie zadań lub obowiązków i nie kończy ich,
przechodzi do następnych czynności,

  • unika zadań wymagających długotrwałego wysiłku umysłowego,
  • podczas nauki, wykonywania obowiązków dziecko
    nie zwraca uwagi na szczegóły,
  • gubi rzeczy,
  • często zapomina o codziennych obowiązkach (np. pościeleniu łóżka).
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
41
Q

ADHD - obraz kliniczny

Impulsywność

A
  • podejmuje działania bez przewidywania konsekwencji
    (wiąże się to z upadkami, urazami),
  • jest gadatliwe, mówi to co myśli bez zastanowienia,
  • w sytuacjach grupowych (np. w grach) nie umie spokojnie czekać
    na swoją kolej,
  • przerywa innym rozmowę lub czynność.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
42
Q

ADHD - przebieg, rokowanie

A

Początkowo w obrazie klinicznym dominują objawy nadruchliwości i
impulsywności. Gdy dziecko podejmuje obowiązek szkolny - na pierwszy
plan wysuwają się objawy deficytu uwagi.

Zaburzenia zachowania współwystępują w 30-80%.

Nadpobudliwość u chłopców jest czynnikiem ryzyka rozwinięcia się
osobowości antyspołecznej.

Dzieci te wcześniej kończą edukację szkolną.

Narażenie na urazy i wypadki komunikacyjne.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
43
Q

ADHD - leczenie

A

Psychoedukacja i interwencje behawioralne.

Psychoterapia poznawcza, trening umiejętności społecznych, zastępowania agresji.

Farmakoterapia:
- gdy powyższe są nieskuteczne,
- w praktyce leki są odstawiane na okres wakacji,
- stosuje się monoterapię:
- leki psychostymulujące – 1 rzut: METYLOFENIDAT i dekstramfetamina (mogą wywołać tiki),
- ATOMOKSETYNA (może powodować tachykardię i myśli samobójcze),
- inne: TLPD, bupropion, klonidyna, guanfacyna.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
44
Q

Zaburzenia tikowe (F95)
Podział

A

Tiki ruchowe:

  • spontaniczne nierytmiczne mimowolne ruchy,
  • najczęściej dot. twarzy, głowy, szyi, barków, rąk, tułowia,
  • mogą być: proste (np. mrużenie oczu) lub złożone (np. wąchanie swoich rąk).

Tiki wokalne:

  • spontaniczne mimowolne wydawanie dźwięków, słów, zdań,
  • proste (np. chrząkanie) lub złożone (np. koprolalia, palilalia).

Tiki czuciowe:

  • krótkotrwałe doznania somatyczne, zlokalizowane w konkretnej części ciała,
    np. mrowienie skóry, swędzenie.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
45
Q

Zaburzenia tikowe - obraz kliniczny

A

Początek zwykle między 2. a 15. rokiem życia.

Objaw początkowy u 50% to pojedynczy tik ruchowy.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
46
Q

Zaburzenia tikowe - obraz kliniczny

Podział:

A

Przemijające - tiki głosowe i/lub ruchowe, co najmniej 1 mies., ale krócej niż 1 rok.

Przewlekłe tiki ruchowe albo wokalne - co najmniej 1 rok

Zespół tików głosowych i ruchowych (zespół Gillesa de la Tourette’a) - dłużej niż 1 rok.

Z wiekiem tiki stabilizują się lub znikają.
Współwystępują z nimi: OCD (20-60%), ADHD (40-70%).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
47
Q

Zaburzenia tikowe - epidemiologia

A

Przemijające: 3-15%

Przewlekłe ruchowe lub wokalne: 2-5%

Zespół Tourette’a (choroba tikowa): 0,1-0,2%

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
48
Q

Zaburzenia tikowe - etiologia:

A
  • czynniki genetyczne - wyższa penetracja u chłopców,
  • czynniki epigenetyczne związane z ciążą,
  • zakażenia (gł. paciorkowce).
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
49
Q

Zaburzenia tikowe - leczenie

A

Psychoedukacja:
- tiki nasilane są przez: zaburzenia snu, kofeinę, substancje dopaminergiczne.

Psychoterapia:
- metody behawioralne, metody relaksacyjne.

Farmakoterapia:

Należy unikać leków psychotropowych u dzieci,
czasem jednak jest to konieczne w przypadku uciążliwych tików.
Zaleca się małe dawki leków przeciwpsychotycznych II generacji, np. risperidon

50
Q

Całościowe zaburzenia rozwoju (F84) – należą do zaburzeń rozwoju psychicznego (F8).

Opóźnienie lub nieprawidłowości w 3 sferach:

A
  • komunikacja,
  • interakcje społeczne,
  • zachowanie i zabawa.
51
Q

Całościowe zaburzenia rozwoju (F84)

A

Z wiekiem u większości dzieci następuje poprawa funkcjonowania
wynikająca z uczenia się zachowań społecznych.

U 10-20% - pogorszenie objawów.

52
Q

Całościowe zaburzenia rozwoju - etiologia

A

Nieprawidłowy rozwój / wczesne uszkodzenie przez czynniki:

  • genetyczne,
  • infekcyjne,
  • powikłania w ciąży i okołoporodowe.

Wśród wad chromosomalnych najczęstszą przyczyną
całościowych zaburzeń rozwoju jest

zespół kruchego chromosomu X.

53
Q

Całościowe zaburzenia rozwoju - obraz kliniczny

Okres niemowlęcy i wczesnodziecięcy:

A
  • brak zabaw z naśladowaniem,
  • brak dzielenia uwagi (podążania wzrokiem za wzrokiem rodziców)
  • brak wskazywania protodeklaratywnego
    (dziecko nie wskazuje palcem na przedmiot, którym jest zainteresowane),
  • obojętność, unikanie kontaktu fizycznego, brak reakcji na głos rodziców,
  • nieprawidłowy rozwój mowy: echolaliczna, wymyślanie własnych słów,
    monotonna – bez intonacji, odwracanie zaimków osobowych,
  • część dzieci autystycznych nigdy nie zaczyna mówić.
54
Q

Całościowe zaburzenia rozwoju - obraz kliniczny

Okres przedszkolny i szkolny:

A
  • brak zainteresowania uczestnictwem w zabawach grupowych,
  • wąskie zainteresowania,
  • stereotypowe zabawy,
  • brak rozumienia sytuacji społecznych,
  • brak umiejętności podtrzymania rozmowy,
  • braki w myśleniu abstrakcyjnym,
  • opór przed zmianami.
55
Q

Całościowe zaburzenia rozwojowe

Autyzm dziecięcy (F84.0)

A

Objawy ujawniają się przed 3. rokiem życia.

Objawy ze wszystkich 3 grup – upośledzenie:

1) komunikacji (werbalnej i pozawerbalnej),
2) interakcji społecznych,
3) zachowania (ograniczone, stereotypowe, powtarzające się) i zabawy.

Upośledzenie umysłowe w 65-88% przypadków.

Często występują:
fobie, zaburzenia snu i odżywiania,
(auto-)agresja, napady złości.

56
Q

Autyzm atypowy (F84.1)

A

Różni się WIEKIEM w którym się pojawia
(zazwyczaj dopiero po 3. roku życia )

oraz nie spełnia wszystkich 3 kryteriów diagnostycznych.

57
Q

Zespół Aspergera (F84.5)

A

Występują zaburzenia w zakresie interakcji społecznych, zachowania
i zabawy - SŁABE zrozumienie stanów psychicznych innych osób.

Przy prawidłowym funkcjonowaniu intelektualnym
i bez ewidentnych zaburzeń rozwoju mowy.

Objawy widoczne dopiero w wieku przedszkolnym lub szkolnym.

Nasilone, wyizolowane zainteresowania oraz ograniczone
stereotypowe zachowania.

Osoby chore są często postrzegane jako dziwacy, źle wychowane.

58
Q

Zespół Retta (F84.2)

A

Uwarunkowany genetycznie - mutacja genu na chrom. X,
występuje u dziewczynek, dla chłopców w większości jest wadą letalną.

Początkowo prawidłowy rozwój dziecka, zaburzenia pojawiają się zwykle pomiędzy 7. a 24. miesiącem życia.

59
Q

Zespół Retta (F84.2)

Po ok. 5. miesiącach:

A
  • częściowa/całkowita utrata mowy,
  • utrata umiejętności lokomocyjnych i posługiwania się rękami - stereotypie (klaskanie, zacieranie)
  • zahamowanie wzrostu czaszki
  • regres lub zanik umiejętności komunikacyjnych i społecznych
  1. – 10. rok życia – poprawa kontaktu wzrokowego, maleje obojętność.

U ok. 80% - napady padaczkowe.

60
Q

Zespół Hellera (Dziecięce Zaburzenie Dezintegracyjne)

A

2 letni okres prawidłowego rozwoju.

Początek zwykle ostry, przebieg postępujący.

Pierwsze objawy między 3. a 4. rokiem życia - utrata umiejętności w co najmniej 2 obszarach:
- ekspresja i rozumienie mowy,
- zabawa,
- umiejętności społeczne,
- kontrola oddawania moczu i stolca,
- umiejętności ruchowe.

61
Q

Całościowe zaburzenia rozwojowe - leczenie:

A
  • psychoedukacja
  • interwencje behawioralne
  • leczenie logopedyczne

Farmakoterapia

  • jedynie wspomagająco, np. w przypadkach znacznej agresji.
62
Q

Niepełnosprawność intelektualna (F70)

A

Zahamowany lub niepełny rozwój umysłowy charakteryzujący się
upośledzeniem umiejętności stanowiących o poziomie inteligencji:
poznawczych, mowy, motorycznych, społecznych.

W teście Wechslera – IQ poniżej 70 pkt.
(ma znaczenie orientacyjne, niezbędna jest całościowa ocena funkcjonowania).

63
Q

Niepełnosprawność intelektualna - epidemiologia

A

Częstość - 1- 3 % populacji.

85% to niepełnosprawność w stopniu lekkim.

Klasyfikacja ICD-10 wciąż jeszcze używa zwrotu “upośledzenie umysłowe”.
Należy pamiętać, że nie jest on już stosowany!

64
Q

Niepełnosprawność intelektualna - etiologia

A

Czynniki genetyczne
– np. zespół Downa (najczęściej).

Czynniki w okresie ciąży i okołoporodowym
– infekcje, alkoholizm matki, niedotlenienie OUN dziecka.

Czynniki działające we wczesnym okresie rozwojowym
(np. zapalenia mózgu i opon mózgowych, urazy głowy).

Zaniedbania fizyczne, emocjonalne, brak stymulacji rozwoju.

65
Q

Niepełnosprawność intelektualna - podział

Stopnie:

A

Lekki (F70), IQ 50-69
Wiek mentalny w dorosłości 9-12 lat.

Umiarkowany (F71), IQ 35-49
Wiek mentalny w dorosłości 6-9 lat

Znaczny (F72), IQ 20-34
Wiek mentalny w dorosłości 3-6 lat

Głęboki (F73), IQ < 20
Wiek mentalny w dorosłości < 3 lat

66
Q

Niepełnosprawność intelektualna - opis

A

Przy IQ < 50 częściej występują zaburzenia somatyczne,
np. wady rozwojowe oraz psychiczne.

Zaburzenia psychiczne występują 3-4x częściej:
– zaburzenia zachowania i emocji, nastroju, lękowe, nadruchliwość
- problemem są zaburzenia kontroli impulsów, zachowania agresywne
i stereotypowe, także o typie samouszkodzeń.

67
Q

Niepełnosprawność intelektualna - leczenie

A

Głównie rehabilitacja.

Psychoedukacja.

Farmakoterapia w zależności od współwystępowania innych zaburzeń,
np. agresja - atypowe neuroleptyki.

68
Q

Prodrom

A

= stan prepsychotyczny

Prodrom i stan prepsychotyczny to synonimy - określeń tych używa się zamiennie.

Prodrom - stan poprzedzający bezpośrednio
wybuch 1-ego epizodu schizofrenii.

Jego objawami, wg Young i McGorry’ego są:

  • upośledzenie koncentracji, osłabienie napędu i motywacji,
  • nastrój depresyjny, drażliwość, zaburzenia snu, lęk,
  • wycofanie społeczne, podejrzliwość,
  • upośledzenie pełnienia ról.
69
Q

Paragnomen

A
  • impulsywne, nieumotywowane, gwałtowne czyny.
    Występuje w przebiegu schizofrenii.
    Np. chory z niezrozumiałych powodów brutalnie atakuje obcą mu osobę.
70
Q

Kryteria diagnostyczne prepsychozy wg DSM-V:

A

Co najmniej 1 z poniższych w „atenuowanej” postaci, zaburzający ocenę rzeczywistości, w takim nasileniu
lub częstości, że nie może być ignorowany lub niezgłaszany:

  • urojenia,
  • omamy,
  • zaburzenia komunikacji,

​ - objawy te występowały w ciągu ostatniego miesiąca przynajmniej raz
w tygodniu,

  • objawy te rozpoczęły się lub nasiliły w ostatnim roku,
  • objawy te spowodowały cierpienie/niepełnosprawność/potrzebę
    poszukiwania pomocy u pacjenta i/lub jego rodzica/ opiekuna,
  • wystąpienia objawów nie można wytłumaczyć innym niż psychoza zaburzeniem psychicznym, w tym użyciem SPA,
  • nie stwierdzono objawów pełnej psychozy.
71
Q

UHR - stan dużego ryzyka rozwoju psychozy

Kryteria diagnostyczne:

A

1) APS = łagodne objawy psychotyczne

2) BLIPS = krótkotrwałe przemijające objawy psychotyczne (objawy ustępujące samoistnie i obecne przez >1 tydzień w ciągu ostatniego roku)

3) Cechy osobowości i czynniki konstytucjonalne: osobowość schizotypowa lub krewny I stopnia, u którego rozpoznano zaburzenia psychotyczne oraz pogorszenie funkcjonowania w ciągu ostatniego roku

U osób spełniających kryteria UHR wdrożenie wczesnych interwencji psychofarmakologicznych może zmniejszyć ryzyko rozwinięcia się pełnoobjawowego epizodu psychotycznego.

72
Q

Stan prepsychotyczny
Słabe objawy psychotyczne (Attenuated Psychotic Symptoms)

A
  • obecność co najmniej 1-go z podanych objawów: idee odnoszące,
    dziwne przekonania lub myślenie magiczne, zaburzenia postrzegania, ideacje paranoidalne ,
    dziwne myśli, wypowiedzi, zachowania lub wygląd,
  • częstotliwość objawów - kilka razy w tygodniu,
  • stwierdzenie objawów - ostatni rok,
  • czas trwania - tydzień do 5 lat,
73
Q

Ograniczone w czasie objawy psychotyczne:

A
  • przemijające objawy psychotyczne - obecność co najmniej jednego z następujących objawów:
    idee odnoszące, dziwne przekonania ,
    myślenie magiczne, zaburzenia postrzegania,
    ideacje paranoidalne , dziwne myśli, wypowiedzi,
  • czas trwania obecnego epizodu - tydzień,
  • częstotliwość objawów - kilkakrotnie w ciągu tygodnia,
  • objawy ustępują samoistnie,
  • stwierdzenie objawów - w ostatnim roku.
74
Q

Stan prepsychotyczny

Czynniki ryzyka:

A
  • osobowość schizotypowa lub krewny pierwszego stopnia z psychozą,
  • znaczące pogorszenie funkcjonowania psychicznego w okresie
    od tygodnia do 5 lat.
75
Q

Stan prepsychotyczny
Opis

A

Obserwacje wykazują, że tylko u 40-50% osób z rozpoznanym
za pomocą wstępnych testów prodromem nastąpiła konwersja w psychozę.

Czynniki zwiększające ryzyko konwersji:
objawy depresyjne, negatywne i zaburzenia funkcji poznawczych.

Najczęstsze „fałszywie dodatnie” rozpoznania dotyczą:

  • nastolatków
  • młodych dorosłych z objawami psychotycznej
    depresji lub manii w ChAD
  • osób z psychozami pointoksykacyjnymi (np. poamfetaminowymi).

Właściwa interwencja może opóźnić o co najmniej rok przejście w
psychozę.

Liczba osób z grupy ryzyka, u których należałoby ją wdrożyć, by
zapobiec psychozie u 1 osoby to 4–5.

Należy uwzględnić działania socjo-psychologiczne, głównie
terapię poznawczo-behawioralną przez co najmniej 6 miesięcy.

76
Q

Wczesna interwencja farmakologiczna

A

DUP (duration of untreated psychosis) - czas nieleczonej psychozy - im dłuższy, tym gorsze wyniki farmakoterapii, częstsze hospitalizacje i mniej korzystny przebieg choroby (więcej objawów negatywnych, zaburzeń poznawczych).

LP IIG (olanzapina, risperidon, amisulpryd, aripiprazol) w niskich dawkach, gdy:

  • istotne pogorszenie funkcjonowania, wrogość i (auto-)agresja, pacjent sam szuka pomocy,
  • istnieją doniesienia, że olanzapina i klozapina mogą hamować progresję
    zmian patomorfologicznych w OUN.

SSRI, gdy:
- objawy depresyjne, przypominające negatywne, ryzyko samobójstwa.

  • glicyna i d-seryna (agoniści NMDA)
  • wielonienasycone kwasy tłuszczowe
77
Q

Stany nagłe w psychiatrii

A

Zachowania agresywne i stany pobudzenia
Napady paniki
Majaczenie

Złośliwy zespół poneuroleptyczny
Zespół serotoninowy

78
Q

Zachowania agresywne - czynniki ryzyka

A
  • niski poziom wykształcenia, niski status socjoekonomiczny, słabe
    wsparcie społeczne, brak zatrudnienia, konflikty z prawem,
    agresja w relacjach rodzinnych,
  • zachowania agresywne w przeszłości (najważniejszy), samouszkodzenia,
    znęcanie się nad słabszymi (np. zwierzętami),
  • majaczenie, otępienia, zatrucie alkoholem/SPA, ostre objawy psychotyczne,
    pobudzenie katatoniczne, drażliwość w manii, zespół depresyjny
    z obecnością dużego niepokoju, zaburzenie stresowe pourazowe,
    osobowość dyssocjalna, upośledzenie umysłowe,
    zaburzenia hiperkinetyczne,
  • guzy, urazy, zapalenia, stany poudarowe (szczególnie, gdy dotyczą płatów czołowych i
    skroniowych), SM, niedotlenienie OUN w POChP, SLE,
    hipoglikemia, nadczynność tarczycy,
  • paradoksalne reakcje na BDZ, powikłania GKS, akatyzja,
    zatrucie cholinolitykami.
79
Q

Zachowania agresywne - postępowanie

Interwencje psychologiczne

A
  • zebrać jak najwięcej informacji o pacjencie przed badaniem,
  • należy się starać nawiązać z nim kontakt słowny oraz ten kontakt
    podtrzymać,
  • ważna jest umiejętność stosowania słownej deeskalacji, techniki mającej
    na celu redukcję wrogości, napięcia emocjonalnego i rozdrażnienia pacjenta,
  • rozpocząć od tematów neutralnych,
  • należy spokojnie, ale zdecydowanie, poinformować pacjenta, że
    zachowanie agresywne i stosowanie przemocy jest niedopuszczalne,
  • wypowiedzi powinny być spokojne, do pacjenta nie należy podchodzić
    od tyłu, ani za blisko (strefa intymności 4x większa, zachować min. 2m),
    unikać długotrwałego kontaktu wzrokowego,
  • zaoferować pomoc w odzyskaniu samokontroli oraz alternatywnych do
    agresji form radzenia sobie z trudnymi emocjami.
80
Q

Zachowania agresywne - postępowanie

Interwencje farmakologiczne

A
  • głównym celem jest uspokojenie pacjenta, dlatego lekami z wyboru są
    BDZ, w miarę możliwości p.o.
    np. 5—20 mg diazepamu, 1-2,5 mg lorazepamu,
  • ponieważ podanie p.o. z reguły nie jest możliwe,
    i.m. podaje się: 50 mg klorazepatu,
  • nie zaleca się podawania diazepamu domięśniowo, ponieważ źle
    się wchłania z mięśni,
  • należy unikać podawania i.v. ze względu na:
    ryzyko depresji OUN, problemu z uzyskaniem dostępu i wyższe ryzyko powikłań,
  • BDZ mogą być nieskuteczne u pacjentów z rozwiniętą tolerancją,
  • podawanie leków uspokajających osobom pozostającym pod wpływem
    alkoholu oraz zatrutym lekami psychotropowymi jest przeciwwskazane,
  • u pacjentów w podeszłym wieku należy unikać BDZ,
  • w przypadku przeciwwskazań do podania BDZ można podać
    50—100 mg hydroksyzyny,
81
Q

Interwencje farmakologiczne

  • w przypadku ostrej psychozy: i.m. klasyczny LPP,
A

np. 2,5—10 mg haloperidolu
(kolejne dawki można powtarzać co 4–6 godzin, nie należy przekraczać dawki 18 mg/d),

82
Q

Interwencje farmakologiczne

  • w celu opanowania pobudzenia w przebiegu psychoz schizofrenicznych
    oraz epizodu maniakalnego preferuje się
A

stosowanie im. LPPIIG:
olanzapinę lub arypiprazol.

83
Q

Przymus bezpośredni

Można go zastosować wobec osób z zaburzeniami psychicznymi, które:

A
  1. Dopuszczają się zamachu przeciwko:
    - życiu lub zdrowiu własnemu lub innej osoby,
    - bezpieczeństwu powszechnemu.
  2. W sposób gwałtowny niszczą lub uszkadzają przedmioty znajdujące się
    w ich otoczeniu.
  3. Poważnie zakłócają lub uniemożliwiają funkcjonowanie zakładu
    psychiatrycznej opieki zdrowotnej, innego zakładu leczniczego
    lub jednostki organizacyjnej pomocy społecznej.
84
Q

Napady paniki

Wykluczyć przyczyny somatyczne:

A
  • choroba niedokrwienna i zawał serca,
  • zespół hiperwentylacji,
  • hipoglikemia,
  • przełom tarczycowy,
  • zespół rakowiaka,
  • guz chromochłonny,
  • zaburzenia rytmu i przewodnictwa mięśnia sercowego,
  • wypadanie płatka zastawki dwudzielnej
    (często współwystępuje z napadami lęku).
85
Q

Napady paniki

Choroby i zaburzenia psychiczne, w których występują napady paniki:

A
  • zaburzenia depresyjne,
  • ChAD,
  • zaburzenia psychotyczne,
  • inne zaburzenia lękowe,
  • zaburzenia adaptacyjne,
  • PTSD.
86
Q

Napady paniki

Substancje, mogące wywołać napady paniki:

A
  • zatrucie: amfetamina i jej pochodne, kokaina, halucynogeny, kofeina, teofilina,
    α-adrenomimetyki (pseudoefedryna), johimbina, wczesny okres stosowania SSRI
    (szczególnie u młodych dorosłych i młodzieży, tzw. zespół aktywacyjny),
  • odstawienie: alkohol etylowy, BDZ, opiaty, kofeina.
87
Q

Napady paniki - postępowanie

Interwencja farmakologiczna:

A
  • szybko i krótko działające BDZ (preferowana droga p.o.),
    np. alprazolam 0,25-1 mg p.o., lorazepam 1-4 mg p.o.,iv.,im.,
  • jeśli istnieją przeciwwskazania do BDZ – stosować hydroksyzynę.
88
Q

Majaczenie niewywołane alkoholem ani SPA

A

Majaczenie to zespół z przewagą jakościowych zaburzeń świadomości.

Orientacja autopsychiczna jest zachowana, natomiast allopsychiczna najczęściej jest zaburzona.

Występują iluzje wzrokowe, słuchowe lub cenestetyczne, rzadziej omamy.

Zwykle występuje lęk i pobudzenie psychoruchowe, zaburzenia snu.

Zaburzenia spostrzegania układać się mogą w sceniczne, przypominające film obrazy, którym towarzyszą urojenia “dziania się” (chory ma poczucie uczucie uczestnictwa w rozgrywających się przed jego oczami wydarzeniach)
Równie często występuje urojeniowa interpretacja omamów lub iluzji (np. zabrudzenie na ścianie wydaje się być siedliskiem pająków).

Należy zwrócić uwagę na halucynacje słuchowe o charakterze imperatywnym (mogą skłonić pacjenta do dziwacznych zachowań - skok z okna, samookaleczenie, zabójstwo).

Pacjent jest bardzo podatny na sugestię.

Praktycznie nigdy nie występują pseudohalucynacje.

Po ustąpieniu stanu majaczeniowego stwierdza się zwykle częściową lub całkowitą niepamięć okresu chorobowego.

Ważne: Objawy nasilają się wieczorem/nocą, są charakterystyczne dla osób w wieku podeszłym. Jest to stan zagrożenia życia! Wskazana jest hospitalizacja, nawet bez zgody pacjenta.

Psychiatria zajmuje się zespołami majaczeniowymi tylko w przebiegu zaburzeń abstynencyjnych w uzależnieniach. Majaczenie w przebiegu innych lub wieloprzyczynowych zaburzeń świadomości powinny być bezwzględnie leczone na oddziałach internistycznych lub intensywnej opieki medycznej - konieczne leczenie przyczynowe.

89
Q

Stany nagłe w psychiatrii
Majaczenie (delirium) niewywołane alkoholem ani SPA
Opis

A

Ostry stan, będący przejawem załamania się homeostazy organizmu.

Charakteryzuje się występowaniem zaburzeń świadomości, uwagi,
myślenia i zachowania.

W patogenezie największe znaczenie ma
upośledzenie transmisji cholinergicznej.

90
Q

Majaczenie niewywołane alkoholem ani SPA

Czynniki ryzyka:

A

STARSZY WIEK, wcześniejsze upośledzenie funkcji poznawczych,
otępienie, przewlekła choroba somatyczna.

Szczególnie zagrożone majaczeniem są osoby w starszym wieku,
po rozległych zabiegach chirurgicznych.
Objawy nasilają się głównie wieczorem lub nocą.

91
Q

Majaczenie niewywołane alkoholem ani SPA - przyczyny

A
  • neurologiczne: infekcje mózgu i opon MR, krwawienia wewnątrzczaszkowe,
    udar niedokrwienny, nowotwory mózgu, padaczka, urazy głowy, choroby demielinizacyjne,
  • odwodnienie, hipo/hiper-glikemia, hipo/hiper-natremia, hiperkalcemia, hipoksja,
    porfiria, kwasica, niedobór tiaminy, nadczynność i niedoczynność tarczycy,
    nadczynność przytarczyc, zespół Cushinga,
  • infekcje dróg oddechowych i moczowych, niewydolność wątroby i nerek,
  • leki antycholinergiczne, odstawienie leków,
  • CO, rozpuszczalniki, metale ciężkie,
  • ból (przy złamaniach),
  • zaparcia, zatrzymanie moczu,
  • stres psychologiczny (śmierć bliskiego, hospitalizacja).
92
Q

Leki o działaniu antycholinergicznym o dużym
potencjale wywoływania majaczenia:

A
  • diazepam,
  • kaptopril,
  • hydralazyna,
  • deksametazon,
  • kortykosteron,
  • ampicylina,
  • klindamycyna,
  • tobramycyna.

(unikać u osób starszych z zaburzeniami poznawczymi, rozpoczynać terapię od małych dawek i powoli je zwiększać)

93
Q

Majaczenie niewywołane alkoholem ani SPA - podział

Ze względu na zmiany napędu psychomotorycznego:

A
  • hiperaktywne - pobudzenie, niepokój, agresja,
  • hipoaktywne - apatia, spowolnienia funkcji motorycznych, osłabienia koncentracji i myślenia,
    co może być mylnie traktowane jako nadmierna senność bądź stan depresyjny,
  • mieszane - chory bywa okresowo pobudzony, a okresowo podsypiający.
94
Q

Majaczenie niewywołane alkoholem ani SPA - objawy

A
  • zaburzenia rytmu snu i czuwania (wczesne objawy): bezsenność, odwrócenie rytmu,
    przykre marzenia senne,
  • zaburzenia funkcji poznawczych: orientacji, uwagi, pamięci
    (upośledzeniu ulega pamięć świeża), myślenia, spostrzegania (iluzje i omamy głównie wzrokowe)
  • zdezorganizowana aktywność ruchowa,
  • chwiejność emocjonalna,
  • brak poczucia choroby i wzmożona sugestywność
95
Q

Majaczenie niewywołane alkoholem ani SPA - przebieg

A

Trwa krótko, do kilku dni u większości.

Objawy narastają wieczorem i w nocy.

Przebieg – falujący.

96
Q

Majaczenie niewywołane alkoholem ani SPA - rokowanie

A

Jest obarczone dużym ryzykiem zgonu – u osób po 65. r.ż.
śmiertelność wynosi 20-70%.

97
Q

Majaczenie niewywołane alkoholem ani SPA - postępowanie niefarmakologiczne

A

JEST TO STAN ZAGROŻENIA ŻYCIA
i wskazanie do przyjęcia pacjenta do szpitala nawet jeśli nie wyraża zgody.

Ustalenie etiologii:
- badania internistyczne, laboratoryjne, obrazowe.

Odstawienie leków mogących powodować zaburzenia świadomości.

Monitorować stan pacjenta.

Odizolowanie od hałasu i innych zbędnych bodźców, redukcja deprywacji
sensorycznej (okulary), ułatwienie odzyskania orientacji (kalendarz),
umożliwienie odwiedzin bliskich.

98
Q

Majaczenie niewywołane alkoholem ani SPA - postępowanie
Farmakologiczne:

A
  • LPP klasyczne – haloperidol (0,5-3 mg)
    W przypadku silnego pobudzenia dawkę 1/2 amp. 5mg podawać im. 1-3 razy na dobę.
  • LPP IIG – risperdon (0,5-2mg), olanzapina (2,5-10mg), kwetiapina (25-50mg)
  • LPP są przeciwwskazane w majaczeniu drżennym i
    wywołanym odstawieniem leków uspokojających i nasennych,
  • BDZ – tylko, gdy stan pobudzenia pacjenta tego wymaga
    (stosować możliwie NISKIE dawki np Diazepam do 40 mg, Oksazepam 10-20 mg).
99
Q

Złośliwy zespół poneuroleptyczny (ZZPN) - opis

A

Złośliwy zespół neuroleptyczny/poneuroleptyczny (ZZPN)
jest zagrażającym życiu zespołem związanym z zaburzeniem
transmisji dopaminergicznej w prążkowiu i podwzgórzu,
rozwijający się jako efekt blokady receptorów dopaminergicznych.

100
Q

Złośliwy zespół poneuroleptyczny (ZZPN) -opis

Może być powikłaniem leczenia

A

każdym lekiem o działaniu antydopaminergicznym:
- LPP (najczęściej; zarówno klasyczne, jak i atypowe)
- metoklopramid (przeciwwymiotny),
- prometazyna (przeciwhistaminowy),
- rezerpina.

Może rozwinąć się także po nagłym odstawieniu leku nasilającego
transmisję dopaminergiczną (np. L-DOPA).

Częstość: występuje u około 1% chorych leczonych neuroleptykami,
a w około 10% przypadków prowadzi do zgonu.

101
Q

ZZPN - czynniki ryzyka:

A
  • wiek (młodzi mężczyźni),
  • płeć męska,
  • wystąpienie ZZPN w przeszłości lub u osoby spokrewnionej (najsilniejszy) ,
  • organiczne uszkodzenie OUN (współistnienie parkinsonizmu),
  • ciężkie choroby somatyczne,
  • odwodnienie, choroby z gorączką,
  • nadczynność tarczycy,
  • niedobór żelaza
  • stosowanie terapii łączonej z litem,
  • parenteralna droga LPP (podanie dożylne, domięśniowe), wysokie dawki LPP, szybkie zwiększanie dawek LPP,
  • stosowanie przymusu bezpośredniego w formie długotrwałego unieruchomienia,
    stosowanie silnych klasycznych neuroleptyków, np. haloperidol,
  • uzależnienie od alkoholu i SPA,
  • nasilone pobudzenie.
102
Q

ZZPN - objawy - obraz kliniczny

A
  • sztywność mięśniowa ( najwcześniejszy objaw) ,
  • objawy „koła zębatego”, „rury ołowianej”,
  • drżenie mięśniowe,
  • dystonie, dyskinezy, opistotonus,
  • hipertermia, zlewne poty,
  • tachykardia, wahania ciśnienia tętniczego krwi,
  • tachypnoë,
  • nietrzymanie moczu,
  • mutyzm,
  • zaburzenia świadomości.
103
Q

ZZPN - objawy - badania laboratoryjne

A
  • leukocytoza (> 10 000/mm3),
  • ↑ CPK,
  • wzrost: AST, aldolazy oraz LDH,
  • mioglobina we krwi i w moczu,
  • kwasica metaboliczna,
  • niedobór żelaza.
104
Q

ZZPN - przebieg

A

Występuje zwykle nagle, narasta w ciągu 1–3 dni.

Ustępuje zazwyczaj po 5–10 dniach; utrzymuje się dłużej,
jeżeli wystąpił po podaniu LPP w formie depot im.,
może się samoograniczać (gdy jest miernie nasilony).

105
Q

ZZPN - powikłania:

A
  • rabdomioliza, mioglobinuria, DIC,
  • niewydolność oddechowa,
  • zachłystowe zapalenie płuc,
  • niewydolność wielonarządowa i śmierć.

W przypadku wystąpienia rabdomiolizy śmiertelność wzrasta do 50 %

106
Q

ZZPN - postępowanie:

A
  • natychmiast odstawić lek antydopaminergiczny,
  • monitorowanie parametrów życiowych, diurezy,
    stanu: neurologicznego i świadomości,
    wskazane leczenie na oddziale intensywnej terapii,
  • bierne ochładzanie,
  • nawadnianie – wyrównywanie gospodarki
    wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej,
    ​
  • alkalizacja moczu w przypadku mioglobinurii,
  • założenie zgłębnika żołądkowego w ciężkiej postaci,
  • tlenoterapia w przypadku hipoksji,
  • leczenie przeciwzakrzepowe (HDCz) w razie potrzeby.
107
Q

ZZPN - postępowanie farmakologiczne:

A

Benzodiazepiny – pierwszy wybór
- lorazepam 1—2 mg po co 6–8h,
- diazepam 5—10 mg po lub iv co 4–6h.

Leki dopaminergiczne
- amantadyna,
- bromokryptyna.

Dantrolen – obniża napięcie mięśniowe.

Elektrowstrząsy
- przy braku skuteczności powyższych,
- ok. 6-10 zabiegów,
- unikać sukcynylocholiny do zwiotczenia.

108
Q

ZZPN - ważne informacje

A

Występowanie nasilonych objawów pozapiramidowych (sztywność, drżenie)
oraz
objęcie procesem chorobowym mięśni szkieletowych stanowią
przeciwwskazania
do fizycznego unieruchamiania pobudzonych psychoruchowo pacjentów
- w tym przypadku z wyboru stosuje się sedację farmakologiczną.

Po ustąpieniu objawów zespołu, jeżeli istnieje konieczność kontynuowania
leczenia przeciwpsychotycznego, należy co najmniej po 2-tygodniowym okresie wash-out
podać klozapinę, ew. kwetiapinę, arypiprazol, powoli dochodząc do najmniejszej skutecznej dawki.

109
Q

Który z wymienionych leków ma zastosowanie w leczeniu złośliwego zespołu neuroleptycznego i hipertermii złośliwej?

A

Dantrolen - lek o działaniu miorelaksacyjnym oraz ośrodkowo obniżający temperaturę ciała, stosowany w złośliwej hipertermii, przez większość autorów uważany za skuteczny w leczeniu złośliwego zespołu neuroleptycznego. Lek niezarejestrowany w Polsce, dostępny w niektórych klinikach anestezjologii i intensywnej terapii.

110
Q

Stany nagłe w psychiatrii
Zespół serotoninowy (ZS) - opis

A

Zespół serotoninowy to potencjalnie groźna dla życia konsekwencja nadmiernej aktywacji
ośrodkowych i obwodowych receptorów serotoninowych
(głównie 5HT2A, w mniejszym stopniu 5HT1A).

Nie jest nigdy idiopatyczny – spowodowany jest wzmożeniem transmisji serotoninergicznej
lekami i ich wzajemnymi interakcjami.

111
Q

Zespół serotoninowy (ZS)

Leki zwiększające aktywację serotoninergiczną:

A
  • SSRI– fluoksetyna, fluwoksamina, paroksetyna, sertralina, citalopram, escitalopram,
  • inhibitory MAO - moklobemid,
  • klomipramina i inne TLPD, wenlafaksyna, trazodon, buspiron, lit,
  • dekstrometorfan, ergotamina, difenhydramina,
  • tramadol, fentanyl, pentazocyna,
  • linezolid, rytonawir,
  • L-tryptofan, wyciągi z dziurawca, żeń-szenia,
  • metoklopramid, ondansetron, granisetron,
  • sumatryptan (przeciwmigrenowy),
  • sibutramina (zmniejszający masę ciała),
  • kwas walproinowy,
  • MDMA, LSD, amfetamina.

Ok. 1% przypadków stosowania grupy SSRI (dot. postaci umiarkowanej i ciężkiej).

112
Q

Zespół serotoninowy - obraz kliniczny

A
  • zaburzenia świadomości , pobudzenie, niepokój, wzmożenie nastroju
    (hipomania), euforia, lęk, drażliwość, dysforia,
  • wzrost napięcia mięśniowego, drżenie mioklonie, sztywność, ataksja,
  • wzmożenie odruchów ścięgnistych, klonus stopy i rzepki
    (najbardziej czułe i swoiste) ,
  • wahania ciśnienia tętniczego, tachykardia, zlewne poty, ślinotok,
    rozszerzone źrenice, tachypnoe, hipertermia (w ciężkich zespołach >40 st. C),
    zaczerwienienie twarzy, dreszcze, biegunka, wymioty.
113
Q

Zespół serotoninowy - badania laboratoryjne:

A
  • ↑ CPK,
  • ↑ AST,
  • ↑ D-dimerów,
  • mioglobiny we krwi i w moczu,
  • ↑ kreatyniny i mocznika,
  • kwasica metaboliczna.
114
Q

Zespół serotoninowy - przebieg

A

Wyróżnia się ZS o przebiegu: łagodnym (często nierozpoznawane),
umiarkowanym i ciężkim.

Objawy występują nagle, w ciągu kilku godzin od rozpoczęcia lub zmiany
leczenia, utrzymują się w zależności od t0,5 leku serotoninergicznego,
w łagodnych przypadkach ustępują po 24–72 godzinach od
odstawienia leków serotoninergicznych.

115
Q

Zespół serotoninowy - powikłania

A
  • DIC,
  • rabdomioliza z mioglobinurią,
  • niewydolność nerek.
116
Q

Zespół serotoninowy - postępowanie

A
  • odstawić lek serotoninergiczny,
  • płukanie żołądka, węgiel medyczny – przy krótkim czasie od połknięcia leków,
  • monitorowanie parametrów życiowych, diurezy,
    stanu: neurologicznego i świadomości,
  • bierne ochładzanie,
  • nawadnianie – wyrównywanie gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej,
  • alkalizacja moczu w przypadku mioglobinurii,
  • tlenoterapia w przypadku hipoksji.
117
Q

Zespół serotoninowy - postępowanie

Nie stosować:

A
  • leków przeciwgorączkowych
    (hipertermia jest wynikiem wzmożenia napięcia mięśni a nie stanu zapalnego),
  • propranololu (ryzyko hipotonii),
  • bromokryptyny, dantrolenu (nasilają objawy).
118
Q

Zespół serotoninowy - postępowanie:

Kontrola pobudzenia:

A
  • nie stosować fizycznego unieruchomienia,
  • BDZ (lorazepam, diazepam),

W umiarkowanych i ciężkich ZS (OIOM):
- antagoniści rec. 5HT2A – cyproheptadyna po. 12-32 mg/d,
- LPP blokujące 5HT2A – olanzapina sl., chlorpromazyna im.

119
Q

Zespół serotoninowy - postępowanie

Obniżenie temperatury:

A
  • ograniczenie aktywności mięśniowej (BDZ, LPP),
  • znieczulenie ogólne, zwiotczenie (wekuronium, unikać sukcynylocholiny).
120
Q

Zespół serotoninowy - postępowanie

Kontrola niestabilności autonomicznej:

A
  • przy hipotensji - presory, np. NA,
  • przy hipertensji: esmolol, nitroprusydek sodu.

Uwaga na hiperkaliemię wynikającą z rabdomiolizy (zaburzenia rytmu serca).

Psychiatria WNL (5 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions