Osnovi isključenja krivice

Question 1

Neuračunljivost u krivičnom pravu

Answer 1

Učinilac koji je krivično delo učinio u stanju neuračunljivosti ne može biti smatran krivim.

Neuračunljivost isključuje krivicu kao obavezan element krivičnog dela.

Polazi se od pretpostavke da je učinilac uračunljiv. Naravno, to je pretpostavka koja se može obarati, odnosno postoji dužnost suda da u slučaju sumnje u pogledu uračunljivosti utvrđuje da li ona kod učinioca postoji ili ne postoji.

Question 2

Tri metoda utvrđivanja postojanja neuračunljivosti

Answer 2

1. Biološki metod
2. Psihološki metod
3. Mešoviti metod

Question 3

Biološki metod utvrđivanja postojanja neuračunljivosti

Answer 3

U obzir uzima samo određena bolesna, abnormalna psihička stanja

Question 4

Psihološki metod utvrđivanja postojanja neuračunljivosti

Answer 4

U obzir uzima samo posledice, odnosno poremećaji do kojih dolazi na psihičkom planu

Question 5

Mešoviti metod utvrđivanja postojanja neuračunljivosti

Answer 5

Za postojanje neuračunljivosti zahteva ostvarivanje biološkog i psihiloškog osnova

Potrebno je i postojanje nekog abnormalnog duševnog stanja i određenih psihičkih smetnji koje su prouzrokovane tim stanjem.

Question 6

Postojanje neuračunljivosti u našem krivičnom pravu

Answer 6

Za postojanje neuračunljivosti kumulativno mora biti ostvaren jedan od četiri oblika duševne poremećenosti (biološki osnov) i jedan od dva oblika psihičkih smetnji (psihološki osnov).

Potrebno je postojanje nekog abnormalnog duševnog stanja i određenih psihičkih smetnji prouzrokovanih tim stanjima.

Question 7

Četiri oblika biološkog osnova

Answer 7

1. Duševna bolest
2. Privremena duševna poremećenost
3. Zaostali duševni razvoj (oligofrenija)
4. Druga teža duševna poremećenost

Question 8

Duševna bolest kao oblik biološkog osnova

Answer 8

U pogledu trajanja, polazeći od savremenih stavova psihijatrijske doktrine, KZ ne pravi razliku prema njihovom trajanju odnosno mogućnostima izlečenja.

S obzirom na uzrok one se mogu podeliti na

1. egzogene – one koje su izazvane nekim spoljnim faktorima koji deluju na organizam, npr. epilepsija izazvana promenama na mozgu, psihoze izazvane infekcijom itd… i
2. endogene – one čiji je uzrok unutrašnji i kod kojih se ne mogu dokazati organski uzroci, npr. šizofrenija, paranoja, manično-depresivna psihozaciklotimija itd….

Question 9

Privremena duševna poremećenost kao oblik biološkog osnova

Answer 9

Obuhvata određena stanja koja su prolaznog karaktera, ređe normalna poput iscrpljenosti i pospanosti, a češće neka patološka stanja stanja izazvana jakim afektima ili intoksikacijom usled uzimanja alkohola i droga.

Question 10

Zaostali duševni razvoj kao oblik biološkog osnova

Answer 10

Oštećenje inteligencije, bez obzira na njen uzrok. Duševna zaostalost može biti laka, srednja i teška.

Question 11

Druga teža duševna poremećenost

Answer 11

One duševne poremećenosti koje se ne mogu podvesti pod prethodne tri a moraju biti teže. Npr neke psihopatije, poremećaji nagona ili teže neuroze.

Question 12

Psihološki osnov neuračunljivosti

Answer 12

Može se manifestovati kao odsustvo moći rasuđivanja i odsustvo moći odlučivanja.

Uslov je postavljen alternativno odnosno traži se da učinilac ili nije mogao da shvati značaj svog dela ili da nije mogao da upravlja svojim postupcima.

Question 13

Odsustvo moći rasuđivanja

Answer 13

Podrazumeva nemogućnost shvatanja značaja svog dela.

Učinilac nije svestan značaja svog dela onda kada ne shvata prirodni značaj svoga dela, kada nije svestan delovanja prirodnih zakona i kada ne shvata društveni značaj svoga dela.

Question 14

Odsustvo moći odlučivanja

Answer 14

Podrazumeva nemogućnost upravljanja svojim postupcima.

Učinilac ne može upravljati svojim postupcima onda kada još vlada svojim razumom, ali je izgubio vlast nad voljom.

Question 15

Uslovi postojanja neuračunljivosti

Answer 15

Kumulativno moraju biti ostvarene psihološka i biološka komponenta.

Uvek kumulativno mora biti ostvaren jedan od četiri oblika duševne poremećenosti i jedan od dva oblika psihičkih smetnji.
To znači da usjed jednog od četiri oblika duševne poremećenosti učinilac nije mogao da shvati značaj svojih postupaka ili nije mogao da upravlja svojim postupcima.

Question 16

Vreme postojanja neuračunljivosti

Answer 16

Obe komponente moraju postojati u momentu izvršenja dela.

Ako do neuračunljivosti dođe posle učinjenog dela to nije od značaja za utvrđivanje neuračunljivosti - lice je uračunljivo, a njegova duševna poremećenost ima procesni značaj.

Question 17

Neuračunljivost se uvek utvrđuje u odnosu na određeno krivično delo

Answer 17

Moguće je da jedan učinilac u istom vremenskom momentu bude neuračunljiv u odnosu na jedno delo, a uračunljiv u odnosu na drugo.

Npr. lice obolelo od paranoje usled sumanutih ideja proganjanja ne može da shvati značaj svog dela u pogledu ubistva lica za koje misli da ga proganja, ali može biti uračunljiv u pogledu onih krivičnih dela koja nemaju veze sa njegovim sumanutim idejama.

Question 18

Efekat neuračunljivosti

Answer 18

Lice koje ostvari svojom radnjom elemente bića kd a u stanju neuračunljivosti nije za to delo krivo.

Uzima se da ne postoji ni krivično delo jer nije ostvaren subjektivni element.

Question 19

Mere bezbednosti u odnosu na neuračunljivog učinioca

Answer 19

U odnosu na neuračunljivog učinioca, pod uslovom da je opasan za okolinu, mogu biti primenjene određene mere bezbednosti:

1. Obaveznog psihijatrijskog lečenja i čuvanja u zdravstvenoj ustanovi,
2. Obaveznog psihijatrijskog lečenja na slobodi, a uz njih i:
3. Zabrana vršenja poziva, delatnosti ili dužnosti
4. Zabrana upravljanja motornim vozilom
5. Oduzimanje predmeta

Question 20

Bitno smanjena uračunljivost

Answer 20

Postoji kada je sposobnost učinioca da shvati značaj svog dela ili da upravlja svojim postupcima usled jednog od četiri oblika duševne poremećenosti bila bitno smanjena.

Question 21

Biološki i psihološki osnovi kod BSU

Answer 21

Biološki osnov je isto postavljen kao i kod neuračunljivosti.

Razlika se javlja na psihološkom planu – ne radi se o odsustvu moći odlučivanja ili rasuđivanja, jer kod bitno smanjene uračunljivosti one postoje, ali se traži da je bar jedna od njih bila bitno smanjena.

Question 22

Efekat bitno smanjene uračunljivosti

Answer 22

Bitno smanjena uračunljivost ne isključuje krivicu, tako da se učiniocu mogu izreći sve krivične sankcije koje se mogu izreći i uračunljivom učiniocu.

Zakon predviđa mogućnost ublažavanja kazne.

Postoji i mogućnost da se uz kaznu izrekne mera bezbednosti obaveznog psihijatrijskog lečenja i čuvanja u zdravstvenoj ustanovi, a uz uslovnu osudu mera bezbednosti obaveznog psihijatrijskog lečenja na slobodi.

Question 23

Vreme postojanja bitno smanjene uračunljivosti.

Answer 23

Stanje bitno smanjene uračunlljivosti mora postojati u momentu izvršenja krivičnog dela.

Question 24

Krivična dela u odnosu na koja može postojati BSU

Answer 24

Procenjuje se u odnosu na određeno krivično delo, što znači da je moguće da u odnosu na jedno delo postoji bitno smanjena uračunljivost, a u odnosu na drugo potpuna uračunljivost.

Question 25

Obična smanjena uračunljivost

Answer 25

Ona se nalazi između bitno smanjene uračunljivosti i uračunljivosti.

Samo u slučaju bitno smanjene uračunljivosti postoji mogućnost ublažavanja kazne, dok obična smanjena uračunljivost može biti samo olakšavajuća okolnost kod odmeravanja kazne