Öndunarerfiðleikar nýbura - Steinn Jónsson

Question 1

Myndun lungna. Hvaða stig?

Answer 1

Embryonic stig (3-5 vikur)
- allir segmental broncharnir komnir
Pseudoglandular stig (5-17 vikur)
- terminal bronchioli en ekki geta til loftskipta
Canalicular stig (16-25 vikur)
- æðar, aveolar ducts og respiratory bronchi
Saccular/Alveolar stig (24vikur-term)

Question 2

Lungnaþroski. Hvað breytist milli 20. og 24. viku meðgöngu?

Answer 2

Á 20. viku eru háræðar ekki farnar að tengjast inn í alveolar ducts og epithelið er bara “simple cuboidal”
Á 24. viku hafa alveolar ducts víkkað og farnar að tengjast háræðunum auk þess sem epithelið er orðið að flöguþekju

Question 3

Alveolar frumur. Týpur og virkni?

Answer 3

Týpu 1 alveolar fr.: sjá um loftskiptin, liggja að háræðunum

Týpu 2 alveolar fr.: framleiða surfactant

Question 4

Einkenni önduarerfiðleika hjá nýburum.

Answer 4

Tachipnea 
Tachicardia 
Inndrættir (retrosternal / intercostal)
Stunur 
Cyanosa

Question 5

Hvers vegna heyrast stunur við öndunarerfiðleika hjá nýburum?

Answer 5

Því barnið leggur saman raddböndin til að auka þrýstinginn í thorax
- CPAP er notað til að auka þrýstinginn

Question 6

Hvað anda tachypneuiskur nýburi oft?

Answer 6

> 60/mín

Question 7

Cyanosa hjá nýbura. Mælt hvar, gildi og hvernig samanburður bendir til pathologiu?

Answer 7

Maður athugar mettun í hægri hendi -> á að vera > 90%

Hægri hendin er preductal og ef mettunin er svo mikið lægri í fæti bendir það til lungnaháþrýstings

Question 8

Öndunarerfiðleikar hjá nýburum. Helstu ddx?

Answer 8

Glærhimnusjúkdómur
Lungnabólga
Transient tachypnea
Aspiratio meconii				
Lungnaháþrýstingur
Pneumothorax
Lobar emphysema
Þindargallar
Coanal atresia
T - E fistula

Question 9

Lungnabólga hjá nýbura. Helstu bakteríur?

Answer 9

GBS
Gram neikvæðar
Listeria
Sveppir

Question 10

Lungnabólga hjá nýbura. Helstu áhættuþættir?

Answer 10

Hiti hjá móður
Legvatn farið í 24 tíma
GBS colonizering

Question 11

Lungnabólga hjá nýbura. Greining?

Answer 11

Klíník og rtg líkist oft RDS
Almennt eru krakkar sem fá strax öndunarerfiðleika með vot lungu en ef þau versna eftir kannski 2-3 tíma þá á að gruna sýkingu
Blpr.: Leukopenia eða diff sýnir mikið af stöfum bendir til sýkingar

Question 12

Lungnabólga hjá nýbura. Meðferð?

Answer 12

Ampicillin og genta

+ cephalosporin ef ekki tekst að mænustinga

Question 13

Vot lungu. Áhættuþættir?

Answer 13

Helst kannski nær fullburða krakkar sem teknir eru með keisara, ná þá síður að tæma lungun við fæðinguna

Question 14

Vot lungu. Einkenni?

Answer 14

Hröð öndun og önnur einkenni öndunarerfiðleika
- einkenni mest í byrjun og svo minnkar súrefnisþörf
Rtg klassískt
Geta verið hundveikir og þurft súrefni, jafnvel CPAP
- obs. geta fengið lungnaháþrýsting ef lengi hypoxiskir

Question 15

Meconium aspiration syndrome. Hvaða krakkar og hvers vegna?

Answer 15

Helst síðburar.
Gangsett eftir 41 viku, fylgjan virkar þá verr og fæðingin getur gengið illa
-> fetal distress
-> catecholamine
-> kúka í legvatnið

Question 16

Pneumothorax. 2 dæmi?

Answer 16

1. Fylgifiskur RDS. Oft þá að krakkarnir versna skyndilega þegar verið er að meðhöndla með CPAP -> tensions.
   - Þá þarf að setja dren.
2. Springur lungnablaðra við fæðingu. Þá er nóg að aspirera bara að framan, stundum jafnvel bara nóg að gefa súrefni.

Question 17

Congenital diaphragma hernia. Hvaða lungnavandamál?

Answer 17

Oftast hypertrophiskar æðar
Og eiginlega alltaf lungnaháþrýstingur
Betra ef hernierar seint því þá hefur lungað náð að þroskast

Question 18

Congenital diaphragma hernia. Meðferð?

Answer 18

Þarf eiginlega alltaf að setja þessa krakka á oscillator og gefa NO. Viljum ná lungnaháþrýstingnum under control og svo fara þau í aðgerð til að laga herniuna.

Question 19

Esophageal atresia. Öndunarvandi og öndunareinkenni?

Answer 19

Presentera eiginlega alltaf með hraðri öndun og leiðinlegum hósta, eins og selir.
Fara svo bara í aðgerð til að laga þetta.

Question 20

Esophageal atresia. Af hverju vitum við eigilega alltaf af þessu á meðgöngunni?

Answer 20

Svo mikið legvatn.

Question 21

Orsakir skorts á surfactant.

Answer 21

Fyrirburismi: óþroskuð emsímkerfi

Biluð framleiðsla: t.d. hypovolemia, shock

Question 22

RDS. Röntgeneinkenni?

Answer 22

Reticulogranular lungu
Loftbronchogram
Interstitial emphysema
Bjöllulaga brjóstkassi

Question 23

Í hverju þarf að gefa surfactant.

Answer 23

RDS

Stundum meconium aspiration: vegna toxískra áhrifa meconium

Question 24

RDS. Pathophysiologia.

Answer 24

Einfaldlega stíft lunga, eins og sement:
- Compliance lungna minnkaður
Functional recidual capacity (FRC) minnkað
Þenslugeta lungna minnkuð
Lungnablöðrur óstöðugar (samanfallnar, yfirþandar)
Hægri - vinstri shunt (um ductus)
= lungnaháþrýstingur hefur orðið
Effectivt lungnablóðflæði minnkað
Interstitial vökvi í lungum aukinn

Question 25

RDS. Meðferð.

Answer 25

Súrefni (halda 88-92% mettun)
Surfactant
Öndunaraðstoð
- CPAP, venjuleg öndunarvél, hátíðniöndunarvél
Niturildi ( NO ) (ef lungnaháþrýstingur)
- Stundum þarf að gefa Flolan (prostacyclin) ef mikill háþrýstingur
Hefðbundin aðhlynning
- umhverfishiti, eftirlit, vökvun, næring o.fl.

Question 26

RDS. Afleiðingar og hvers vegna?

Answer 26

Krónískur lungnasjúkdómur
- vegna súrefnisgjafar undir þrýstingi inn í lungun í langan tíma
Loftleki úr lungnablöðrum - pneumothorax (etv. pneumopericardium)
- vegna of mikils þrýstings inni í lungnablöðrunum
Augnbotnaskemmdir - retrolental fibroplasia
- vegna of mikils súrefnismagns í blóði

Question 27

Krónískur lungnasjúkdómur skiptist í hvað?

Answer 27

BPD (bronchopulmonary dysplasia)
- allir með RDS fá þetta: miðað við þörf fyrir viðbótarsúrefni við 4 vikna lífaldur
Chronic lung disease of the newborn
- miðað við þörf fyrir súrefni við 36 vikna meðgöngualdur