Nowy Świat Flashcards
Ephraim Squier i George Davis
“badanie kopców i publikacji „Ancient Monuments of the Mississippi Valley”
Rysowali I opublikowali wielkie dzieła na temat kopców (niektóre już nie istnieją) potwierdzili indiańskość kopców
“
Chronologia Ameryki Północnej
" Okres Archaiczny - 8000-1000 BC Okres Leśny Wczesny – 1000-200 BC Środkowy – 200BC -400 ne Późny – 400/500 ne – 700 ne Kultura Missisipi – ok. 700 ne – I poł XVIII w "
Okres Archaiczny
8,000-1,000 BC
Okres Leśny
“Wczesny – 1,000-200 BC
Środkowy – 200BC -400 ne
Późny – 400/500 ne – 700 ne”
Kultura Missisipi
ok. 700 ne – I poł XVIII w
Kultura Adena
“Około 1000 – 200 BC = Wczesny Okres Leśny
Dorzecze Ohaio (głównie środkowa część) – pierwsze kopce w tym regionie.
Dominuje łowiectwo i zbieractwo. Rolnictwo dopiero się rozpoczyna
Kilka-kilkanaście budynków na stanowisku.
Domostwo słupowe podtrzymujące dach, plecionka łączy między słupami, budowa na kole.
KOPCE
znaleziska w grobach: krzemień, ostrza Adena/Robins, drapacze, sikiery z kamienia gładzonego, fajki kamienne, kamienne plakietki ze wzorami,
ceramika: Naczynia o zaokrąglonym/spiczastym dnie.
Zdobienie ornamentem rytym, plastycznym (guzkami) oraz odciskami (np. ornament sznurowy, w późniejszym okresie odciskane wzory okres ok. 300 BC)) “
Kopce Kultury Adena
“kopce Grobowe ; Kopce Figuralne ;
Grave Creek Mound (Wirginia Zachodnia); Miamisburg Mound (Ohio)”
Grave Creek Mound
“Kopiec Kultury Adena, ok. 200-150 BC; Wirginia Zachodnia
dwie fazy budowy kopca”
Miamisburg Mound
“Kopiec Kultury Adena, Ohio
kilka faz budowy, rekonstrukcja rampy”
Stanowisko Biggs Site
“kopiec Kultury Adena, Kentucky, blisko Ohio River
kopiec z kilkoma pierścieniami wokół”
Pochówki w Kopcach Adena
ubogie - słabo wyposażone, ciałopalne | bogate - dobrze wyposażone, szkieletowe w pozycji wyprostowanej na wznak, czasem dodatkowe czaszki, położone w spalonych domach drewnianych albo na platformie drewnianej
Groty k. Adena
Typ Adena, Typ Robins
Kamienne plakietki z wyrytymi wzorami
“kultura Adena (1000-200 BC) - Różne wzory – ptactwa, geometryczne itp.
Może do rozcierania barwników? Choć łatwiej by było na płaskich płytkach, nie zdobionych.
Niektórzy dopatrywali się funkcji pierwszego pisma, ale wzory się niezbyt powtarzają. “
K. Hopewell
gdzie, kiedy, początki, specyfika, stanwiska, znaleziska
“Ameryka Północna, rzeka ohaio i Illinoi, Środkowy Okres Leśny, 200-400 BC.
> początki nad rzeką Ohaio – kontynuacja Adena – i w Illinoi
> Bardzo dalekosiężne podróże po surowce
> Różnice między Hopewell a Adena: czaszki dzieci dłuższe w Hopewell, rozwój kukurydzy, dalekosiężne wyprawy po surowce, kopce niskie, ale bardziej rozbudowane, kopce jako centrum osad i centrum kultu, osady co 20 km.
> Stanowiska (Kopce w Ohaio): Tremper Mound; Mound City; Newark; Kopiec Węża
> Znaleziska: Ceramika (codzienna I specjalna); naczynia kamienne; elementy sztuki z miki i miedzi; Ostrza krzemienne i z obsydianu; fajki; ozdoby; rzeźby z gliny/kamienia
“
Tremper Mound, Ohio
“§ Ok. 10 km od Portsmounth, Ohio, na wysoczyźnie nad rzeką Scioto
Kształt Zoomorficzny (?), prawdopodobnie otoczony był przez owalny nasyp ziemny (obecnie zniszczony)
Tzw ‘wielki dom; - konstrukcja słupowa na planie prostokąta lub owalu pod kopcami ziemnymi (kilka pomieszczeń) 60X30m
4 masowe groby (łącznie 375 skremowanych zwłok – różno-czasowe); 2 osoby pod podłogą tego domostwa lub „domu zmarłych” – pochówki szkieletowe (mimo że domy też były ‘palone’. Pochówki męskie)”
Mound City. Ohio
“Obecnie Hopewell Culture National Historical Park
24 kopce wewnątrz okręgu otoczonego niskimi wałami ziemi.
Całe pokryte trawą.
“
Newark, Ohio
“Kilka okręgów – największy okręg – 358m, w centrum kopiec w kształcie ptaka
Ośmiokąt, kwadrat, większość połączona alejami i drogami (nasypy ziemne)
6.4 km kw.
Stanowisko częściowo na terenie prywatnym = trudno utrzymać stanowisko w porządku.
“
Kopiec węża, Ohio
“Wcześniej uważano, że to Adena, teraz być może Hopewell, albo nawet późniejsze. Wciąż debata.
Rozwinięty – 350-400 m długości; 6 m szerokości, 1-1.5 m wysokości
Również jakoś połączone astronomiczne, jakoś powiązane z dniami przesilenia, itp.
(w naszych czasach wyznawcy ‘New Age’ próbują organizować jakieś ceremonie)
“
Monte Sano
Kopce z epoki Archaicznej - 5000 BC, Północna Ameryka, delta Missisipi - Luizjana.
Kopce Muszlowe
Kopce z epoki Archaicznej - ok. 5500-1000 BC. Środkowy Zachód i Południe (łącznie z Florydą)
Kopce okresu Archaicznego
“ Pierwsze Kopce Ziemne (środkowy i końcowy archaik)
Lokowanie na owalu.
Centrum puste (czasem małe kopce/paleniska)
Brak elementów pogrzebowych»_space; kopce nie służą celom pogrzebowym jak później.
Lokowane nad rzekami na wysoczyźnie (25/30 m nad rzekami»_space; dobrze widoczne z odległości)
Być może wyznacznik terenu dla kultur zbieracko łowieckich
Być może miejsce świętowania
“
Watson Brake
“Kopce z epoki Archaicznej. Początek ok 3400 BC. Luizjana
11 kopców wokół placu, 370X280 m, na wysoczyźnie blisko rzeki
Kilka epizodów osadniczych – brak śladów stałego osadnictwa (prawdopodobnie sezonowa baza dla łowców-zbieraczy)
Brak śladów pochówków (są paleniska, dużo kości zwierząt»_space; świętowanie(?))
Stanowisko opuszczone ok. 2800 BC (prawd. zmiany środowiskowe, m. in. zmiana biegu rzeki Arkansas River)
Znaleziono ślady małego nasypu, być może łączącego większość z kopców.
“
Stanowiska Archaiczne Północ Ameryki
Monte Sano. Watson Brake
Okres Archaiczny
”* 8000-6000 BC - wczesny okres archaiczny
* 6000-3000 BC - środkowy okres archaiczny
* 3000-1000 BC - Późny Okres Archaiczny
» Koniec różnie, zależnie od terenów. Najpóźniej - przybycie EU”
Kultura Poverty Point
“Późny Okres Archaiczny, Kultury Północnej Ameryki, wzdłuż rzeki Missisipi ok. 1700-700 BC
Największy i najbardziej złożony zespół „wczesnych” kopców, kopce wznoszone przez kilkaset lat.
Łowcy-Zbieracze (gł. Jelenie, orzechy, inne rośliny, ryby)»_space; jest już ceramika, nie ma rolnictwa»_space; trudno mówić o typowym neolicie.
“
Stanowisko Poverty Point
“Stanowisko K. Povery Point. 6 łukowatych nasypów ziemnych (25mX1-2m) oraz kopce ziemne. Zamieszkałe stale (kilkuset mieszkańców), domostwa owalne (4-4.5 m średnicy) – kilkaset mieszkańców (w apogeum nawet do kilku tysięcy). Rozwinięty handel (głównie surowce importowane)
Zabytki: kopiec Ptaka. Ceramika. figutki gliniane. miedź i strebro. obciążniki do sieci rybackiej. “
Kultura Fremont
“100bc-1300 ne - Pogranicze archaiku i kultury rolniczej . Południowy Zachód (Stan Utah, wsch. Nevada, części zach. Kolorado i wielkiej Kotliny)
Gospodarka: Zbieracko łowiecka. Uprawa kukurydzy. Architektura - najpierw półziemnianki. Potem kamienna > wpływ k. Pueblo
Sztuka Naskalna i figurki gliniane. “
Capitol Reef
Utah. K. Fremont. Sztuka naskalna.
Okres Archaiczny wg Willey i Philipps (1958) - 6
“1. polowanie na zwierzęta mniejsze niż megafauna.
- wzrost znaczenia zbieractwa roślin
- większa stabilizacja osadnictwa dzięki specjalizacji gospodarki (np.. Rybołówstwo, zbieractwo)
- Różnorodność narzędzi kamiennych
- Różnorodność narzędzi z innych surowców (kości, ““morska kość słoniowa””, poroże, moszle, miedź, glina itp)
- obrządek grobowy (bardziej formalne pochówki)”
Cynthia Irwin-Williams
pracuje nad archaikiem terenów południowo-zachodnich
Okres Archaiczny na Południowym Zachodzie (2 stanoiska)
“8000/5500 BC - 200 ne/czasy historyczne.
Polowanie na jelenie, zające, owce itp..
Znaleziono dużo kamieni do rozcierania. (mano i metate)
Stanowiska - Milagro, Bat Cave”
Milagro
stanowisko okresu archaicznego ameryki Południowo Zachodniej
Bat Cave
stanowisko okresu archaicznego ameryki Południowo Zachodniej
Najwcześniejsze ślady uprawy kukurydzy w o. archaicznym
Południowa Arizona, ok. 2000 BC
Pierwsze kanały irrygacyjne, o. archaiczny
ok. 2000/1500 BC, południowa Arizona.
Olmekowie
“1400-400 BC
Stan Vera Cruz i Stan Tabasco (nad rzeką Coatzacoalcos)
Kultura Autochtoniczna
“
Etapy rozwoju Kultury Olmeckiej:
“ San Lorenzo – 1400-1000 BC
La Venta – 1000-400 BC”
Preolmekowie
“Okres Preolmecki – 1,700 – 1,400 BC albo przed.
San Lorenzo
El Manati
San Andres”
El Manati
“1700-1200 BC
najważniejsze stanowisko preolmeckie
Manati A – 1700/1600-1500 BC – Preolmeckie
Manati B – 1500-1400 BC – Preolmeckie
Macayal A – 1400-1200 BC – współczesna z San Lorenzo
El Manati było pewnie świętą górą Olmeków – góra i woda u podnóża góry.
Góra = miejsce zamieszkiwania bogów i przodków»_space; El Manati górą specjalną.
Wiele Siekier wotywnych - zwykle zielonych
“
Siekiery Wotywne
znalezisko w El Manati - czesy Preolmeckie
San Lorenzo
“Olmekowie
najważniejsze stanowisko 1400-1000 BC
na szczycie płaskowyżu, przy Coatzacoalcos
Upadek - prawdopodobnie zmiany biegu rzeki”
Laguna de los Cerros
“Stanowisko Olmeckie.
Brakuje badań które potwierdzą dokładne datowanie. Między San Lorenzo a La Venta (współistnieje z nimi i pomiędzy nimi)”
La Venta
“Stanowisko Olmeckie.
1000-400 BC
Główne budowle: Kopiec A2, Wielka Piramida C1, Akropolis Stirlinga”
Rio Pesquera
święta rzeka dla Olmeków z La Venta. Znaleziono trochę rzeźb, dużo masek - niektóre pokryte rytami.
San Martin Pajapan
Wulkan, święta góra dla Olmeków z La Venta. Do 20 w na szczycie wulkanu była ustawiona rzeźba.
Matthew Stirling
jeden z Ojców nauki o Olmekach
C1 – Wielka Piramida
“Olmekowie
La Venta | 1000-400 BC
Ok. 30 m wysokości.
Jedna z hipotez: piramida oryginalnie miała mieć kształt stożka wulkanicznego – naśladowała stożków wulkanicznych z gór Północno-Zachodnich (kopiowanie świętego krajobrazu). “
Komplex A: Kopiec A2
“Olmekowie
La Venta | 1000-400 BC
w nim grobowce A, B (Sarkofag), E (ponad 100 siekier)”
„Akropolis” Stirlinga
“Olmekowie
La Venta | 1000-400 BC
Prawdopodobnie najświętsze miejsce.
Na powieżchni mozaiki, na mozaikach siekiery, pod mozaikami 28 warstw z serpentynu»_space; archeologia krajobrazu”
Sztuka Olmecka - 3 rodzaje i badaczka
“1. Sceny Mityczne – jeżeli sceny mają jakąś narrację.
2. Przedstawienie istot nadnaturalnych
3. Przedstawienie Ludzi
Beatrice de la Fuente”
Beatrice de la Fuente
zajmuje się sztuką Olmecką. Dzieli na 3 kategorie.
“1400-400 BC
Stan Vera Cruz i Stan Tabasco (nad rzeką Coatzacoalcos)
Kultura Autochtoniczna
“
Olmekowie
jeden z Ojców nauki o Olmekach
Matthew Stirling
Olmekowie: Figurka na ktorej tyle pojawiają się postacie bogów olmeckich i na podstawie której rekonstruuje się 10 głównych bóstw
Figurka z Las Limas
Olmekowie - Jedyne źródło jadeitu znane obecnie (środkowa-południowa Guatamala)
Rio Motagua
rzeki doliny Oaxaca
“Atoyac
Salado “
Dolina Oaxaca - dwa centra
"San Jose Mogote (2000-250 pne) Monte Alban (500 pne-700 ne)"
San Jose Mogote
“Dolina Oaxaca – Okres Preklasyczny w Mezoameryce
2000-250 pne
5 faz.
Tierra Largas - 1650-1400 pne - ““Men’s house”” - pierwsza budowla o charakterze publicznym
San Jose - 1400-950 pne - Motywy Olmeckie, importy z Olmanu
Rosario - 800-550 pne - Monument 3. Postać być może niewolnika. Symbole pod postacią , data walki/zabicia? Prowadzenie bitw. Branie jeńców. Ten monument przedstawia wszystkie elementy powiązane z fazą Rosario. “
Monte Alban
“Dolina Oaxaca
500 pne – 700 ne
Monte Alban 1 - 500 – 200 pne – Świątynia Tancerzy
Monte Alban 2 - 200 pne – 200/300 ne – Budowla J - pojawiają się hieroglify. “
Region Soconusco
"Najwcześniejsze stabilne osady Majańskie. Pierwsza ceramika Mezoameryki. Jedne z najwcześniejszych osadnictw Mezoameryki. Faza Barra - 1900-1700 pne Faza Locona - 1700-1550 pne Faza Okos - 1550-1450 pne Faza Cherla - 1450-1400 pne Faza Cuadros - 1400-1150 pne"
Faza Barra
“Region Soconusco, Wczesny Okres Preklasyczny na Ziemiach Majów
1900-1700 BC
Być może pierwsza w Mezoameryce ceramika. Być może ceremonialna.
Społeczność Egalitarna (równość, nie ma elit/instytucji itp.)”
Faza Locona
“Region Soconusco, Wczesny Okres Preklasyczny na Ziemiach Majów
1700-1550 BC
Pojawiają się też pierwsze figurki ludzkie (? Kultu przodków) i zwierząt
Zmiana Społeczna: Simple Chiefdom – proste wodzostwo.
Paso De la Amanda - Kopiec 6 – Rezydencja lokalnego wodza (bo pochówki różnią się od innych w okolicy)
Obok kopca – boisko
Na podstawie tego odkrycia mówi się o pojawieniu się pierwszych wodzostw. “
Faza Ocos
“Region Soconusco, Wczesny Okres Preklasyczny na Ziemiach Majów
1550 – 1450 BC
Społeczność Simple Chiefdom (Proste wodzostwo)”
Faza Cherla
“Region Soconusco, Wczesny Okres Preklasyczny na Ziemiach Majów
1450-1400 BC
Pokrywa się z fazą San Lorenzo. Widać już wpływy Olmeckie. “
Faza Cuadros
"Region Soconusco, Wczesny Okres Preklasyczny na Ziemiach Majów 1400-1150 BC Olmekizacja obszaru Soconusco. Kolonizacja (?) Olmeków. R2D2"
Paso De la Amanda
“Faza Locona
1700-1550 BC
Kopiec 6 – Rezydencja lokalnego wodza (bo pochówki różnią się od innych w okolicy)
Obok kopca – boisko “
Środkowy Okres Preklasyczny na ziemiach Majów (okres, teren, 3 stanowiska)
"1000-400/300 pne Obszar Południowy – wybrzeże Pacyfiku: La Blanca El Ujuxte Kaminaljuyu (kontynuacja w późnym okresie preklasycznym)"
Późny Okres Preklasyczny na ziemiach Majów (kiedy, gdzie, 2 stanowiska)
“400/300 pne – 250 ne
Wykształcenie się pierwszych struktur państwowych.
El Mirador
Kaminaljuyu”
El Mirador
“Późny Okres Preklasyczny na ziemiach Majów
400/300 pne – 250 ne
miasto na nizinach, północna Gwatemala, niedaleko granicy z Meksykiem.
Kompleks Jaguara (El Tigre) – platforma, na której były budowane kolejne struktury. Triadyczna. W obrębie znajduje się świątynia 34 – ozdobiona wyobrażeniami pazurów jaguara. “
Kaminaljuyu
“Późny Okres Preklasyczny na ziemiach Majów
400/300 pne – 250 ne
Na wyżynach, na południu, obecne miasto Gwatemala. “
