Archeologia Śrdowiskowa Flashcards
Banada
równina w Ameryce Południowej nawiedzana wylewami rzek.
równina w Ameryce Południowej nawiedzana wylewami rzek.
Banada
Brama
szerokie obniżenie między grupami górskimi.
szerokie obniżenie między grupami górskimi.
Brama
Cypel
klin lądu wchodzący w morze.
klin lądu wchodzący w morze.
Cypel
Debrza
forma parowu wytworzona w zalesionym terenie o łagodniejszych zboczach i oddzielonym dnie.
forma parowu wytworzona w zalesionym terenie o łagodniejszych zboczach i oddzielonym dnie.
Debrza
Depresja
obszar lądowy leżący poniżej poziomu morza. Najgłębsza to rów Jordanu wraz z Morzem Martwym - 392 m p.p.m., największa - Kaspijska 710 000 km2, najgłębszą kryptodepresją jest niecka Bajkału - 1164 m p.p.m.
obszar lądowy leżący poniżej poziomu morza. Najgłębsza to rów Jordanu wraz z Morzem Martwym - 392 m p.p.m., największa - Kaspijska 710 000 km2, najgłębszą kryptodepresją jest niecka Bajkału - 1164 m p.p.m.
Depresja
Dolina
długa, najczęściej rozgałęziona forma terenu, powstała wskutek erozyjnej działalności rzeki stale płynącej lub okresowej.
długa, najczęściej rozgałęziona forma terenu, powstała wskutek erozyjnej działalności rzeki stale płynącej lub okresowej.
Dolina
Drumlin
podłużny niewysoki pagórek (dług. 100 - 150 m, wys. 5 - 60 m) pochodzenia polodowcowego, występuje gromadnie. W Polsce w okolicach Dobrzynia nad Wisłą zajmują 32 km2.
podłużny niewysoki pagórek (dług. 100 - 150 m, wys. 5 - 60 m) pochodzenia polodowcowego, występuje gromadnie. W Polsce w okolicach Dobrzynia nad Wisłą zajmują 32 km2.
Drumlin
Dział
silnie wydłużony pagórek lub wzgórze między dwiema dolinami.
silnie wydłużony pagórek lub wzgórze między dwiema dolinami.
Dział
Field
rozległy, silnie spłaszczony obszar noszący ślady lodowcowych przekształceń (liczne barańce, niewielkie wały).
rozległy, silnie spłaszczony obszar noszący ślady lodowcowych przekształceń (liczne barańce, niewielkie wały).
Field
Głaz
duży odłam skały litej, o rozmiarach od kilku decymetrów do kilku metrów.
duży odłam skały litej, o rozmiarach od kilku decymetrów do kilku metrów.
Głaz
Głaz narzutowy - eratyk
- fragment skalny różnej wielkości przyniesiony przez lądolód.
- fragment skalny różnej wielkości przyniesiony przez lądolód.
Głaz narzutowy - eratyk
Gołoborza
nagromadzenie bloków i gruzu skalnego, przeważnie pokryte roślinnością, występujące w szczytowych partiach niektórych gór.
nagromadzenie bloków i gruzu skalnego, przeważnie pokryte roślinnością, występujące w szczytowych partiach niektórych gór.
Gołobrza
Góra stołowa - stoliwo
góra o bardzo wyraźnie spłaszczonym, rozległym wierzchołku, odciętym ostrymi krawędziami od stromych stoków.
góra o bardzo wyraźnie spłaszczonym, rozległym wierzchołku, odciętym ostrymi krawędziami od stromych stoków.
Góra stołowa - stoliwo
Górotwór
obszar górski jednolity pod względem krajobrazu lub sposobu powstania.
obszar górski jednolity pod względem krajobrazu lub sposobu powstania.
Górotwór
Grań
stromy, ostry, często poszarpany skalisty grzbiet górski.
stromy, ostry, często poszarpany skalisty grzbiet górski.
Grań
- jest to podłużna wypukłość powierzchni ziemi położona na zboczu.
Grzbiet
Grzbiet
- jest to podłużna wypukłość powierzchni ziemi położona na zboczu.
Holweg - głębocznica
forma przypominająca wąwóz, wytworzona w materiale zwięzłym, wskutek działalności kół wozów ułatwiających erozyjną działalność wód opadowych.
forma przypominająca wąwóz, wytworzona w materiale zwięzłym, wskutek działalności kół wozów ułatwiających erozyjną działalność wód opadowych.
Holweg - głębocznica
Jar
młoda dolina wycięta przez wodę w strukturze płytowej.
młoda dolina wycięta przez wodę w strukturze płytowej.
Jar
Kanion
głęboko wycięta dolina rzeczna o bardzo stromych zboczach.
głęboko wycięta dolina rzeczna o bardzo stromych zboczach.
Kanion
Kar
- cyrk lodowcowy - wklęsła kotlina, z trzech stron otoczona stromymi ścianami, często wypełniona wodą.
- cyrk lodowcowy - wklęsła kotlina, z trzech stron otoczona stromymi ścianami, często wypełniona wodą.
Kar
Karling
turnia o zboczach ograniczonych urwistymi ścianami.
turnia o zboczach ograniczonych urwistymi ścianami.
Karling
Kem
- pagórek lub wzgórze utworzone przez akumulację materiałów lodowcowych, z jednej strony ograniczony ścianą lodu.
- pagórek lub wzgórze utworzone przez akumulację materiałów lodowcowych, z jednej strony ograniczony ścianą lodu.
Kem
Kopa
góra o stromych stokach i zaokrąglonym niezbyt szerokim wierzchołku.
góra o stromych stokach i zaokrąglonym niezbyt szerokim wierzchołku.
Kopa
Kotlina
rozległa, wklęsła forma terenu, otoczona ze wszystkich stron wzniesieniami i niezbyt wydłużona.
rozległa, wklęsła forma terenu, otoczona ze wszystkich stron wzniesieniami i niezbyt wydłużona.
Kotlina
Kraina
określony i nazwany imieniem własnym teren, wyróżniający się zespołem cech fizyczno-geograficznych.
określony i nazwany imieniem własnym teren, wyróżniający się zespołem cech fizyczno-geograficznych.
Kraina
Karjobraz
ogół cech wyróżniających określony teren.
ogół cech wyróżniających określony teren.
Krajobraz
Kuesta
próg - stroma krawędź w terenie między łagodnie nachylonymi warstwami skalnymi, z których górne są twarde, odporne na wietrzenie, zaś dolne ulegają erozji
próg - stroma krawędź w terenie między łagodnie nachylonymi warstwami skalnymi, z których górne są twarde, odporne na wietrzenie, zaś dolne ulegają erozji
Kuesta
Lęk - synklina
wklęsła część fałdu powstałego przez wygięcie warstw podczas procesu fałdowania.
wklęsła część fałdu powstałego przez wygięcie warstw podczas procesu fałdowania.
Lęk-synklina
Marmit
lejowate zagłębienie skalne o wygładzonych ścianach, wyżłobione pod lodowcem, wskutek wirowego ruchu wody i odłamów skalnych.
lejowate zagłębienie skalne o wygładzonych ścianach, wyżłobione pod lodowcem, wskutek wirowego ruchu wody i odłamów skalnych.
Marmit
Masyw
zwarty i jednolity górotwór bez wyraźnych łańcuchów górskich i bez stromych szczytów.
zwarty i jednolity górotwór bez wyraźnych łańcuchów górskich i bez stromych szczytów.
Masyw
Magot
twardzielec, chom - ostaniec wznoszący się ponad powierzchnią krasowego zrównania.
twardzielec, chom - ostaniec wznoszący się ponad powierzchnią krasowego zrównania.
Magot
Mulda
niecka, kotlina - szerokie, zamknięte wgłębienie o kształcie okrągłym lub eliptycznym, powstałe przez wgięcie warstw skorupy ziemskiej.
niecka, kotlina - szerokie, zamknięte wgłębienie o kształcie okrągłym lub eliptycznym, powstałe przez wgięcie warstw skorupy ziemskiej.
Mulda
Muton-baraniec
podłużny lub kopulasty występ podłoża skalnego, wygładzony i porysowany przez lodowiec.
podłużny lub kopulasty występ podłoża skalnego, wygładzony i porysowany przez lodowiec.
Muton-baraniec
Nizina
teren znajdujący się na bezwzględnej wysokości od 0 do ok. 300 m nad poziomem morza. Rozległe niziny nazywamy niżem.
teren znajdujący się na bezwzględnej wysokości od 0 do ok. 300 m nad poziomem morza. Rozległe niziny nazywamy niżem.
Nizina
Nunatak
skalista wyspa wystająca spod lądolodu, ale nim nie pokryta.
skalista wyspa wystająca spod lądolodu, ale nim nie pokryta.
nunatak
Oronium
nazwa łańcucha górskiego (np. Tatry).
nazwa łańcucha górskiego (np. Tatry).
Oronium
Ostaniec
góra lub wzgórze wznoszące się ponad powierzchnią zrównania, zachowane przed denudacją z powodu szczególnej odporności.
góra lub wzgórze wznoszące się ponad powierzchnią zrównania, zachowane przed denudacją z powodu szczególnej odporności.
Ostaniec
Oz
silnie wydłużona forma pagórkowata w postaci długiego, krętego wału, powstała w szczelinie lądolodu.
silnie wydłużona forma pagórkowata w postaci długiego, krętego wału, powstała w szczelinie lądolodu.
Oz
Pagórek
wypukła forma terenu o wysokości względnej kilku do kilkunastu metrów.
wypukła forma terenu o wysokości względnej kilku do kilkunastu metrów.
Pagorek
Parów
forma podobna do wąwozu, ale o łagodnych zboczach, przeważnie porośniętych roślinnością, o nieco szerszym dnie oddzielonym załomem od zboczy.
forma podobna do wąwozu, ale o łagodnych zboczach, przeważnie porośniętych roślinnością, o nieco szerszym dnie oddzielonym załomem od zboczy.
Parów
Peneplana
teren prawie poziomy, lekko falista równina.
teren prawie poziomy, lekko falista równina.
Peneplana
Piedmont
równina wyżynna będąca przedpolem gór.
równina wyżynna będąca przedpolem gór.
Piedmont
Pik
stromy szczyt górski
stromy szczyt górski
Pik
Plaja - takyr
- płaski obszar pokryty iłem, mułem lub piaskiem, stanowiący dno bezodpływowego okresowego jeziora w suchym klimacie.
- płaski obszar pokryty iłem, mułem lub piaskiem, stanowiący dno bezodpływowego okresowego jeziora w suchym klimacie.
Plaja - takyr
Płaskowyż
meseta - teren wyżynny, słabo rozczłonkowany dolinami o rozległej równinnej wierzchowinie.
meseta - teren wyżynny, słabo rozczłonkowany dolinami o rozległej równinnej wierzchowinie.
Płaskowyż
Pobrzeże
- bliżej nie określona część lądu w sąsiedztwie wybrzeża
- bliżej nie określona część lądu w sąsiedztwie wybrzeża
Pobrzeże
Podnóże
część terenu, z którego została wypiętrzona góra (lub góry).
część terenu, z którego została wypiętrzona góra (lub góry).
Podnóże
Pojezierze
obszar młodej rzeźby glacjalnej, na którym występują liczne jeziora związane ze zlodowaceniem oraz formy rzeźby powstałe wskutek nagromadzenia osadów przez lądolód (moreny, drumliny, ozy, sandry, kemy).
obszar młodej rzeźby glacjalnej, na którym występują liczne jeziora związane ze zlodowaceniem oraz formy rzeźby powstałe wskutek nagromadzenia osadów przez lądolód (moreny, drumliny, ozy, sandry, kemy).
Pojezierze
Polije
duże zagłębienie kotlinowe o płaskim dnie, powstałe wskutek procesów krasowych - może być suche lub stale wypełnione wodą.
duże zagłębienie kotlinowe o płaskim dnie, powstałe wskutek procesów krasowych - może być suche lub stale wypełnione wodą.
Polije
Przełącz
obniżenie linii grzbietowej między dwoma wierzchołkami
obniżenie linii grzbietowej między dwoma wierzchołkami
Przełącz
Przełom
odcinek doliny o dnie węższym, zboczach wyższych i bardziej stromych.
odcinek doliny o dnie węższym, zboczach wyższych i bardziej stromych.
Przełom
Przesmyk
wąski pas lądu między dwoma obszarami wód - morzami, jeziorami.
wąski pas lądu między dwoma obszarami wód - morzami, jeziorami.
Przesmyk
Przewieszka
ściana tak stroma, że odchylona jest w stronę doliny (obserwatora).
ściana tak stroma, że odchylona jest w stronę doliny (obserwatora).
Przewieszka
Region
określony i nazwany imieniem własnym teren, wyróżniający się zespołem cech krajobrazowych, naturalnych lub wynikających z działalności człowieka.
określony i nazwany imieniem własnym teren, wyróżniający się zespołem cech krajobrazowych, naturalnych lub wynikających z działalności człowieka.
Region
Rzeźba
ukształtowanie powierzchni Ziemi.
ukształtowanie powierzchni Ziemi.
Rzeźba
Sandr-zandr
rozległy, płaski stożek utworzony ze żwirów i piasków osadzonych przez wody wypływające spod lodowca i spływające z jego powierzchni.
rozległy, płaski stożek utworzony ze żwirów i piasków osadzonych przez wody wypływające spod lodowca i spływające z jego powierzchni.
Sandr-zandr
Serak
wielka bryła lodu powstała wskutek łamania się lodowca na stromym progu skalnym w dolinie lodowcowej.
wielka bryła lodu powstała wskutek łamania się lodowca na stromym progu skalnym w dolinie lodowcowej.
Serak
Siodło
jest to obniżenie grzbietu powstałe między dwoma sąsiednimi wzniesieniami.
jest to obniżenie grzbietu powstałe między dwoma sąsiednimi wzniesieniami.
Siodło
Skalica
forma terenu, gdzie lita skała ukazuje się na powierzchni, nie przykryta zwietrzeliną (potocznie nazywana skałą). Zależnie od kształtów wyróżnia się: grzyby skalne, iglice, turniczki, chłopki, maczugi, materace, mury, kopy, ambony, baszty itp.
forma terenu, gdzie lita skała ukazuje się na powierzchni, nie przykryta zwietrzeliną (potocznie nazywana skałą). Zależnie od kształtów wyróżnia się: grzyby skalne, iglice, turniczki, chłopki, maczugi, materace, mury, kopy, ambony, baszty itp.
Skalica
Spadek
nachylenie powierzchni terenu względem płaszczyzny poziomej. Jeżeli spadek wynosi np. 6,7% = 67 m/km, tzn. na długości jednego kilometra różnica wysokości wyniesie 67 m.
nachylenie powierzchni terenu względem płaszczyzny poziomej. Jeżeli spadek wynosi np. 6,7% = 67 m/km, tzn. na długości jednego kilometra różnica wysokości wyniesie 67 m.
Spadek
Szczyt
najwyższy punkt na wypukłej formie terenu (np. pagórek, wzgórze, góra).
najwyższy punkt na wypukłej formie terenu (np. pagórek, wzgórze, góra).
Szczyt
Ściana
stok bardzo stromy, niemal pionowy, wysoki i obnażony.
stok bardzo stromy, niemal pionowy, wysoki i obnażony.
Ściana
Taras/Terasa
płaski, poziomy próg na zboczu doliny rzeki lub nad brzegami morza, powstały wskutek wzmożonej działalności erozyjnej.
Teren
jest to dowolna część lądu o nieograniczonym zasięgu;- falisty - posiada długie skłony o niewielkich wysokościach, bez ostrych krawędzi, wysokości względne do 50 m;
- pagórkowaty - posiada niewielkie wysokości względne (jak falisty), ale dość strome i krótkie stoki;
- górzysty - posiada wysokości względne od 50 do 300 m, wzgórza mają dość strome stoki, niewielkie obszary równinne;
- górski - wysokości względne przekraczają 300 m, dość strome stoki, częściowo skalisty, wyraźne działy wodne;
- wysokogórski - posiada liczne formy polodowcowe lub lodowce, urwiste ściany skalne, ostre wierzchołki i granie.
Trawers
górski szlak wiodący w poprzek zbocza lub ściany górskiej.
górski szlak wiodący w poprzek zbocza lub ściany górskiej.
Trawers
Turnia
skalista góra o stromych ścianach i ostrym wierzchołku.
skalista góra o stromych ścianach i ostrym wierzchołku.
Turnia
Urwisko
- stroma, nieraz pionowa ściana podlegająca denudacji głównie przez obrywanie i odpadanie materiału.
- stroma, nieraz pionowa ściana podlegająca denudacji głównie przez obrywanie i odpadanie materiału.
Urwisko
Uwał
większa od lejka wklęsła forma krasowa
większa od lejka wklęsła forma krasowa
Uwał
Watt
płaski, szeroki pas wybrzeża, okresowo zalewany przez morze w czasie przypływu.
płaski, szeroki pas wybrzeża, okresowo zalewany przez morze w czasie przypływu.
Watt
Wądół
- forma parowu o błotnistym dnie, powstała wskutek pełznięcia napojonego wodą materiału skalnego (ziemistego).
- forma parowu o błotnistym dnie, powstała wskutek pełznięcia napojonego wodą materiału skalnego (ziemistego).
Wądół
Wąwóz
wydłużona wklęsła forma o jednostronnym spadku, urwistych zboczach i wąskim dnie.
wydłużona wklęsła forma o jednostronnym spadku, urwistych zboczach i wąskim dnie.
Wąwóz
Wertepy
teren trudny do przebycia dla ludzi lub pojazdów.
teren trudny do przebycia dla ludzi lub pojazdów.
Wertepy
Widnokrąg
linia, wzdłuż której widoczna z danego stanowiska część terenu lub powierzchni morza, wydaje się stykać ze sklepieniem niebieskim.
inia, wzdłuż której widoczna z danego stanowiska część terenu lub powierzchni morza, wydaje się stykać ze sklepieniem niebieskim.
Widnokrąg
Wierzchołek
jest to najwyższa część góry
jest to najwyższa część góry
Wierzchołek
Wyżyny
powierzchnia lądu znajdująca się wyżej niż niziny. Rozległe wyżyny noszą nazwę wyżu.
powierzchnia lądu znajdująca się wyżej niż niziny. Rozległe wyżyny noszą nazwę wyżu.
Wyżyny
Zbocze
jest to część góry między wierzchołkiem a podnóżem.
jest to część góry między wierzchołkiem a podnóżem.
Zbocze
Zona-strefa
obszar wydzielony z większego obszaru.
obszar wydzielony z większego obszaru.
zona-strefa
Zlewisko
obszar, z którego wody powierzchniowe spływają do jednego morza lub oceanu.
obszar, z którego wody powierzchniowe spływają do jednego morza lub oceanu.
Zlewisko
Źleb
długa, wąska forma wklęsła na bardzo stromym stoku, wycięta w litej skale wskutek działalności wód deszczowych i roztopowych oraz osuwających się piargów i lawin kamienistych.
długa, wąska forma wklęsła na bardzo stromym stoku, wycięta w litej skale wskutek działalności wód deszczowych i roztopowych oraz osuwających się piargów i lawin kamienistych.
Źleb