Egipt i Bliski Wschód Flashcards
Antropopresja
Ogół działania człowieka mającego wpływ na środowisko przyrodnicze, w którym żyje (S. Kadrow, 2010)
Najbardziej zauważalne zjawisko wpływające na przyrodę – rolnictwo.
Pierwsze ślady udomowienia na świecie (6 ośrodków)
“bliski wschód - 10K pne (pszenica, jęczmień, koza, owca)
pd-wsch Azja - 9K pne (ryż, groch, fasola)
Daleki wschód - 8 K pne (proso, koza, świnia)
Północna Afryka - 8K pne (sorgo, proso, bydło rogate)
Środkowa Amryka - 8K pne (kukurydza, dynia, tykwa, papryka, fasola)
Andy - 8K pne (dynia, tykwa, papryka, fasola, ziemniaki, lama, alpaka)”
K Natufijska (okres, teren, specyfika, 3 stanowiska)
“koniec neolitu (10500-8300K pne)
żyzny półksiężyc
początki uprawy zboża, początki osadnictwa, początki handlu wymiennego
Beidah (południe, Jordan); Ain Malaha (Eynan, Galilea); Wadi Natuf (góry Karmel)”
Beidha
“Stanowisko, m.in. Natufien i neolit preceramiczny. Jordan południowy.
Znaleziono pomieszczenia kamienne, ślady po belkach, początki budowli prostokątnych. Początki ““uliczek”””
Wadi Natuf
“Stanowisko k Natufien.
Odkryte przez Dorothy Garrod (30 lata XX wieku)
Pierwsze odkryte stanowisko k. Natufien. Góry Karmel “
Jerycho
“Wiele Okresów, m. inn. Neolit preceraiczny. (Tel)
Osadnictwo z 100-1000 mieszkańcami. Rozwinięte ale brak ceramiki
Chaty: do kilkunastu metrów. Kamienne móro-ściany
Pochówki - pod podłogami. Wyciąganie czaszek z pochówków. “
Ain Gazal
“Jordan. M. in. Neolit Preceramiczny.
Figurki 0.5 metrowe i czaszki -maski “
Ogół działania człowieka mającego wpływ na środowisko przyrodnicze, w którym żyje (S. Kadrow, 2010)
Antropopresja
Dorothy Garrod
1892-1968, brytyjska archeolog, pierwsza kobieta profesor na uniwersytecie w Oxford i Cambridge
Odkrywczyni kultury Natufien
Paleolit na Bliskim Wschodzie
“ Lower Paleolithic: 500,000
Middle Paleolithic: 25,0000
Upper Paleolithic: 60,000
Late Paleolithic: 24,000 – 10,000 “
Kultury późnego Paleolitu Egipt
“Kultura Afjańska – 11-10 K pne
Kultura Esnańska – 10.5-9.5 K pne
Kultura Qadańska – 12-10.5 K pne”
Kultury Epipaleolitu na terenach egiptu
“Elkabian
Qarunian”
Neolit Pustyni Zachodniej
“Udomowienie zwierzat - 7/6 K pne
Stanowiska: Nabta Playa, Gebel Ramlah”
Nabta Playa
Stanowisko z okresu Neolity Pustyni Zachodniej, Egipt. Ok 6K pne. Stanowisko Megalityczne
Gebel Ramlah
Stanowisko z okresu Neolity Pustyni Zachodniej, Egipt. Funkcjonuje do ok. 5K pne. Cmentarzysko i pozostałości po osadnictwie.
Puchary Tulipanokształtne
Znaleziono na Stanowisku Gebel Ramlah (Neolit Pustyni Zachodniej), a potem również z k, Tasa (Neolit Delty Nilu)
Djara
Kultura z Neolitu Pustyny Zachodniej, późniejsza (ok 5K pne). Już bliżej Delty Nilu.
Neolityzacja Delty Nilu
"od ok. 5K pne. Kultury: Fajum 5300/5200 – 4500 Merimde - 5000/4900 = 4500/4400 Omari: 4700/4600 – 4400 Potem - k. Maadi-Buto/Kultura Dolno-Egipska"
Neolityzacja Południa Egiptu
"od ok. końca 5 K pne / początek 4 k pne Kultury: Tasa-Badari: koniec 5k pne Badari: 4100-3800/3700 pne Potem: Nagada"
Kultura Fajum
“Neolit Delty Nilu
5300-4500
Kultura Fayum A / Fayumian (potem Moerian: 4400-3400)
Jezioro Moeris. Pierwsze grupy rolnicze
Osadnictwo i Gospodarka: porozrzucane nad brzegami jeziora. Uprawa pszenicy i jęczmienia. Hodowla bydła, owcy i kozy. Rybołustwo i łowiectwo.
Znaleziska: Jamy Zasobowe. Dużo ostrzy do sierpów. Groty strzał. Żarna, rozcieracze. Kamienna głowica maczugi. Kamienne Palety. Elementy z kości - igły, harpuny, paciorki. Ceramika. Kosze wiklinowe.
Ceramika: bez dekoracji. czerwona albo czarna. powieszchcnia czasem polerowana/gładzona. “
Kultura Merimde
“Neolit Delty Nilu
5000/4900 – 4500/4400
Osadnictwo i Gospodarka: pozostałości osady rozłożone na 25 hektarów. (16K osób? 5 K osób?)
Pochówki: więcej pochówków niż Fajum. W jamach, często na prawym boku, czasem na lewym, zwykle na północ. Maty w pochówkach.
3 fazy kultury”
Kultura z Neolitu Pustyny Zachodniej, późniejsza (ok 5K pne). Już bliżej Delty Nilu.
Djara
Stanowisko z okresu Neolity Pustyni Zachodniej, Egipt. Funkcjonuje do ok. 5K pne. Cmentarzysko i pozostałości po osadnictwie.
Gebel Ramlah
Stanowisko z okresu Neolity Pustyni Zachodniej, Egipt. Ok 6K pne. Stanowisko Megalityczne
Nabta Playa
“Udomowienie zwierzat - 7/6 K pne
Stanowiska: Nabta Playa, Gebel Ramlah”
Neolit Pustyni Zachodniej
“Elkabian
Qarunian”
Kultury Epipaleolitu na terenach egiptu
Merimde, Fayum A
“Dolny Egipt, Wczesno-pre-dynastyczny
5200-4500”
Moerian-Omari
“Dolny Egipt, Wczesno-pre-dynastyczny
4500-3800”
Kultura Dolno Egipska (wczesna, środkowa, późna)
“Dolny Egipt, Wczesno i Środkowo Pre Dynastyczny
3800-3300”
Nagada II
“Dolny Egipt Środkowo Pre Dynastyczny : 3300-3200
Górny Egipt Środkowo Pre Dynastyczne: 3500-3200”
Badari-Tasa
“Górny Egipt, Wczesno Predynastyczny
4500-3800”
Nagada I
“Górny Egipt, środkowo Predynastyczny
3800-3500”
Nagada III
“Górny i Dolny Egipt Póżno Predynastyczny i dynastyczny archaiczny
3200-2686 (dynastie 0-II)”
Faysaliyya
“stanowisko UJ w Jordanii
paleolit, neolit, wczesny brąz
2 wykopy archeologiczne, 1 wykop geologicznych.
1) Konstrukcje 1 – Konstrukcja Kamienna:
2) Kontrukcja 2 – spora zagroda (wcześniej uznana za tamę)
“
Fan skraper
drapacz retuszowany z płaskich bloków. Neolityczne (i wczesny brąz). Dużo takich krzemieni na stanowisku Faysaliyya w Jordanii
Naczynie akaba
płaskodenna misa – chalkolit
Kamień Pentaniowy
“służący zwykle do przywiązywania linii
Faysaliyya (Jordania) wstawiony w mur konstrukcji 2 (zagroda) - albo użyty na nowo bądź jest to kamień-bóstwo a nie kamień pentaniowy.
“
Al-Munqata’a
“UJ w Jordanii. Stanowisko górskie, trudne do dostania się.
Neolityczna osada, od Neolitu pre-ceramicznego A, do późnego Neolitu ceramicznego (reprezentowane przez kulturę Jerycho 9 albo Gaba)
”
różnica między ceramikąneolityczną a wczesnego brązu
Naczynia Neolityczne – błyszczące. Naczynia Wczesnobrązowe – matowe.
Neolit w Anatolii
“1. Hacilar (od Neolitu A-ceramicznego)
2. Can Hassan (od Neolitu A-ceramicznego)
3. Catalhoyuk (od Neolitu Ceramicznego)
“
Stanowiska UJ w Jordanii (2)
Faysaliyya
Al-Munqata’a
“służący zwykle do przywiązywania linii
Faysaliyya (Jordania) wstawiony w mur konstrukcji 2 (zagroda) - albo użyty na nowo bądź jest to kamień-bóstwo a nie kamień pentaniowy.
“
Kamień Pentaniowy
płaskodenna misa – chalkolit
Naczynie akaba
drapacz retuszowany z płaskich bloków. Neolityczne (i wczesny brąz). Dużo takich krzemieni na stanowisku Faysaliyya w Jordanii
Fan skraper
Okres Uruk
“Mezopotamia, Koniec IV tysiąclecia
Pismo - od tokenów do stelli z pismem
Sztuka - głowa damy z uruk; figutka mężczyzny (pre-adorant)
Społeczeństwo - rozdział funkcji społecznych (na rzemieślników itp.)
Ceramika - bardzo popularne misy ze zciętym wylewem; ćwieki urudzkie
Architektura - na planie trójdzielnym / w kształcie T / na podwyższeniu”
ćwieki urudzkie
“mezopotamia, okres Uruk (koniec iV w)
wykonywane z cegły palonej (nie suszonej), wykorzystywane do dekoracji – np. zewnętrznych ścian świątynnych, oraz do ochrony – wypalane bardziej odporne na deszcz itp.”
Głowa Damy z Uruk
“Mezopotamia | okres Uruk, koniec iV w pne.
złota głowo-maska”
Okres Sumero-Akadyjski
“Mezopotamia, III tysiąclecie
2900-2350 – okres starosumeryjski
2340-2200 – okres akadyjski
2112-2025 – okres neosumeryjski – III dynastia z Ur
> rozwój Państwa/Imperium/Cywilizacji
> Pismo - pojawiają się zapisy religijne, mity (epos o Gilgameszu), a później nawet przepisy kulinarne.
> architektura: Ziggurat - świątynie zaczynają nabierać różne kształty (nie tylko trójdzielne/kształt T), ale często budowane jako ziggurat”
Okres Sumeryjski
“Mezopotamia
2900-2350 pne
Państwa-Miasta
Sztuka: adoranci, mężczyzna przedstawiony z długą brodą i wlosami. sztuka Reliefów Pasowych (Sztandar z ur, Stela Sępów)”
Okres Akadyjski
“Mezopotamia
2340-2200
Centralizacja królestw Sumeryjskich pod władcą Akadyjskim.
Najbardziej znani władcy = Sargon Wielki, Naramsin
Sztuka - człowiek wciąż z brodą i długimi włosami. Adoranci. Reliefy nie pasemne (Stela Naramsina)”
Okres Nowosumeryjski
“Mezopotamia
2112-2025
Powrót do kultury Sumeryjskiej, państwa-miasta.
Największy z centrum: Ur (–> III dyn z Ur)
najbardziej znany władca: Gudea z Lagasz
sztuka - powrót do reliefów pasmowych. Wiele rzeźb Gudei - bez brody”
ENSI
“Okres Sumeryjski
2900-2350 pne
kapłan-władca”
LUGAL
“Okres Sumeryjski
2900-2350 pne
kapłan-władca ensi któremu udało się mieć pod sobą więcej niż jedno miasto”
“Okres Sumeryjski
2900-2350 pne
kapłan-władca”
ENSI
“Okres Sumeryjski
2900-2350 pne
kapłan-władca ensi któremu udało się mieć pod sobą więcej niż jedno miasto”
LUGAL
“Mezopotamia | okres Uruk, koniec iV w pne.
złota głowo-maska”
Głowa Damy z Uruk
“mezopotamia, okres Uruk (koniec iV w)
wykonywane z cegły palonej (nie suszonej), wykorzystywane do dekoracji – np. zewnętrznych ścian świątynnych, oraz do ochrony – wypalane bardziej odporne na deszcz itp.”
ćwieki urudzkie
