Mikrobiyoloji Flashcards
1
Q
Elektron taşıma zincirinde son elektron alıcı molekül
A
Oksijen
2
Q
Transdüksiyon
A
Virüs aracılığıyla hücreler arası gen aktarımı
Kısıtlı (lokalize) transdüksiyonda bakteriyofaj bakteri kromozomunun hep aynı yerine yapışır ve ayrılırken aynı DNA parçacığını alır (genellikle galaktoz enzimi geni)
Kısıtlanmamış (jeneralize) transdüksiyonda böyle bir olay yoktur
3
Q
Lineer plazmid
A
Lyme hastalığı etkeni
4
Q
Virulans (patojenite) adaları
A
Bakteri kromozomundaki hastalık etkeni genlerini kodlayan bölgeler
5
Q
Reverse Transcriptase
A
RNA’dan DNA üreten enzimler
6
Q
Binary fission
A
basit hücre bölünmesi (bakterilerin çoğalması)
7
Q
Plazmit
A
Direnç, bakteriyosin (toksin), virulans, konjugasyon düzenleme genleri taşırlar
Fertilite faktörleri
Aktarılabilen plazmitler seks piluslarının sentezi için gerekli genleri taşırlar
8
Q
Transpozanlar
A
Kromozom ve plazmitler arasında antibiyotik direnç genlerini taşıyan küçük DNA parçaları
9
Q
İntegronlar
A
R genlerinin oluşumunda rol oynayan özel genetik elemanlar
10
Q
Wild tip organizma
A
Mutasyona uğramamış orjinal geni taşıyan organizma
11
Q
Okzotrof mutant
A
Önceden belli bir maddeyi kullanma ve sentezleme özelliğini yitiren bakteri
Okzotrof bakterinin yeni mutantına “poüdezotrof bakteri” denir
Bu mutasyona uğramamış ana bakterilere “prototrof bakteri” denir
12
Q
resipien (Recipient)
A
Alıcı
13
Q
Konjugasyon
A
Bakterilerin plazmit aktarımı
14
Q
Transformasyon
A
Ölmüş bakterinin ortamdaki DNA’sının başka bir bakteri tarafından alınması
15
Q
Virulan bakteriyofaj
A
Virus bakteri içinde çoğalır ve bakterinin erimesiyle viruslar açığa çıkar
16
Q
Profaj ve lizojen suş
A
Bakteri kromozomu ile birleşen ve onunla birlikte çoğalan bakteriyofaj genetik maddesine profaj denir
Profajı taşıyan bakteriye lizojen suş denir
Profaj bazen kromozomdan ayrılıp otonom olarak çoğalabilir
17
Q
Fertilite faktörü
A
Fertilite faktörü taşıyan F+ erkek hücre
taşımayan F- hücre
18
Q
İnsidans
A
Belli bir zaman içerisinde çıkan yeni hastalık vakalarının sayısını ifade eder
19
Q
Prevalans
A
Belirli bir zamanda, belirli bir popülasyonda bulunan sağlam kişilerin belirli bir hastalığa yakalanma olasılığı
20
Q
Nomenklatür
A
İki terimli isimlendirme
Escherichia coli
21
Q
Riketsiyalar
A
Mayt, kene gibi çok küçük canlılar içinde çoğalan bakteriler
22
Q
Mikoplazmalar
A
Hücre duvarı olmayan bakteriler
23
Q
Mikobakteriler
A
Diğer bakterilerden farklı bir hücre duvarına sahip basiller
24
Q
Klamidyalar
A
Canlı ortamlarda ve diğer canlı hücrelerin içinde çoğalan bakteriler
25
Deaminasyon
Aminoasitlerden amin (NH2) grubunun çıkarılması
26
Dekarboksilasyon
Aminoasitlerden karboksil (COOH) grubunun çıkarılması
27
Transaminasyon
alfa-aminoasitlerdeki amin grubu, alfa-keto-asite transfer edilir
28
Bazik boyalar
Kristal viyole
Metilen mavisi
Malasit yeşili
Safranin
29
Asidik boyalar
Negatif boyama
Eozin
Asit fuksin
Nigrosin
30
Gram pozitif hücre duvarının özellikleri
Peptidoglikan, Teikoik asit ve polisakkarit içerirler
31
Gram negatif hücre duvarının özellikleri
Peptidoglikan, lipoprotein, dış membran, fosfolipid ve lipopolisakkarit içerirler
32
Flagella
Uzun
Hareketi sağlar
Kirpik antijeni
33
Fimbria-Pili ve Fimbria-Pilus
Fimbrialar sert yüzeylere veya başka hücrelere bağlanmayı sağlarlar
Bazı bakterilerin virulansı için gereklidir
Piluslar fibrialardan daha büyüktür ve konjugasyonda rol oynar
Gram pozitiflerde yok
34
Gram pozitif ve negatif bakteriler arasındaki farklar
Peptidoglikan tabaka; pozitiflerde kalın, negatiflerde ince
Teikoik asit pozitiflerde var
Periplazmik aralık negatiflerde var
Lizozime duyarlılık pozitiflerde var
35
Germisit
Mikroorganizmaları öldüren etkenler
36
Bakterisit
Bakterileri öldüren madde veya işlemler
37
Virüsit
Virüsleri öldüren madde veya işlemler
38
Fungisit
Mantarları öldüren madde veya işlemler
39
Bakteriostatik
Bakterilerin üremesini durdurucu etkenler
40
Koch kazanı (Arnold kazanı)
Basınçsız su buharı ile 100 °C'de en az 30 dakikada yapılan sterilizasyon
41
Otoklav
Basınçlı su buharı ile 100 °C'nin üzerindeki sıcaklıklarda yapılan sterilizasyon
42
Tindalizasyon
Yüksek ısıda bozulabilecek maddelerin belirli ısılarda birkaç gün üst üste tutulmasıdır
Hidrolize olabilecek çözeltiler 80-100 °C'de 30 dk
Kan, serum gibi proteinli maddeler ile aşılar 56-60 °C'de 60 dk
43
Pastör fırını
Kuru sıcak hava ile sterilizasyon
44
Mikroorganizmaların en dirençliden en dirençsize doğru sıralanması
```
Prion*
Bakteriyel spor (B. suptilis)
Mikobakteri (mycobacterium tuberculosis)
Lipid içermeyen veya küçük virüsler
Mantarlar
Vejetatif bakteriler
Lipid içeren veya orta büyüklükteki virüsler
```
45
Otoklavların biyolojik indikatörleri
Buhar otoklavı (Bacillus stearothermophilus)
Kuru ısı ve Etilen Oksit (Bacillus subtilis)
İyonize radyasyon (Bacillus pumilus)
46
Kritik malzemeler
Steril vücut alanlarına giren nesneler
47
Yarı kritik malzemeler
Steril vücut bölgelerine girmeyen nesneler
| Endoscope gibi
48
El yıkama türleri
Sosyal tip el yıkama: su ve sabunla 20 saniye
Hijyenik tip el yıkama: 3-5 ml antiseptik ile 20-30 saniye
Cerrahi tip el yıkama: Antiseptik madde ile el ve kolların dirseklere kadar 3 dakika yıkanması
49
Gram boyama aşamaları
```
Kristal viyole 2dk
Lugol 1dk
Aseton alkol 10-15sn
Sulu fuksin 30sn
Gram pozitif bakteri, "mor"
Gram negatif bakteri "pembe"
```
50
Bileşik boyamada en önemli basamak
Dekolorizasyon
51
Patogenez
Hastalığın oluşum mekanizması
52
Etiyoloji
Hastalık sebeplerini araştırıp inceleyen bilim dalı
53
Portör
Patojenin sağlıklı bireylerde taşınması
54
Sporadik hastalık
Bir hastalığın bir toplumda bireysel olarak ve nadiren görülmesi
55
Endemik hastalık
Bir hastalığın bir populasyonda sürekli olarak görülmesi
56
Epidemik hastalık
Belirli bir oranda devamlı olarak bulunan bir hastalığın aniden artması
57
Eradikasyon
Endemik bir hastalığın ortadan kaldırılması
58
Akut
Hızlı başlayan veya kısa süreli hastalık
59
Latent
Tipik hastalık belirtileri göstermeyen genel tekniklerle izlenmesi zor bakteri veya virüs enfeksiyonu
60
Focal
Belli bir dokuda yerleşen bakterilerin buradan bütün vücuda yayılabilecekleri enfeksiyon odağı
61
Bakteriemi
Kanda bakteri bulunması
62
Toksemi
Kanda toxin bulunması
63
Viremi
Kanda virüs bulunması
64
Predispozan
Zemin hazırlayan, eğilimi artıran
65
Prodromal period
Hastalığın tam gelişmesinden önceki ilk hafif belirti ve semptomlar
66
Konvelasan dönem
Nekahat, iyileşme dönemi
| Vücudun hastalık öncesi duruma dönmesi
67
Hiperparazitlik
Parazitin paraziti
| Sivrisinek - Plazmodium
68
Süperparazitlik
Bir konağın halihazırda taşıdığı parazit tarafından yeniden enfekte edilmesi
69
Multiparazitlik
Değişik türde birden çok parazitle enfekte olma
70
Rezervuar
Etken kaynağı
71
Patojenlik ve Virulans
Patojenlik: Etkenin hastalık yapabilme yeteneği, kalitatif
Virulans: Patojenliğin derecesini ifade eder, kantitatif
72
ID50 (infeksiyoz doz)
Deneklerin yarısını hastalandıran mikroorganizma sayısı
73
Tutunma organelleri
Glikokaliks / Kapsül / Slime tabakası
Adherence proteinleri
Lipoteichoic asit
Fimbriae ve pili
74
Endotoksin
(sadece) Gram negatif bakterilerin hücre duvarında yer alır*
Bakteri parçalandıktan sonra ortama yayılır
Isıya dayanıklı
Zayıf antijen*
Toksoid (toksik olmayan) forma dönmez
Orta derecede toksiktir
Hücrelerde spesifik reseptörleri bulunmaz
İnterlökin-1 ve diğer mediyatörlerin salınması ile konakta ateş yapar
Kromozomal genlerle yönetilir
Lipopolisakkarit yapıdadır*
Sadece kromozom tarafından kodlanır
Serbest salınımı yoktur
Tüm gram negatiflerde aynı etki türüne sahiptir*
75
Ekzotoksin
Bakterinin canlıyken dışarı salgıladığı toksin*
Isıya dayanıksız
Antijenik özelliği kuvvetli, antitoksin üretimini tetikler*
Toksik olmayan formu aşılarda kullanılır, Proteolitik enzim, ısı ve formalin ile inaktif forma geçer (toksoid)*
Kuvvetli toksiktir (öldürücü)*
Hücrelerdeki spesifik reseptörlere bağlanır
Konakta ateş yapmaz
Plazmid gibi ekstakromozomal genlerle yönetilir
Protein yapıdadır*
Serbest salınımı vardır
Bakteri cinsine özel etki türü vardır, herbiri farklı klinik tabloya neden olur*
76
Toksi-infeksiyöz hastalık
Etkenin vücutta çoğalarak toksin salgılaması
| Difteri, tetanus, kolera
77
Toksik hastalık
Toksinin dış ortamdan vücuda alınması
| Besin zehirlenmesi
78
İnfeksiyozite (infektivite)
Mikroorganizmanın girdiği konağa yerleşebilme ve çoğalabilme özelliği
79
Tropizm
Etkenin vücuda nereden girerse girsin kendine özgü doku veya organa (organtropizm) yönelerek orada yerleşmesi ve hastalık oluşturması
80
Vertikal yol
Anneden bebeğe plasenta yoluyla hastalık etkeninin bulaşması
81
Portantre
Enfeksiyon etkeninin vücuda girdiği yer
82
Homojen enfeksiyon
İnsandan insana bulaşan hastalık
83
Heterojen enfeksiyon
Hayvandan insana (zoonoz) bulaşan hastalık
84
Tetratojen enfeksiyon
Anne karnında bebekte hastalık yapan enfeksiyonlar
| TORCHS = Toksoplazmozis, kızamıkçık, sitomegalovirüs, herpes, frengi
85
Mantarlar
Plazma duvarlarında sterol olarak ergosterol bulundururlar
Hücre duvarlarında polisakkarit olarak mannan, glukan ve kitin bulunur
Ökaryotturlar
86
Mikoz
Mantar enfeksiyonu
87
Yüzeyel mikoz
Saç gövdesi ve yüzeyel deride
| Doku cevabı içermezler
88
Mukokutanöz mikoz
Deri, göz, sinüsler, orofarenks, dış kulak veya vajina ile ilişkilidir
89
Subkutanöz mikoz
Subkutanöz dokuların bölgesel enfeksiyonudur
90
Derin mikoz
En ciddi mantar enfeksiyonları
Bölgesel veya sistemik olabilir
Genellikle bağışıklık sistemi baskılanmış hastalarda görülürler
91
Patojenik tek hücreli hayvansal mikroorganizmaları inceleyen bilim dalı
Protozooloji
92
Yağ bezleri vücuda nasıl direnç sağlar
Bulunduğu bölgeyi ince bir tabaka halinde kaplayan "sebum" maddesini salgılayarak
93
Streptococcus pyogenes
Deride "impetigo"
| Üst solunum yollarında "anjin" yapar
94
GI bölgede salmonella büyümesini ne engeller
Floranın asetik asit ve bütirik asit üretmesi
95
Vücutta en çok ve en az m.o. bulunan bölgeler
en çok Kalın bağırsak
| en az göğüs derisi
96
Deri florası
S. epidermis
Micrococcus spp
Korinebakteri
S. aureus özellikle nazal taşıyıcıların yüz ve ellerinde bulunur
97
Dental plaktaki bakteriler
Streptococcus sanguinis
| Streptococcus mutans
98
Bordetella pertussis
Trake epiteline kolonize olur
| Boğmacaya neden olur
99
Helicobacter pylori
Midede ülser oluşumuna neden olan patojen
100
Bazı bakterilerin yerleşim bölgeleri
```
Corynebacterium diphtheriae (boğaz)
Neisseria gonorrhoeae (ürogenital epitel)
Streptococcus mutans (diş yüzeyleri)
Streptococcus salivarius (dil yüzeyleri)
Vibrio cholerae (ince bağırsak epiteli)
Escherichia coli (ince bağırsak epiteli)
Staphylococcus aureus (nazal membranlar)
Staphylococcus epidermidis (cilt)
```
101
Bakteriyi soğuk şokundan korumak için besiyerine eklenmesi gereken madde
Gliserol
102
Vajina florasında glikojeni parçalayarak laktik asit oluşturan bakteri
Lactobasillus acidophilus
103
Süperoksitin (O2-) toksik etkisinden korunmak için streptokoklar hangi enzimleri kullanırlar
Süperoksit dismutaz
| Peroksidaz
104
Virüsün infektif şekli
Olgun virüs veya virion
105
Virüsün yapısı
Nükleik asidin etrafında kapsomerlerden (kapsomerleri oluşturan alt zincirlere protomer denir) oluşan kapsid, bulunur
Bazı virüslerde en dışta zart tabakası bulunur
106
Pozitif polariteli RNA
mRNA olarak görev yapar
| Bu tarz viruslar RNA polimeraz enzimine sahip değildir
107
Negatif polariteli RNA
mRNA olarak görev yapamaz
Bu tarz viruslar önce pozitif mRNA üretmek zorundadır
RNA polimeraz enzimine sahiplerdir
108
Pseudovirion
Konak hücresindeki nükleik asit segmentlerini taşıyan virus
109
HIV hangi hücrelere bağlanır
CD4 reseptörü taşıyan yardımcı T lenfositlerine ve makrofajlara
110
Kuduz virusu hangi reseptörlere bağlanır
Asetilkolin reseptörlerine
111
Hepatit virusları nerelere bağlanır
Hepatositlere
112
Zarfsız viruslar hücre içine nasıl girer
Endositoz (fagositik vakuoller aracılığı ile) veya
| Viropeksis (pinositoz) yoluyla
113
Zarflı viruslar hücre içine nasıl girer
Endositoz (vakuol içinde) veya
Zarf tabakasının plazma membranı ile birleşmesi sonucunda (füzyon) doğrudan nükleokapsidin sitoplazma içine aktarılması suretiyle penetre olurlar
Enerji gereklidir
114
Erken mRNA transkripsiyonu
Viral nükleik asit sentezi başlamadan önce sentez edilen bütün mRNAlar erken mRNA olarak adlandırılır
115
Erken protein sentezi
Viral nükleik asit sentezi başlamadan önce sentezlenen proteinler erken protein olarak adlandırılır
Virusun yapısına girmeyen, viral nükleik asitin sentezinde rol oynayan proteinlerdir
116
Geç protein sentezi
Viral nükleik asit sentezi başladıktan sonra sentezlenen proteinlerdir
Virusun yapısına katılırlar
117
Retrovirusların çoğalması
Retroviruslardaki RNA'dan DNA sentezlenir
118
İnterferans
Bir virüsün hücreye girdikten sonra diğer virüslerin girişini engellemesi
119
Mikroskobu kim keşfetmiştir
A. V. Leeuwenhoek
120
Beta-interferon
Rekombinant gen teknolojisi ile üretilir
| Hepatit ve Multipl skleroz tedavisinde kullanılır
121
Alfa-interferon
Rekombinant gen teknolojisi ile üretilir
| Hepatit ve kanser tedavisinde kullanılır
122
Monoklonal antikor
Rekombinant gen teknolojisi ile üretilir
| Kanser tedavisinde kullanılır
123
İnterlökin
Rekombinant gen teknolojisi ile üretilir
| İmmunoloji ve kanser tedavisinde kullanılır
124
Sadece bir ucunda birden fazla flagella bulunan bakteri
Lopotrichia
125
Bakteri kapsülü
Polisakkarit yapıdadır
126
Sterilizasyon kontrolünde kullanılan biyolojik indikatör
Bacillus sterotermophylus
127
S (smooth) koloni
Düzgün kenarlı, yuvarlak, homojen görünümlü, hafif kabarık koloniler
128
R (rough) koloni
Düzgün olmayan, kenarları girintili-çıkıntılı, yüzeyi buruşuk veya granüllü koloniler
129
M (mucoid) koloni
Düzgün, yapışkan, parlak koloniler
130
L tipi koloni
Mikroskopla görülebilen, yüzeyi kabarık, granüllü, besiyeri içine uzanan koloniler
131
Mantarların eşeyli üreme şekli (teleomorf)
Askospor
Zigospor
Bazidiyospor
132
Mantarların eşeysi üreme şekli (anamorf)
Konidyum
| Konidya (çoğul)
133
El yıkamayla hastalıkların yayılmasının engellendiğini ilk savunan kişi
Ignaz P. Semmelweis
134
Penisilinin mucidi
A. Fleming
135
Anne sütü emen bebeklerdeki bağırsak florası
%90'nından fazlasını bifidobakteriler oluşturur
136
Oksijenin bakteri üremesine etkisi olduğunu keşfeden bilim insanı
Louis pasteur
