les 4 - partijdigheid: "the lawyer as a friend?" Flashcards
welke mensen staan er rond advocaat?
- cliënt
- magistraat
- tegenpartij en diens advocaat
- maatschappij: de rechtsstaat
> advocaat moet bepaalde waarden uitstralen = bepaalde verantwoordelijkheden tov maatschappij
kernwaarden advocaat (art 455 gerw)
- waardigheid = goede naam en faam van beroep respecteren + publieke functie van advocatuur
bv: cheques zonder dekking aan cliënt overhandigen - rechtschapenheid = eerlijk en oprecht zijn
> ruime uitlegging: trouw aan wetten en zeden
bv: verhandeling van gelden voor/van cliënt - kiesheid, behoorlijke beroepsuitoefening = ethisch gevoel
bv: niet optreden in ereloongeschillen van stagiair
partijdigheid van advocaat
- essentiële plicht (art 1 Codex OVB + art 6 EVRM)
> onderdeel van onafhankelijkheid in Codex
> onafhankelijkheid maakt partijdigheid mogelijk, maar gaat partijdigheid ook begrenzen
> onafhankelijkheid zowel van externe druk als van cliënt - cliënt met volle overtuiging verdedigen (art 4 C OVB)
onafhankelijkheid van advocaat
- absolute onafhankelijkheid
= van organisatorische en structurele aard
= onafhankelijk van druk - relatieve onafhankelijkheid
= wijze waarop advocaat beroep dient uit te oefenen
= systematisch belang van cliënt naar voren schuiven
voorbeelden
- niet familie verdedigen (3 COVB)
- belangenconflict (5 COVB)
- geheimhouding (7 OVB)
- onverenigbaarheden (437 gerw)
- intellectueel en financieel onafhankelijk van cliënt
> verlies van cliënt mag geen drastische gevolgen hebben op financieel vlak
> instructies cliënt niet slaafs volgen - inhoudelijke invulling onafhankelijkheid:
> algemene zorgvuldigheidsnorm
> fiduciary legal ethics
> moral activism
> special purpose friend
> ethisch minimalisme
> romantische advocaat
fiduciary legal ethics
= zaakwaarnemer, iemand die optreedt in belang van andere partij
- cliënt vertrouwt advocaat wegens expertise
> riskeert dus wanpraktijken van advocaat
> moet vertrouwen hebben dat advocaat achter belangen van cliënt staat
> gaat heel ver: sole beneficiary of the relationship - in sommige situaties kan je niet slaafs doen wat in belang van cliënt is
bv: track changes in word document nakijken dat je krijgt van tegenpartij?
bv: aktetas van tegenpartij doorzoeken
bv: document van tegenpartij op tafel doorlezen
moral activism
- redenen om af te stappen van fiduciary legal ethics? rekening houden met algemeen belang/belang tegenpartij?
bv: schrijffout van tegenpartij verbeteren (+ dit dan aan jouw cliënt vertellen)?
special purpose friend (Geens)
- relatie van advocaat-cliënt is best te vergelijken met vriend (voor een bepaald doel)
> professionele relatie overstijgt de economische sfeer en vraagt van de beroepsbeoefenaar een totale inzet en loyaliteit - eerst nagaan of je als advocaat beschikbaar en geschikt bent om zaak aan te nemen
> je kiest ook je vrienden ~ je kiest je cliënten - bij overdracht cliënt mee zoeken naar opvolger, zorgen voor nazorg en degelijke overdracht
> vrienden laat je ook niet zomaar in de kou staan - tijdens het bijstaan van de cliënt: je mag zeggen dat je het niet eens bent, maar blijven steunen
> zo zou je het bij een vriend ook doen
ethisch minimalisme
- arbeidsverdeling: ik verdedig mijn cliënt >< tegenpartij verdedigt zijn cliënt
- autonomie: als de wet het niet verbiedt ga ik het niet proactief tegenhouden
> wet zo veel mogelijk uitbuiten in voordeel van cliënt
> samenleving moet wetgeving maar aanpassen
romantische advocaat
- niet enkel instaan voor cliënt
> ook optreden tegen factoren die ingaan tegen principes van de rechtsstaat
traditionele opvatting van advocaat-cliënt relatie: kritieken (tekst)
1) het ideaal van professionele loyaliteit = toewijzing van tijd, passie en middelen –> draagt niet altijd optimaal bij aan grootste goed voor grootste aantal mensen
> maatschappelijk nadeel: verspilling van schaarse middelen
> professional wordt beschuldigd van niet op een efficiënte wijze voordelen toe te wijzen
bv: advocaat die zich bezighoudt met nalatenschappen en huwelijksproblemen van de rijken
bv: cliënt helpen belasting te omzeilen terwijl het een eerlijke belasting is
2) tactieken die de advocaat gebruikt die voordelen opleveren voor cliënt ten koste van een duidelijk geïdentificeerde tegenpartij
bv: nerveuze maar eerlijke getuige in diskrediet brengen
bv: onwetendheid van tegenpartij uitbuiten
bv: technische verdediging aanvoeren (verlopen verjaringstermijn) om schuld te verwerpen die cliënt erkent
advocaat als vriend: utilitarisme
- neiging om belangen van mensen dicht bij ons te verkiezen = redelijk want we zijn meer in staat om die mensen te helpen
- als iedereen zich bezighoudt met diegenen die dichtst bij hem staan = meest efficiënte verdeling van sociale energieën
= grootste goed voor grootst aantal mensen - kritiek: is het dan niet onze plicht om te bepalen of de inspanningen niet efficiënter aan samenleving besteed kunnen worden?
> cliënt verdedigen gebeurt obv idee van morele verantwoordelijkheid (niet kosten-batenanalyse)
advocaat als vriend: asymmetrie van motief en plicht
- natuurlijke vriendschap: relatie is wederzijds
>< advocaat - cliënt: cliënt heeft niet zelfde toewijding aan belangen advocaat
advocaat als vriend: morele vrijheid
- advocaat mag kiezen welke cliënt hij vertegenwoordigt
-morele plicht voor juridische bijstand te verlenen aan mensen die dat anders niet kunnen krijgen = uitzonderlijke plicht
> moet altijd gecompenseerd worden: dit is verantwoordelijkheid van samenleving (niet van individuele advocaat)
advocaat als vriend: immorele of illegale instructies van cliënt
- special purpose friend begrensd door de wet
> rol advocaat = rechten cliënt verdedigen binnen grenzen van de wet
>< niet: wet overtreden in belang cliënt - immoral means = moeilijkste dilemma’s van rol advocaat
> geen illegale handelingen of handelingen dat beroepsethiek schenden (dus geen sancties), maar handelingen die persoonlijk oneervol aanvoelen
bv: getuige vernederen - onderscheid:
1) handelingen die advocaat stelt als vertegenwoordiger van rechtssysteem (verjaringstermijnen inroepen)
= advocaat is moreel beschermd
2) persoonlijke immorele daden (liegen, getuige misbruiken)
= advocaat is zelf verantwoordelijk voor aangerichte schade
advocatuur: ethisch minimalisme
- ethisch minimalisme = cliënt-eerst-benadering
- ethisch minimalisme kenmerkt de corporate advocatuur
- professionele rollen en professionele ethiek als uitdrukking sociaal contract
> partijdigheid soms in spanning met algemene morele waarden
> professionele rollen zijn pas moreel aanvaardbaar als zij te begrijpen zijn als uitdrukking sociaal contract tussen beroep en samenleving
> wederkerigheid is uitgangspunt- in ruil voor toegekende voorrechten en macht van beroep moet het beroep de samenleving als geheel dienen
–> de professionele rol en invulling door de beroepsgroep moet ten goede komen aan een groter goed
- in ruil voor toegekende voorrechten en macht van beroep moet het beroep de samenleving als geheel dienen
advocatuur: ethisch minimalisme
- argumenten tegen
- autonomie = belangrijke morele waarde
> omwille van autonomie van burger moet advocaat als ethisch minimalist te werk gaan = cliënt bedienen binnen grenzen van de wet, geen oordeel of het moreel goed is of niet
> PROBLEEM: te veel nadruk op belang van individuele autonomie over andere waarden (bv: solidariteit) - ethische arbeidsverdeling = doelen van rechtssysteem worden door verschillende juridische rollen en bijhorende taakafbakening gediend
> door partijdigheid te prioriteren wordt beginsel equality of arms gediend = grootste kans op effectieve rechtsbescherming
> PROBLEEM: cliënten van corporate advocaten zijn doorgaans sociaaleconomische machtige partijen: partijdige, ethisch minimalistische houding van advocaat draagt niet bij aan werking rechtssysteem - utilisme: corporate advocaten kunnen belangrijke rol spelen in mogelijk maken van innovatie en economische groei
> PROBLEEM: dit brengt niet mee dat ethisch minimalistische beroepsethiek algemeen gerechtvaardigd is
> goed werkende vrije markt veronderstelt dat bedrijven zich houden aan bepaalde spelregels - libertarisme = staat moet zich zo weinig mogelijk moeien met samenleving = beperken tot bescherming lichamelijke integriteit, eigendom en contract
> PROBLEEM: respect voor de democratisch tot stand gekomen rechtsorde is geboden
