Les 2: Religie Flashcards
Is er zoiets al religie
Vaak gezegd dat het modern fenomeen is.
- Historici gevonden: 19e eeuwse uitvinding
- Andere historici: vroeger gewoon een deugd ipv systeem
- Deugd van betrokken zijn tot God
- Idee van religie met allemaal leden niet voor 19e eeuw
Wat is Religie
- Edward Burnett Tylor: “Religion is the belief in spiritual beings”
Invloedrijke maar problematische definitie er zijn ook religies zonder waarde aan spirituele wezens.
Wat doet religie
- Paul Tillich: “Religion is the state of being grasped by an ultimate concern”
- Geen interesse in bovennatuurlijke wezens, maar wel in wat religie effectief doet
- Problematisch, want dan zou alles wat als ultimate aanvoelt, religie zijn
4 c’s
Creed, Cult: Mythe en rite
Code, Community: niet
Intellectualisme
religie probeert zelfde vragen te beantwoorden als wetenschap en doet poging werkelijkheid te verklaren
Edward Burnett Tylor (1832-1917): Primitive Culture (1871)
-Kijken naar stadia van culturele ontwikkeling: minst ontwikkelde culturen onderaan ladder, wij als “blanke mensen” bovenaan
• Primitieve zoals volwassen kinderen, want lijken op kinderen
• Eerste die in werk overzicht gaf van animistisch geloof en bepaalde hierdoor huidige betekenis term animisme
- Idee bezieling tot stand gekomen: mensen in primitieven dromen en denken die dromen echt beleven, kunnen geen onderscheid maken
• Wetenschap en religie hebben het over hetzelfde: religie op achterhaalde manier, wetenschap op kritische manier
Richard Dawkins (1941-heden): The God Delusion (2006)
Bespreek ook verwarring tussen religie en wetenschap
James Frazer (1854-1941): The Golden Bough: A Study in Magic and Religion (1890;1900;1906-1915)
Rites technische interventies: moeilijk aan te tonen aan primitieven dat regenceremonies niet werken
•Ceremonies worden uitgevoerd, en vroeg of laat zal regenen, waardoor niet makkelijk uit te leggen dat magie niet bestaat
•Primitieven domme mensen, die dit niet snappen
Ludwig Wittgenstein (1889-1951): Remarks on Frazer’s The Golden Bough
-Werken Frazer bekritiseerd door Wittgenstein: opmerkingen en kritieken
-Waarschijnlijker dat primitieven erachter gekomen zijn dat er geen magie is (Frazer vindt dat ze te dom zijn)
-Voodoo-idee nonsens: niet geneigd te denken dat primitieven geloven dat ze andere mensen echt raken; eerder zingevende activiteit
• Weten goed waar ze mee bezig zijn om poppen te maken/pijnigen, waarom dan niet kunnen beseffen dat het niets doet?
Secularisatie: feit, descriptief gebeuren
- Proces waarbij religieuze zaken sociaal belang verliezen, niet meer van belang voor samenleving
- Te meten door bijvoorbeeld kerkgang te bekijken: effectief gedaald in westen doorheen jaren
Secularisatiethese: normatieve component, eerder theorie over secularisatie
- Proces dat we bij secularisatie zien noodzakelijk gevolg van moderniseringsprocessen
- Elke samenleving die moderniseert zal gepaard gaan met verdwijnen van religie uit samenleving
Grace Davie: “Believe without belonging”
-In jaren ’90 tot conclusie dat hoewel geconstitualiseerde religie afnam, tegelijkertijd mensen die allerlei religieuze overtuigingen behouden
• Mensen die spirituele overtuigingen hebben, maar zien zichzelf niet als religieus of behorend tot religieuze groep
-Kritiek tegen secularisatiethese: religie verdwijnt niet, maar transformeert
• Gaat van institutioneel naar niet-institutioneel fenomeen
Linda Woodhead: De opkomst van de “nones”
- Onderzoek naar steeds grotere groep mensen die “no religion” aanduiden: blijken wel religieuze overtuigingen te hebben
• Belangrijk deel gelooft in God, slechts 13% atheïstisch - Kritiek tegen secularisatiethese: mensen noemen niet meer religie, maar overtuigingen bestempelen we wel als religieuze overtuigingen
The west and the rest
- Voorgaande bevindingen gelden voor westen, maar wat met rest van de wereld?
- 30% christen, 24% moslim, 16% niet behorend tot religie
- In toekomst: meer gelovigen, niet-gelovigen lichtjes stijgen
• Komt doordat niet-gelovigen minder kinderen krijgen, gelovigen krijgen relatief veel meer kinderen
William James
- Grondleggers pragmatisme: consequenties van overtuigingen voor handelen, waarheid aan licht in praktische betekenis
- Praktijk en theorie verbonden, niet los te zien van elkaar
- Grondlegger godsdienstpsychologie
- William James (1842-1910): The Will to Believe (1896)
- Lezing James, tijdens wetenschappelijk positivisme (niets geloven voor voldoende wetenschappelijk bewijs)
- James’ empirisme: waarheid kennen is mogelijk voor mens, maar kunnen niet zeker zijn dat we deze kennen
