Leki układu współczulnego i przywspółczulnego Flashcards
Neurotransmitery ukł. współczulnego
- acetylocholina (uwalniana z neuronu przedzwojowego, działa na rec.N zwoju -> neuron pozazwojowy uwalnia NA i A do efektorów)
- noradrenalina
- adrenalina
Receptory układu adrenergicznego
a1,2 (NA ma większe powinowactwo do a)
b1, 2, 3 (A ma większe powinowactwo do b)
Efekt pobudzenia rec. a1
tylko postsynaptyczne na narządach efektorowych:
- mm. gładkie naczyń -> skurcz -> wzrost ciśnienia krwi
- mm. gładkie dróg moczowo-płciowych -> skurcz
- mm. gładkie jelit -> rozkurcz
- wątroba -> glikogenoliza, glukoneogeneza
Efekty pobudzenia rec. a2
- presynaptyczne a2:
- > hamowanie uwalniania NA, A -> sedacja i HIPOTENSJA!
- postsynaptyczne a2 na narządach efektorowych:
- > trombocyty -> agregacja
- > mm. gładkie naczyń -> skurcz (w mniejszym stopniu niż a1)
- > hamowanie uwalniania INSULINY
Efekty pobudzenia rec. b1
wyłącznie postsynaptyczne b1 na narządach efektorowych:
- serce -> efekt inotropowy +
- > efekt dromotropowy +
- > efekt chronotropowy +
- > efekt batmotropowy +
- wzrost wydzielania INSULINY, reniny i hormonu antydiuretycznego
- nasilenie lipolizy
Efekty pobudzenia rec. b2
wyłącznie postsynaptyczne na narządach efektorowych:
- > mm. gładkie (naczyń, macicy, oskrzeli, dróg moczowych, pokarmowych) -> rozkurcz
- > m. sercowy -> wzrost skurczów (mniej niż b1)
- > mm. szkieletowe i wątroba -> glikogenoliza
- > tkanka płucna -> hamowanie uwalniania histaminy
- > limfocyty -> hamowanie proliferacji
Efekty pobudzenia rec. b3
postsynaptyczne:
- > tkanka tłuszczowa -> lipoliza
- > pp
- > pęcherzyk żółciowy
- > gr.krokowy
Leki adrenomimetyczne
- a - adrenomimetyczne
- b - adrenomimetyczne
- a i b - adrenomimetyczne
- pośrednio działające adrenomimetyczne
Leki adrenolityczne
- a - adrenolityczne
- b - adrenolityczne
- a i b - adrenolityczne
Leki alfa i beta - adrenomimetyczne
Noradrenalina, adrenalina, dopamina, etylefryna, efedryna, oksilofryna!
Noradrenalina - MD
- pobudza zarówno rec. A jak i B, ale silniej Alfa
- skurcz naczyń -> wzrost ciśnienia krwi
- krótkotrwałe pobudzenie czynności serca -> następnie odruchowa bradykardia
- niewielkie zwiotczenie mięśniówki pp i oskrzeli (rec. B2)
- niewielkie podwyższenie poziomu cukru we krwi (glukoneo i hamowanie uwalniania insuliny = A1 + A2) i skurcz macicy (A1)
Noradrenalina - zastosowanie
- miejscowo przy rozległych krwawieniach
- wstrząs anafilaktyczny
- dodatek do leków miejscowo znieczulających
Adrenalina - MD
- AG rec. alfa i beta (ale mocniej beta)
- zwężenie naczyń krwionośnych
- pobudzenie akcji serca (tachykardia)
- rozszerzenie oskrzeli, rozkurcz macicy
- zahamowanie reakcji alergicznych
- wzrost stężenia cukru we krwi
Adrenalina - WSK
- wstrząs anafilaktyczny
- reanimacja serca
- dodatek do środków miejscowo znieczulających
- miejscowo w miejscu obrzęku
Adrenalina - PWSK
- jaskra
- wstrząs o etiologii niealergicznej
- poród
- rozszerzenie serca lub niewydolność pochodzenia wieńcowego
- nadczynność tarczycy, cukrzyca, nadciśnienie
Dopamina - MD
- agonista rec. D w naczyniach nerkowych, wieńcowych, trzewnych -> stymulacja cAMP, rozszerzenie naczyń
- agonista rec. Alfa i Beta -> pobudzenie czynności serca, efekt inotropowy (+)
Dopamina - WSK
- wstrząs anaflikatyczny i kardiogenny (!)
- poprawia ukrwienie nerek i filtrację nerkową
Dopamina DN
- tachykardia
- arytmie
- hipotensja
Dobutamina - MD, WSK
- syntetyczny analog dopaminy
- agonista rec. B1, B2 i A1 - adrenergiczne
- głównie działa na B1 i serce
- lek szybko działający, do krótkotrwałego leczenia ostrej niewydolności serca (kardiomiopatie), wstrząsu
- nie powoduje wyrzutu NA i nie rozszerza naczyń trzewnych i nerkowych (jak dopamina)
Dobutamina - DN
- tachykardia, arytmie
- hipotensja
- nerwowość
Etylefryna - MD
- agonista rec. alfa i beta
- dłuższy okres półtrwania
Efedryna - MD
- pośredni sympatykomimetyk (->wzrost uwalniania NA) + działanie bezpośrednie
- działa jak A, ale przechodzi przez BBB -> silne działanie ośrodkowe, pobudzenie ośrodka oddechowego i krążenia, rozszerzenie oskrzeli i zwiększenie wydolności fizycznej
Efedryna - WSK
- astma oskrzelowa
- zaburzenia krążenia, zapaść
- pobudzenie ośrodka oddechowego i krążenia po lekach działających depresyjnie na OUN
- doping u koni
Leki alfa 1, 2 - adrenomimetyczne
Wykorzystywane głównie działanie na Alfa1:
stosowane miejscowo w stanach zapalnych błon śluzowych nosa i spojówek (obkurczają naczynia):
- nafazolina
- oksymetazolina
- ksylometazolina
- fenylefryna (dodatkowo rozszerza źrenicę)
w stanach hipotonii (=hipotensji), także polekowej:
- norfenefryna
+ ksylazyna, detomidyna (nieselektywne Alfa-2-AG)
Leki alfa-1 - adrenomimetyczne - wymienić + WSK
- metoksamina
- korbadryna
- midodryna
- tramazolina
- fenylopropanolamina
- fenylefryna*!
- nafazolina*
- oksymetazolina *
- ksylometazolina*
- norfenefryna* (*-działają też na Alfa2, ale wykorzystywane pod kątem Alfa1)
- > obkurczenie naczyń, podnoszenie ciśnienia (leczenie hipotensji, wstrząsu)
- > dodatek do leków miejscowo znieczulających
Leki alfa 2 - adrenomimetyczne
- ksylazyna (też na alfa 1)
- detomidyna
- medetomidyna
- deksdemetomidyna (najsilniejszy znany agonista rec. alfa 2)
- romfidyna (duże zwierzęta)
- klonidyna!
Ksylazyna - MD
- hamuje uwalnianie NA z cz. presynaptycznej
- działanie p/bólowe, uspokajające, miorelaksacyjne
- przez dodatkowy wpływ na alfa 1 powoduje:
- hipertensję, arytmię
- skurcz mm. gładkich, m.in. macicy
- ślinienie
- silne działanie wymiotne! u kotów
Ksylazyna - WSK
- krótkotrwałe znieczulenie + sedacja + analgezja + premedykacja
- środek wymiotny u kotów
Ksylazyna - DN
- bloki serca, arytmie
- bradykardia
- spadek motoryki pp
- wzdęcia, wymioty
- hiperglikemia
- poronienia
Ksylazyna - PWSK
- ciążą
- choroby krążenia
INTERAKCJE: inne leki OUN i kardiodepresyjne
Selektywni agoniści alfa - 2 - działanie
- działanie bardzo mocno hipotensyjne
- działanie uspokajające
- krótko analgetyczne
- miorelaksujące
- premedykacja -> obniżają zapotrzebowanie na wziewne środki z.o.
Selektywni agoniści alfa-2 - DN
- hiperglikemia, drżenie mięśni
- wymioty, atonia pp
- bradykardia, spadek kurczliwości serca
- niewielki wpływ na ukł.oddechowy
- hipotermia
- przy podaniu dożylnym możliwa zapaść krążeniowa i zgon
Agoniści alfa-2 - antidotum
alfa-2 antagoniści:
- atipamezol (najbardziej selektywny -> podawany po medetomidynie i deksmedetomidynie)
- johimbina (po ksylazynie i detomidynie)
- tolazolina (nieselektywna -> działa na alfa-1,2)
Leki beta - 1,2 - adrenomimetyczne
- izoprenalina (izoproterenol)
- orcyprenalina
Izoprenalina - MD
+ beta 1:
- pobudzenie akcji serca
- glikogenoliza, lipoliza
+ beta 2:
- rozszerzenie naczyń, oskrzeli
- ma krótki czas działania
Izoprenalina - WSK
- bradykardia
- bloki serca
- wstrząs, niewydolność serca
- choroby dróg oddechowych
Izoprenalina - DN
- hipotonia
- tachykardia, arytmie (wysoce arytmogenny!)
Beta-1 AG - MD + WSK
- dobutamina
- > efekt inotropowy (+), bez wpływu na naczynia i ciśnienie krwi
- > stosowana w ostrej niewydolności serca
Leki beta-2 - adrenomimetyczne
Broncholityki:
- klenbuterol
- fenoterol
- terbutalina
- salbutamol
- albuterol
Tokolityki:
- klenbuterol
- fenoterol
- bufenina
- izoksupryna