Legbolskrabbamein (Katrín Kristjáns)

Question 1

Hversu stórt hlutfall Íslendinga fær krabbamein á lífsleiðinni?

Answer 1

1/3

Question 2

Krabbameinum raðað eftir árlegum meðalfjölda

- efstu 5 sætin

Answer 2

1. Brjóst
2. Lungu
3. Ristill
4. Húð án sortuæxla
5. Legbolur!

Question 3

Hversu stórt hlutfall er legbolskrabbamein af öllum meinum

Answer 3

3,9%

Question 4

Hver er meðalaldur við greiningu?

Answer 4

64 ára

Question 5

Hvað er algengasta krabbamein í kvenlíffærum?

Answer 5

Legbolskrabbamein

Question 6

nr. hvað er legbolskrabbmein í röð yfir algengustu dánarorsök v. krabbameina?

Answer 6

8.

Question 7

Hver eru algengustu einkenni legbolskrabbameins?

Answer 7

óeðlilegar blæðingar frá legi

• postmenopausal blæðingar
• óreglulegar blæðingar í kringum tíðahvörf

Question 8

Áhættuþættir fyrir legbolskrabbameini? (11)

Answer 8

1. Aukinn aldur
2. Estrogen meðferð
   - án þess að fá mótverkandi progestin
3. Tamoxifen meðferð
4. Byrja snemma á blæðingum
5. Sein tíðahvörf
6. Nullipara
7. PCOS
8. Offita
9. Sykursýki
10. Estrogen seytandi hormón.
11. Fjölskyldusaga um legbols- eggjastokka, brjósta eða ristilca

Basic: meira estrogen (fleiri tíðahringir) - meiri líkur á endometrial cancer.

Question 9

Hvaða syndrome tengjast endometrial cancer?

Answer 9

Lynch syndrome (HNPCC) 
Cowden sx

Question 10

Hver er aðal áhættuþáttur fyrir legbolskrabbameini af gerð 1

Answer 10

of mikið estrogen

Question 11

Verndandi þættir fyrir endometrial cancer? (3)

Answer 11

1. Þunganir
2. Hormóna getnaðarvarnir
3. (Reykingar)

Question 12

Hversu mörg % sjúklinga með blæðingu eftir tíðahvörf eru með cancer?

Answer 12

10%

Question 13

Hversu margar hafa engin einkenni?

Answer 13

5%

Question 14

Hvernig greinast þær sem hafa engin einkenni?

Answer 14

PAP stroki eða eftir hysterectomiu

Question 15

Greinist endometrial cancer seint eða snemma?

Answer 15

Snemma - vegna einkenna

Engin skimun

Question 16

Forstigsbreytingar

- skiptast í hvað og hversu mörg% þróast í cancer fyrir hvern flokk?

Answer 16

1. Simple - 1%
2. Complex - 3%
3. Simple með atypiu - 9%
4. Complex með atypiu - 29%

Question 17

Hvernig líta frumurnar út sem hafa simple eða complex hyperplasiu? (forstigsbreytingar)

Answer 17

eðlilega útlítandi.

Í complex fara að hrúgast upp kirtlar

Question 18

Konur sem eru með complex forstigsbreytingar með atypiu - meðferð?

Answer 18

Legið tekið ef þær eru búnar að eignast börn

Question 19

Greining endometrial cancer?

Answer 19

1. Saga og skoðun
2. Gyn skoðun
   - vaginal ómun
   - legslímhúð

Question 20

Vefjagerð endometrial cancer skiptist í?

Answer 20

1. Adenocarcinoma (95%)

2. Sarcoma (2-5%) - ekki mikið talað um og skiptir litlu máli

Question 21

Adenocarcinoma vefjatýpan skiptist í 6 flokka

- hverjir og hver er algengastur?

Answer 21

1. Endometrioid (75-80%)
   - hann skiptist svo í fleiri flokka
2. Serous
3. Mucnious
4. Clear cell
5. Squamous
6. Undifferentiated

Question 22

Legbolskrabbamein skiptist í 2 gerðir eftir histologiu. Hverjar eru þær?

Answer 22

1. Týpa 1
   - góða týpan
   - 80% af endometrial carcinoma
   - Gráða 1 og 2
   - Ágætar horfur, estrogen responsive
2. Týpa 2
   - slæma týpan.
   - 10-20%
   - gráða 3 og æxli af non-endometrioid vefjagerð
   - slæmar horfur
   - non estrogen responsive.

Question 23

Stigun

- hvað er gert? (4)

Answer 23

1. Tekið sýni frá pelvic skoli
2. Bilateral para-aortic eitlar teknir
3. Complete resection gerð af öllu meininu.
4. Stundum eru aðrir eitlar fjarlægðir

Question 24

Hverjir eru kostir þess að fjarlægja eitla?

Answer 24

1. Þá er fullri stigun náð
   - gefur þannig hugmynd um hverjir þurfa geisla/lyf
2. Hugsanleg áhrif á lifun

Question 25

Hverjir þurfa stigun? (6 ábendingar)

Answer 25

1. Gráða 1 með yfir 50% innvexti í endometrium 2. Gráða 2 með yfir þriðjungi innvöxt 3. Gráða 3 - alltaf 4. High risk histologiskar subtype (papillary, clear cell, squamous) 5. Ef sogæðainnvöxtur 6. Innvöxtur í cervix

Question 26

Meðferð?

Answer 26

1. Skurðaðgerð - standard aðgerð: total extra facial hysterectomy m. bilateral salphingoopharectomy 2. Eftirlit 3. Geislar - minnka líkur á local recurrence en breyta ekki lífslíkum. - ef endurkoma - geislar. 4. Krabbameinslyf - hærri stig.

Question 27

Horfur | - best að vera með hvaða vefjagerð?

Answer 27

Endometriod - þá er 5 ára lifun 68% fyrir allar gráður Serous papillary þá er 5 ára lifun 45,5% fyrir allar gerðir

Question 28

Horfur eftir gráðum

Answer 28

gráða 1 - 92,1% gráða 2 - 87,5% gráða 3 - 74,5%

Question 29

Horfur eftir stigun

Answer 29

Stig 1 - 87% stig 2 - 72% Stig 3 - 51% stig 4 - 9%

Question 30

Hvað er fyrsta stig í meðferð við legbolskrabbameini?

Answer 30

Aðgerð

Question 31

Hverjir þurfa geisla?

Answer 31

Low risk sjúklingar þurfa ekki Getur hjálpað intermediate Geislar minnka líkur á nær meinvörpum (local reccurence rate) Geislar hafa ekki áhrif á lifun!