LDEK Flashcards
Leczenie przewlekłego zapalenia kości
zależy od rozległości procesu, liczby i wielkości ognisk martwiczych oraz stanu ogólnego pacjenta.
Miejscowa implantacja antybiotyku jest podstawową metodą jego stosowania - uzyskujemy w ten sposób wysokie, stałe i długoczasowe stężenie antybiotyku w ognisku zapalnym. Ostatnio najczęściej używa się gąbki garamycynowej, w której nośnikiem antybiotyku jest wysokooczyszczony kolagen ulegający powolnej biodegradacji. Mogą wystąpić objawy wymagające zastosowania antybiotykoterapii ogólnej.
Głównym sposobem leczenia przewlekłego zapalenia kości jest postępowanie chirurgiczne - wyłyżeczkowanie zmian kostnych, usuwanie martwaków, zabiegi dekortykacji (Obwegesera)
Wskazania do zastosowania antybiotykoterapii ogólnej to:
- zaostrzenie procesu chorobowego z nasileniem objawów ogólnych i miejscowych
- zły stan ogólny chorego (choroby współistniejące)
- jako osłona w leczeniu chirurgicznym (usuwanie martwaków, dekortykacja)
Wskazania do zastosowania antybiotykoterapii ogólnej w przypadku leczenia przewlekłego zapalenia kości to:
- zaostrzenie procesu chorobowego z nasileniem objawów ogólnych i miejscowych
- zły stan ogólny chorego (choroby współistniejące)
- jako osłona w leczeniu chirurgicznym (usuwanie martwaków, dekortykacja)
Świnka (co to, objawy, leczenie)
Świnka to najczęściej występujące wirusowe ostre zapalenie gruczołów ślinowych. Jest to choroba wieku dziecięcego.
Objawy:
- obustronne obrzmienie ślinianek przyusznych, niekiedy również podżuchwowych i podjęzykowych z bolesnością (na początku jednostronne = asymetria twarzy)
- utrudnione rozwieranie szczęk
- suchość w jamie ustnej
- podwyższona temperatura ciała, dreszcze
Mogą wystąpić:
- dolegliwości ze strony jamy brzusznej (zapalenie trzustki)
- zapalenie jąder, jajników
- nieodwracalne uszkodzenie nerwu VII
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
Leczenie:
- leki przeciwbólowe, przeciwzapalne
- w ciężkich przypadkach - steroidy i gamma-globulina
Różnice w podręcznikach: W Kryście świnka jest klasyfikowana jako zapalenie “wtórne”, a w Bartkowskim jako “ostre pierwotne”
Wskazania do napromieniania nowotworów jamy ustnej:
- guzy wywodzące się z układu limfatycznego i siateczkowo-śródtkankowego
- plazmocytoma (szpiczak jednoogniskowy/mnogi)
- mięsak poprzecznie prążkowany (szczególnie typ zarodkowy wykazuje promienioczułość i chemioczułość)
- pierwotny mięsak siateczki (reticulosarcoma)
- guz Ewinga
- rak lity
- anaplastyczny rak podstawnokomórkowy (w rzadkich przypadkach nieoperacyjnych)
- nowotwory technicznie i biologicznie nieoperacyjne
W przypadku czerniaka wycięcie chirurgiczne jest leczeniem z wyboru.
Szkliwiaki - nawrotowość:
- Lity/wielokomorowy (SMA) - 25-35% (metody radykalne), 50-90% (wyłuszczenie)
- Jednokomorowy (UA) - 3,6-10% (metody radykalne), 10-25% (metody agresywne), 35% (metody zachowawcze)
- Desmoplastyczny (DA) - 40% (metody radykalne)
- Szkliwiak zewnątrzkostny/obwodowy (PA) - 16-19%
Po przewodowym podaniu artykainy mogą pojawić się utrzymujące się parestezje. Do niedoczulicy dochodzi głównie w zakresie…
nerwu językowego oraz w mniejszym stopniu nerwu zębodołowego dolnego
parestezje w obszarze nerwu zębodołowego górnego tylnego są raczej spowodowane obecnością dodatku adrenaliny w artykainie
Ropień przestrzeni skroniowej - objawy
- szczękościsk
- odczynowy obrzęk:
> okolicy ciemieniowej
> czołowej
> przyuszniczo-żwaczowej
> jarzmowej
> powiek
Ropień skrzydłowo-podniebienny
- silny ból promieniujący do skroni
- obrzęk skroni, policzka, okolicy podoczodołowej zaciskający szparę powiekową
- egzoftalmia
- szczękościsk
Ropień dołu nadkłowego
- silne bóle
- wysoka temperatura ciała
- odczynem w regionalnych węzłach chłonnych
- bolesny naciek tkanek miękkich pokrywających dół nadkłowy oraz wargi górnej z wygładzeniem bruzdy nosowo-wargowej
- obrzęk policzka, okolicy podoczodołowej, powieki dolnej i przyśrodkowego kąta oka
- wewnątrzustnie spłycenie przedsionka
Ropień przygardłowy
- silny ból promieniujący do skroni
- chrypka
- zaburzenia funkcji połykania, niekiedy oddychania,
- obrzęk okolicy pod- i zażuchwowej
- powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych i szyjnych
- szczękościsk (w zębopochodnych)
Ropień przestrzeni policzkowej
- w przypadku ropnia wewnętrznego występuje bolesne z chełbotaniem wygórowanie błony śluzowej
- w ropniu zewnątrzustnym stwierdza się początkowo twardy, bolesny naciek i obrzęk policzka, odczynowy obrzęk wargi górnej i powieki dolnej, powodując zwężenie szpary powiekowej
Objaw Vincenta
jest objawem patologicznym, charakteryzującym się trwałym porażeniem nerwu zębodołowego, najczęściej w wyniku działań jatrogennych, np. wtłoczenia korzenia zęba do kanału żuchwy.
W trakcie znieczulenia nerwu zębodołowego dolnego, dochodzi także do…
znieczulenia nerwu policzkowego i językowego - całość daje efekt zniesienia czucia połowy żuchwy, języka i wargi po stronie znieczulanej. Może wystąpić objaw “wyszczerbionej szklanki”, zaś pacjent po stronie znieczulanej odczuwa tylko dotyk, zaś ból zostaje zniesiony.
Przy prawidłowo znieczulonym n. zębodołowym może występować ból, ponieważ ozębna jest unerwiona od strony: zębodołu, dziąsła, nerwów wchodzących do miazgi. Dodatkowo podczas usuwania zębów trzonowych dolnych należy znieczulić nerw językowy i policzkowy.
Izolowane złamanie wyrostka kłykciowego żuchwy
Podczas takiego urazu dochodzi do utraty podparcia w stawie skroniowo-żuchwowym po stronie chorej. Gałąź żuchwy pociągana jest przez mięśnie ku górze ulegając skróceniu po tej stronie. Dodatkowo jednostronne działanie m. skrzydłowego bocznego po stronie przeciwnej do złamania (po stronie złamania mięsień nie działa) przemieszcza żuchwę w stronę chorą. Powstaje asymetria twarzy. Równoczesne pociąganie żuchwy ku dołowi przez mięśnie ją obniżające upośledza kontakt pomiędzy górnym i dolnym łukiem zębowym. Pojawia się zgryz otwarty w odcinku przednim, bardziej zaznaczony po stronie zdrowej.
Torbiel korzeniowa (RC)
RC przez długi czas pozostaje bezobjawowa (często wykrywana przypadkowo na RTG). W dalszych etapach wzrostu dochodzi do powstania niebolesnego wygórowania kości. Powoli postępujące wygórowanie blaszki zbitej, początkowo palpacyjnie twarde, z czasem ulega ścieńczeniu i wówczas przy dotyku pojawia się objaw chrzęstu pergaminowego (objaw Dupuytrena).
W zaawansowanych stadiach dochodzi do całkowitego zaniku części korowej kości i wówczas wyczuwalne jest chełbotanie, związane z przemieszczającą się wewnątrz torbieli przy ucisku treścią płynową. Torbiel korzeniowa nierzadko powoduje przemieszczenie sąsiednich zębów. Dolegliwości bólowe nie są częstym objawem RC, ale mogą wystąpić.
Torbiel kanału przysiecznego (ICC)
Jest trzecią co do częstości występowania torbielą kości szczękowych.
Do rozwoju torbieli dochodzi najczęściej w wieku pomiędzy 30. a 50. r.ż., jednak nierzadkie są przypadki występowania w 2. i 3. dekadzie życia, a także u ludzi starszych. Incydentalnie pojawia się również u dzieci.
Etiopatogeneza:
- Reszty nabłonkowe Malasseza - zębopochodny czynnik zapalny - 50%
- Gruczoł wydzielniczy błony śluzowej jamy nosowej, zatoki szczękowej lub podniebienia - 50%
ICC niemal trzy razy częściej rozwija się u mężczyzn.
Ibuprofen
- jest stosunkowo słabym i nieselektywnym inhibitorem cyklooksygenazy
- jego względne bezpieczeństwo wynika z wchłaniania w jelitach, a nie w żołądku
- ma krótki okres półtrwania wynoszący ok. 2h, stąd konieczność stosowania kilka razy na dobę
- dorośli: p.o. 200-400 mg co 4-6h, max dawka dobowa 3200mg
Do słabych NLPZ o krótkim okresie półtrwania zaliczamy:
- ibuprofen
- salicylany
- kwas mefenamowy
Do NLPZ o umiarkowanej sile działania zaliczamy:
naproksen
Silne NLPZ o krótkim okresie półtrwania:
- diklofenak
- flurbiprofen
- ketoprofen
- indometacyna
Silne NLPZ o długim okresie półtrwania:
piroksykam (do 86h)
Normy parametrów krzepnięcia
- liczba płytek krwi (trombocyty) - 150-300 tys./mm3
- czas protrombinowy (PT) - 14-16s
- czas kaolinowo-kefalinowy (APTT) - 37-46s
- czas krwawienia <5min w metodzie Duke’a
i <8min w metodzie Ivy
Najbezpieczniejsze antybiotyki stosowane w ciąży:
- penicyliny naturalne
- amoksycylina
- cefalosporyny
- makrolidy (z wyłączeniem klarytromycyny)
- klindamycyna
W praktyce stomatologicznej głównymi chemioterapeutykami stosowanymi u ciężarnych są:
penicyliny (amoksycylina) i cefalosporyny wszystkich generacji.
Makrolidy i klindamycyna są antybiotykami drugiego rzutu.
Dominiak 85, Kaczmarzyk 272
Śluzak zębopochodny
- posiada skłonność do miejscowego naciekania (brak torebki), ale nie daje przerzutów (półzłośliwy)
- wywodzi się z tkanki mezenchymalnej
- histologicznie zbudowany z komórek gwiaździstych i wrzecionowatych fibroblastów
- może dochodzić do znacznych rozmiarów
- szczyt zachorowalności przypada na między 2. a 4. dekadą życia
- nieznacznie częściej u kobiet
- najczęściej lokalizuje się w bocznym odcinku trzonu żuchwy, w okolicy zębów trzonowych i przedtrzonowych, a także w okolicy kąta żuchwy
- nowotwór może się również rozwijać w odcinkach nieuzębionych
- dość szybko pojawiają się pierwsze objawy (rozdęcie kości, asymetria twarzy)
- często obserwuje się przemieszczenie i rozchwianie zębów
- rzadko (tylko 2 przypadki!) obserwuje się transformację złośliwą w kierunku myxosarcoma (śluzakomięsak)
- obraz radiologiczny przybiera najczęściej wejrzenie “matowego szkła” imitując obecność zmiany włóknisto-kostnej (szczęka) bądź jedno-/wielokomorowy ubytek struktury kostnej z przegrodami dający obraz “napiętego sznura”, “baniek mydlanych”, “plastra miodu” (żuchwa)
Ryzyko wystąpienia bakteriemii w następujących procedurach:
- dekortykacja w ropnym zapaleniu kości szczękowych
- ekstrakcja zęba
- chirurgia ortognatyczna
- chirurgiczne leczenie złamań kości szczękowych
- operacja zatoki szczękowej metodą Caldwella-Lucka
- rekonstrukcje przeszczepami kostnymi
- wyłuszczenie torbieli
- resekcja kości z operacją Crile’a
- wycięcie guzów tkanek miękkich
- usunięcie płytek tytanowych po osteosyntezie
- dekortykacja w ropnym zapaleniu kości szczękowych-
58,3% - ekstrakcja zęba - 57,9%
- chirurgia ortognatyczna - 30,3%
- chirurgiczne leczenie złamań kości szczękowych-
23,2% - operacja zatoki szczękowej metodą Caldwella-Lucka-
22,2% - rekonstrukcje przeszczepami kostnymi - 18,8%
- wyłuszczenie torbieli - 17,9%
- resekcja kości z operacją Crile’a - 14,3%
- wycięcie guzów tkanek miękkich - 13,3%
- usunięcie płytek tytanowych po osteosyntezie - 8,3%
Objawy zespołu szczeliny oczodołowej górnej:
- Wytrzeszcz gałki ocznej
- Porażenie mięśni gałkoruchowych (ophthalmoplegia) - zaburzenia ruchomości gałki
- Ból głęboki w oczodole
- Ptoza (opadnięcie powieki)
- Ustalone rozszerzenie źrenicy
- Zniesienie odruchu rogówkowego
- Zaburzenia czucia w obszarze zaopatrywanym przez trzy końcowe gałęzie nerwu ocznego
Zespół szczytu/stożka oczodołowego
zespół szczeliny oczodołowej górnej + ślepota
Znieczulenie miejscowe w tkance nacieczonej zapalnie:
Ma wydłużony czas latencji.
Obniżone pH (występuje w tkankach nacieczonych zapalnie) nie pozwala na dysocjację chlorowodorków LZM i powstanie aktywnych cząstek zjonizowanych (kationowych) wpływających na przewodzenie impulsów nerwowych.
Molekularnym skutkiem podania miejscowo LZM jest:
zablokowanie kanału sodowego
Tylko postać …… LZM jest w stanie reagować ze swoistym receptorem znajdującym się w wewnętrznej powierzchni błony komórki nerwowej.
zjonizowana
Przy znieczulaniu zwiększony napływ krwi do miejsca zmienionego zapalnie powoduje….
szybsze usuwanie środka znieczulającego i opóźnienie efektu znieczulającego (wydłużenie czasu latencji).
LZM stosowane miejscowo powinny się …… wchłaniać a ……….. rozkładać
LZM stosowane miejscowo powinny się WOLNO wchłaniać a SZYBKO rozkładać
Jodopowidon
- kompleks jodu z poliwinylopirolidonem
- stosowany do odkażania skóry i błon śluzowych przed zabiegami operacyjnymi, a także do przemywania zropiałych ran
- charakteryzuje się silnym iszybkim działaniem antyseptycznym, ponieważ w zetknięciu ze skórą lub błoną śluzową ulega rozpadowi uwalniając wolny jod
- jest NAJSKUTECZNIEJSZY w zapobieganiu poekstrakcyjnej bakteriemii w porównaniu z chlorheksydyną, wodą utlenioną i grupą kontrolną
- jod charakteryzuje się właściwościami bakteriobójczymi, przetrwalnikobójczymi, grzybobójczymi, wirusobójczymi, pierwotniakobójczymi
Izopropanol
działanie przeciwbakteryjne nie zawsze zadowalające, głównie stosowany do odkażania rąk
Triklosan
składnik przeciw bakteryjny mydeł, płynów odkażających, kremów, maści oraz w pastach do zębów i płukankach. Wyparty przez lepiej działającą chlorheksydynę.
Cetylpirydyna
wykazuje skuteczność w odkażaniu i leczeniu bakteryjnych i grzybiczych zakażeń błony śluzowej jamy ustnej i gardła.
Metody stosowane w leczeniu naczyniaków:
- Zachowawcze:
- farmakologiczna - polega na podaniu hormonów sterydowych
- embolizacja selektywna - polega na zaczopowaniu naczynia perełkami szklanymi, fragmentami spongostanu itp.
- Destrukcyjne:
- obliteracja - polega na wstrzyknięciu do naczynia preparatu Varicocid, 40 lub 60% roztworu glukozy lub wrzątku soli fizjologicznej
- elektrodysykacja - zabieg elektrokoagulacji prądem diatermicznym, ma zastosowanie głównie w małych naczyniakach jamistych
- krioterapia - niewielkie, powierzchownie położone naczyniaki ; wykorzystuje się azot o temp. od -196 stopni Celsjusza na 30-60s.
- laseroterapia - naczyniaki włosowate niszczy się laserem FLPPD
- rentgenoterapia - obecnie nie jest polecana
- Chirurgiczne:
- śródguzowe podkłucie - najmniej obciążający i zarazem dość skuteczny sposób leczenia chirurgicznego, polega na mechanicznym zamknięciu dopływu krwi do guza
- wycięcie - przy małych naczyniakch jednoetapowe, przy dużych wieloetapowe
- podwiązanie tętnic doprowadzających krew do dużych naczyniaków - jest wykonywane na krótko przed właściwym zabiegiem doszczętnego wycięcia guza
- skojarzone:
- w zależności od wielkości i umiejscowienia guzów naczyniowych stosowane są różne metody
Należy jednorazowo, na 30-60 minut przed zabiegiem chirurgicznym związanym z przerwaniem ciągłości błony śluzowej jamy ustnej lub zabiegiem wymagającym interwencji w obrębie dziąsła lub okolicy okołowierzchołkowej podać:
– amoksycylinę (bez kwasu klawulanowego) lub ampicylinę (bez sulbaktamu): u dorosłych w dawce 2000 mg p.o. lub i.v., a u dzieci - 50 mg/kg m.c. p.o. lub i.v.
W przypadku alergii na antybiotyki penicylinowe należy rozważyć jednorazowe podanie na 30-60 minut przed zabiegiem jednego z czterech leków:
– klindamycyna w dawce 600 mg p.o. lub i.v. lub 20 mg/kg m.c. p.o. lub i.v. (dzieci)
– cefaleksyna w dawce 2000 mg i.v. (dorośli) lub 50 mg/kg m.c. i.v. (dzieci) – cefazolina w dawce 1000 mg i.v. (dorośli) lub 50 mg/kg m.c. i.v. (dzieci)
– ceftriakson w dawce 1000 mg i.v. (dorośli) lub 50 mg/kg m.c. i.v. (dzieci)
– azytromycynę/klarytromycyna w dawce 500 mg p.o. (dorośli) lub 15mg/kg m.c. (dzieci)
Charakterystyka lidokainy:
- jest dostępna w postaci chlorowodorków o pH wahającym się pomiędzy 5,0, a 5,5
- jej pKa wynosi 7.8
- metabolizm odbywa się w wątrobie przy udziale oksydaz i amidaz
- toksyczność lidokainy jest dwukrotnie wyższa niż prokainy i bezpośrednio zależy od podanej dawki leku
- toksyczność zależy od miejsca i sposobu podania
- dodatek epinefryny hamuje wchłanianie lidokainy z miejsca podania, tym samym zmniejszają jej stężenie w osoczu i toksyczność
- toksyczność lidokainy maleje u pacjentów stosujących równocześnie benzodiazepiny, a u osób uzależnionych od alkoholu, nawet bez uszkodzenia wątroby - rośnie
- duże znaczenie ma również w kardiologii, gdzie wykorzystuje się jej zdolności do stabilizacji błony komórkowej poprzez zahamowanie trzeciej fazy repolaryzacji komórek układu przewodzącego serca
- lidokaina jest praktycznie pozbawiona właściwości uczulających bardzo rzadko powoduje uczulenia, opisano pojedyncze przypadki nadwrażliwości typu wczesnego (o charakterze nieswoistym)
- u kobiet w ciąży leczenie rekomendowane jest w II trymestrze w zależności od potrzeby do początku trzeciego trymestru
Torbiel kanału przysiecznego (ICC)
- jest trzecią co do częstości występowania torbielą kości szczękowych.
- miejscem rozwoju jest kanał przysieczny
Etiopatogeneza:
- Reszty nabłonkowe Malasseza - zębopochodny czynnik zapalny - 50%
- Gruczoł wydzielniczy błony śluzowej jamy nosowej, zatoki szczękowej lub podniebienia - 50%
Do rozwoju torbieli dochodzi najczęściej w wieku pomiędzy 30. a 50. r.ż., jednak nierzadkie są w przypadki występowania w 2. i 3. dekadzie życia, a także u ludzi starszych. Incydentalnie pojawia się również u dzieci.
Suche, bolesne zapalenie zębodołu (ASD, AO)
- proces zapalny rozwijający się w 2-3. dobie po zabiegu wskutek zapalenia zakończeń nerwowych, zakażenia bakteryjnego wywołanego nieuformowaniem się, rozpadem lub usunięciem skrzepu
- etiologia jest wieloczynnikowa (lokalna fibrynoliza: uszkodzone tkanki zębodołu uwalniają aktywatory tkankowe (aktywator czynnika XII)
- występuje najczęściej po chirurgicznym usunięciu zęba mądrości w żuchwie
- inne czynniki predysponujące (zaburzenia krzepnięcia krwi, cukrzyca, drastyczne łyżeczkowanie, niedobory wit. B, C, D, K, nadużywanie nikotyny)
- otoczenie zębodołu nie jest zmienione zapalnie
różnicować z ropnym zapalenie zębodołu (objawy takie same; w ASD brak zmienionego zapalnie otoczenie zębodołu)
Torbiel korzeniowa (RC) - czynnik warunkujący rozpoczęcie procesu rozwoju, w jaki sposób rozpoczyna, fazy tworzenia, teorie powstania
Torbiel korzeniowa (RC)
- Faza inicjacji (tworzenie ziarniniaka okołowierzchołkowego)
- czynnikiem warunkującym rozpoczęcie procesu rozwoju są endotoksyny bakteryjne uwalniane z martwiczo zmienionej miazgi wypełniającej komorę zęba i kanały korzeniowe (przed wszystkim LPS i LTA)
- aktywują układ odpornościowy poprzez receptory rozpoznające tzw. wzorce molekularne związane z patogenami (PAMP) - Faza tworzenia torbieli
- istotną rolę odgrywają tutaj metaloproteinazy (MMP), które odpowiadają za degradację macierzy zewnątrzkomórkowej
- jedynie w 15% zmian okołowierzchołkowych dojdzie do powstania torbieli (najprawdopodobniej jest to proces zaprogramowany genetycznie)
Faza wzrostu torbieli
wzrost rozmiarów miękkotkankowej torbieli w obrębie struktury kostnej związany jest z syntezą prostaglandyn przez komórki torbieli, która odpowiada za proces resorpcji
IL-1 i IL-6 są również odpowiedzialne za proces resorpcji
Teoria martwicy centralnej (niedożywienia):
podczas powiększania się wysp nabłonkowych komórki znajdujące się w centralnej części wyspy coraz słabiej są odżywiane, aż w końcu ulegają martwicy rozpływnej, tworząc światło torbieli
Teoria ropnia:
w obrębie okołowierzchołkowej tkanki łącznej dochodzi do powstania ropnia; tkanka nabłonkowa posiadając naturalną tendencję do pokrywania odsłoniętej tkanki łącznej, otacza ścianę ropnia tworząc torebkę
Teoria zlewających się pasm nabłonka:
pasma nabłonkowe rozrastają się we wszystkich kierunkach i zlewają się ze sobą przestrzennie tworząc strukturę kuli, zamknięta w środku tkanka łączna ulega degeneracji
Artropatia SSŻ
Najczęstszą przyczyną atropatii ssż jest uraz, szczególnie przewlekły, jednak pozostałymi przyczynami tego stanu mogą być :
- czynnik zapalny
- małowartościowość wrodzona i zmiany nabyte chrząstki śródstawowej
- niedostateczna regeneracja fizjologiczna w wieku starczym (inwolucja starcza struktur stawowych)
- czynniki nerwowo-mięśniowe i parafunkcje (współruchy, ruchy mimowolne)
Cherubizm
- występuje rodzinnie
- obraz histologiczny zmian kostnych jest identyczny jak w przypadku wewnątrzkostnej zmiany olbrzymiokomórkowej (CGCL)
- nie jest schorzeniem nowotworowym
- nie stanowi wariantu dysplazji włóknistej
- przebieg schorzenia jest swoisty (obustronne niebolesne powiększenie żuchwy i często szczęk, spowodowane przekształceniem się kości w patologiczną tkankę włóknisto-kostną
- łagodne powiększenie węzłów chłonnych
- brak zajęcia SSŻ
- występuje spontaniczne zatrzymanie postępu choroby i stopniowe jej ustępowanie
Nasilenie cherubizmu w zależności od okolic zajętych przez schorzenie w skali Marcka-Kudryka:
Stopień 1: Zajęcie obu gałęzi żuchwy
Stopień 2: Zajęcie obu gałęzi żuchwy i guzów obu szczęk
Stopień 3: Masywne zajęcie obu szczęk i całej żuchwy z wyjątkiem wyrostków kłykciowych
Stopień 4: Stopień 3 + zajęcie oczodołów powodujące ucisk na gałki oczne
Ziarniniak Wegenera
Ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (ZzZN)
- charakteryzuje się rozwojem i wzrostem ziarniny w zatokach przynosowych, jamie nosa, gardle, górnych drogach oddechowych
- ziarnina charakteryzuje się obecnością licznych, zapalnie zmienionych naczyń
- rozwinięta w kilku narządach to zespół Wegenera z zapaleniem drobnych tętnic, zwłóknieniem nerek i zapaleniem kłębuszków nerkowych, promienicą
- brak skutecznych schematów leczenia
- rozpoznanie wymaga wielospecjalistycznego postępowania
U pacjentów z grupy najwyższego ryzyka wystąpienia IZW, do których należą:
– pacjenci ze sztuczną zastawką serca, w tym wszczepioną przezskórnie lub pacjenci, u których do naprawy zastawki użyto sztucznego materiału
– pacjenci z wrodzoną wadą serca:
- z wrodzoną wadą siniczą
- po operacji naprawczej wady wrodzonej serca z zastosowaniem sztucznego materiału zarówno podczas zabiegu chirurgicznego, jak i z użyciem technik przezskórnych do 6 miesięcy po zabiegu (okres niezbędny do endotelializacji sztucznego materiału) lub przez całe życie, jeśli pozostał rezydualny przeciek lub niedomykalność zastawki
– pacjenci po przebytym epizodzie IZW
Wskazania do resekcji szczytu korzenia:
- zmiany chorobowe przy wierzchołku korzenia (ziarninak, torbiel), które nie przekracza 1/3 długości korzenia
- złamania przywierzchołkowej 1/3 części korzenia z martwą miazgą
- złamanie przywierzchołkowej 1/3 części korzenia zęba z żywą miazgą i przemieszczeniem odłamu
- przedziurawienie przyszczytowej części korzenia w czasie leczenia endodontycznego
- ciało obce nad wierzchołkiem wywołujące stan zapalny
- narzędzia pozostawione w kanale podczas leczenia
- niedopełnienie szczytu kanału korzeniowego (np. przez zwapnienie kanału w części przywierzchołkowej)
Zapalenie zatok
W 30% zapalenia zatoki jest ono pochodzenia odzębowego. Bezpośrednie sądziedztwo wierzchołków korzeni zębów przedtrzonowych i trzonowych z zatoką jest przyczyną szerzenia się bakterii ze zmian okołowierzchołkowych na błonę śluzową zatoki. Urazy są rzadką przyczyną ostrego zapalenia zatok. Wtłoczenie zęba lub korzenia do zatoki w czasie ekstrakcji zawsze doprowadza do powstania jej stanu zapalnego. Bakteriami patogennymi w zapaleniach zatok zwykle są paciorkowce, gronkowce, Haemophilus influenze, bakterie beztlenowe.
Objawy kliniczne:
- ból pulsujący i rozpierający
- ból promieniujący do oka i czoła
- uczucie “drętwienia” górnych zębów
- wydzielina zapalna w świetle zatoki
W czasie RTG i disfanoskopii stwierdza się przyścienne pogrubienie śluzówki (obrzęk) lub obecność płynu w świetle zatoki (poziom płynu).
Metody leczenia KCOT:
- Oszczędzające (zachowawcze) (marsupializacja, wyłuszczenie, wyłyżeczkowanie, metoda dwuetapowa)
- Agresywne:
- wyłuszczenie lub wyłyżeczkowanie guza z mechaniczną radykalizacją obwodową
- wyłuszczenie lub wyłyżeczkowanie guza z chemiczną radykalizacją obwodową
- wyłuszczenie lub wyłyżeczkowanie guza z fizyczną radykalizacją obwodową (kriodestrukcja)
- radykalne wyłuszczenie
- Radykalne (resekcja kości)
Postępowanie w przypadku napadu dużego lub stanu padaczkowego polega na niezwłocznym przeprowadzeniu następujących czynności:
- Natychmiastowe przerwanie zabiegu
- Usunąć z jamy ustnej wszelkie materiały opatrunkowe i instrumenty
- Ułożyć pacjenta na boku i chronić przed dodatkowymi urazami
- Zabezpieczyć przed przygryzieniem języka poprzez umieszczenie między łukami zębowymi elastycznego zabezpieczenia (np. rolki bandaża)
- podać lek przeciwdrgawkowy, np. diazepam (lek z wyboru), fenytoinę, kwas walproinowy bądź fenobarbital (najlepiej i.v., a jeżeli to niemożliwe to i.m.)
- w dalszym postępowaniu chorego należy przetransportować do szpitala, najlepiej na specjalistyczny oddział neurologiczny
Współcześnie WHO wyróżnia 3 typy dysplazji włóknistej:
- monoostyczną dysplazję włóknistą (występującą w 74% przypadków)
- poliostyczną dysplazję włóknistą (około 13%)
- czaszkowo-twarzową dysplazję włóknistą (około 13%)
Postać monoostyczna dysplazji włóknistej (MFD)
- najczęściej w kościach szczękowych
- 3/4 przypadków obserwowanych jest w szczęce
- najczęściej rozpoznawana w 2. i 3. dekadzie życia
- nie stwierdza się predylekcji do płci
Postać poliostyczna dysplazji włóknistej (PFD)
- najczęściej rozpoznawana w 1. dekadzie życia
- występuje trzy razy częściej wśród kobiet
- dotyczy wielu kości (kości szczękowych zajęte są tylko w około 40%)
Postać czaszkowo-twarzowa dysplazji włóknistej (CFFD)
- wybitna predylekcja do płci męskiej
- najczęściej rozpoznawana w 2. i 3. dekadzie życia
- pierwotnie monoostyczna, tendencja do przechodzenia przez ciągłość na sąsiednie kości
- najczęściej rozpoczyna się w szczękach, wtórnie dochodzi do zajęcia kości jarzmowej, klinowej, potylicznej
Najczęstsze wskazania występują w momencie powstania dolegliwości (wskazania lecznicze)
Wskazania lecznicze do operacyjnej ekstrakcji trzecich dolnych trzonowców jest/są:
- nawracające stany zapalne (wyrzynanie dolnych zębów mądrości odbywa się bardzo powoli, ze względu na ich niewielką siłę wyrzynania, mają one w związku z tym duże trudności przebicia, dodatkowo warunki anatomiczne stwarzają trudności, co prowadzi często do zaburzeń znanych pod nazwą denticio difficilis; często występują powikłania zapalne; aż 80% jest usuwana z tego powodu)
- torbiele zawiązkowe (wokół korony niewyrzniętego zęba mogą się rozwijać te torbiele; za objaw patologiczny uważa się poszerzenie mieszka zębowego -świadczy to o degeneracji torbielowatej i formowaniu się torbieli; mogą dochodzić do dużych rozmiarów i ulegać transformacji w guzy zębopochodne; występują rzadko)
- próchnica w trzecim i drugim zębie trzonowym (rozwija się częściej niż w innych zębach ze względu na utrudnione oczyszczanie tej okolicy; należy szybko usunąć taki ząb, aby nie doszło do resorpcji korzenia dystalnego drugiego zęba trzonowego)
- bóle neuralgiczne (są spowodowane uciskiem korzeni zęba na nerw zębodołowy dolny; mają charakter neuralgiczny, promieniujący do ucha; mogą również wystąpić bóle głowy)
Zespół Hoigne:
- występuje rzadko
- przyczyną jest podanie donaczyniowe penicyliny prokainowej (brak aspiracji, zbyt duże ciśnienie)
- powstają mikrozatory w obrębie naczyń mózgowych i płucnych
- napad ustępuje zazwyczaj samoistnie po około 15-20min
- nie ma przeciwwskazań do ponownego podania penicyliny prokainowej
- należy różnicować ze wstrząsem anafilaktycznym
- występuje tachykardia i wzrost ciśnienia tętniczego
Bez względu na postać kliniczną oraz umiejscowienie gruźlicy podstawowym jej leczeniem jest …
ogólna farmakoterapia lekami przeciwprątkowymi oraz leczenie wzmacniające
Tuberkulostatyki dzieli sie na:
- podstawowe (ryfampicyna, izoniazyd, pirazynamid)
- zastępcze (streptomycyna i etambutol)
Leczenie chirurgiczne gruźlicy:
Leczenie chirurgiczne wskazane jest w:
- gruźlicy rozpływnej w celu opróżnienia “zimnych ropni”
- przewlekłej odosobnionej postaci gruźlicy węzłów chłonnych - polega na ich usunięciu.
- Kolejnym wskazaniem jest gruźlicze zapalenie kości. Należy wyłyżeczkować ograniczone zmiany i usunąć martwaki.
Wszystkie zabiegi wykonuje się w osłonie leków przeciwprątkowych.
W leczeniu miejscowym obowiązuje ponadto wykonanie sanacji jamy ustnej.
Szkliwiaki
Grupa szkliwiaków:
lity/wielokomorowy (SMA) jednokomorowy (UA) desmoplastyczny (DA) zewnątrzkostny/obwodowy (PA) złośliwy/przerzutujący (MA)
Leczenie szkliwiaków jest niemal wyłącznie chirurgiczne. Postępowaniem z wyboru większości postaci szkliwiaków w obrębie kości jest odcinkowa resekcja z zachowaniem co najmniej 0,5-1cm marginesu. Sposób postępowania powinien być każdorazowo ustalany indywidualnie.
Szkliwiaki jednokomorowe, których przebieg jest z reguły mniej agresywny mogą być leczone z zastosowaniem resekcji brzeżnej zachowującej ciągłość kości. Część autorów zaleca, aby w każdym przypadku rozpoznania śródściennego typu UA przeprowadzić postępowanie radykalne, gdyż wariant ten jest związany ze znacznie wyższą nawrotowością, niż luminalny czy intraluminalny. Rozpoznanie typu luminalnego bądź intraluminalnego upoważnia tylko do wyłuszczenia zmiany i systematycznej kontroli pacjenta, kiedy występuje nienaruszona blaszka korowa.
Szkliwiak desmoplastyczny rośnie w sposób naciekający i cechuje sie stosunkowo wysoką aktywnością osteoklastyczną. Ma wysoką tendencję do wznowy, dlatego leczenie chirurgiczne powinno mieć charakter radykalny.
Rogowaciejąco-torbielowaty guz zębopochodny typ ortokeratotyczny należy do nowotworów agresywnych miejscowo, ponieważ wzrasta w sposób naciekający, niszczy warstwę korową kości, a następnie penetruje w obręb tkanek miękkich. Z drugiej strony wzrost KCOT jest powolny i procesy niszczenia kości występują dość późno. W związku z tym stosowanie w każdym przypadku leczenia radykalnego jest niepotrzebne.
Klasyfikacja ubytków kostnych wg Harrisa:
- stopień I - proste ubytki, które charakteryzują się dostateczną ilością kości do wykonania zabiegu implantacji
- stopień II - zaawansowane ubytki, które charakteryzują się dostateczną ilością kości, lecz złą jej jakością oraz ubytki z niewystarczającą ilością tkanki kostnej do implantacji
- stopień III - złożone ubytki z dostateczną lub niedostateczną ilością tkanki kostnej do wykonania implantacji, ale zlokalizowane w przednim odcinku szczęki o bardzo wysokich wymaganiach estetycznych
Zespół Sjögrena
jest zaliczany do sialoz reumatycznych, w którego powstawaniu wskazuje się na silny udział czynników autoimmunizacyjnych, reagujących z cytoplazmą komórek wydzielniczych ślinianek.
tworzenie nacieków limfocytarnych wewnątrz gruczołu (komórkami limfoidalnymi i plazmacytarnymi), co prowadzi do nieodwracalnego zniszczenia miąższu.
występuje zwykle u kobiet w okresie przekwitania i charakteryzuje się zmianami chorobowymi dotykającymi wiele narządów
