Kristalarthropathieën: jicht & pseudojicht Flashcards
Wat zijn kristalarthropathieën?
Gewrichtsontstekingen, waarbij kristallen neerslaan in een gewricht. Verschillende aandoeningen vallen binnen deze groep, waarvan artritis urica (Jicht) en CPPD (voorheen pseudojicht) de meest voorkomende zijn.
Wat is artritis urica?
Ook wel bekend als Jicht, een vorm van acute (mono)artritis die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van natriumuraatkristallen in het synoviaal vocht.
meest voorkomende inflammatoire reumatische aandoening, 10% ontwikkelt tofeuze jicht.
Wat is de oorzaak van artritis urica?
Verstoring urinezuurmetabolisme:
- overproductie (15%)
- onvoldoende uitscheiding (85%)
Kristalvorming en neerslag –> fagocytose —> activatie inflamasoom (NALP3 –> IL-1B), ontstekingsreactie.
Wat zijn risicofactoren voor jicht?
- middelbare leeftijd
- mannelijk geslacht (1:9)
- positieve familieanamnese
- aziatisch
- nierfunctiestoornis,
- lis- en thiazidediuretica
- acetylsalicylaat
- obesitas
- hypertensie, HVZ,
- alcohol,
purinerijk dieet (!); vlees & vis, alcohol, frisdrank etc.
Wat zijn klachten van artritis urica?
- optreden (6-24 uur, veelal s’nachts),
- lokalisatie: 75% MTP-1, maar ook enkel, knie, kleine handgewrichten, pols en elleboog.
- Bij progressie naar chronische jicht: frequente aanvallen, verhoogd, duur aanvallen verhoogd, meer gewrichten en eventueel optreden van witte doorschijnende nodi (bijvoorbeeld, vingertoppen, rand van het oor, strekzijde ellenboog).
de typische patiënt met jicht is een obese man van middelbare leeftijd die midden in de nacht wakker wordt van hevige pijn in de grote teen.
Wat zijn LO bevindingen bij artritis urica?
- meestal monoartritis (ook oligo- tot polyartritis), 2. okalisatie: 75% is MTP-1, maar ook enkel, knie, kleine gewrichten, pols en elleboog.
- Chronisch: gekarakteriseerd door minder hevige artritis met vorming van tophi (palpabele subcutane nodi) gelokaliseerd op bijvoorbeeld vingertoppen, rand van het oor, strekzijde elleboog.
Wat is AO bij artritis urica?
- Gewrichtspunctie (gouden standaard): uraatkristallen (polarisatiemicroscopie: sterk negatief dubbelbrekende naaldvormige kristallen);
- echo aangedaan gewricht: icing (laagje op het kraakbeen, dubbelcontour) suggereert aanwezigheid natriumuraatkristallen;
- lab: urinezuur verhoogd, CRP verhoogd.
Hoe is artritis urica te behandelen?
- Advies (met name bij recidiverende/chronische jicht): eventueel dieetaanpassingen (met name geen bier, fructoserijke dranken), gewrichtsreductie bij overgewicht.
- Conservatief: koelen van aangedane gewricht 1-4x/dag 10-30 minuten.
- Medicamenteus:
acuut —> colchicine 1-2dd 0,5 mg, en/of NSAID, eventueel (bij intolerantie, contra-indicaties, ernst) glucocorticoïden 1 dd 20-30 mg gedurende 5-10 dagen of eenmalig intra-articulair. Colchicine 3-6 maanden voortzetten, bij intolerantie langdurige behandeling met prednison.
recidiverende/chronisch —> (3 of meer aanvallen per jaar): urinezuur verlagende therapie zoals allopurinol, eventueel febuxostat (bij intolerantie voor allopurinol) of uricosuricum (benzbromaron).
Wat is de prognose bij artritis urica?
goed, duur klachten 1-3 weken; hoge recifiefkans en kans op nierstenen (uraatstenen)
Wat is CPPD?
Calciumpyrofosfaatartritis, ook wel bekend als pseudojicht.
Een vorm van acute oligo-/polyartritis die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van calciumpyrofosfaat kristallen in het synoviaal vocht.
3e meest voorkomende inflammatoire reumatische aandoening.
Wat zijn de oorzaken van CPPD?
- idiopathische pyrofosfaatkristalvorming en neerslag —> fagocytose —> activatie inflammasoom, ontstekingsreactie.
Wat zijn risicofactoren voor CPPD?
- hoge leeftijd
- man:vrouw = 1:1
- genetisch
- hyperparathyreoïdie
- hemochromatose
- hypomagnesiëmie
- artrose
- repetitief trauma gewricht
- na stressvolle momenten zoals de ziekte van whipple.
Wat zijn de klachten bij CPPD?
- optreden (12-24 uur)
- lokalisatie: knie, pols, elleboog, schouder, zelden MTP-1 (!),
- chronisch: soms aanhoudende pijn en stijfheid van aangedane gewricht(en).
Wat is AO bij CPPD?
- gewrichtspunctie (gouden standaard): calciumpyrofosfaatkristallen (polarisatiemicroscopie: zwak-positief dubbelbrekende kistallen met romboïde configuratie);
- echo-gewricht: chondrocalcinose calcificaties (radiologisch zichtbare CPP-calcificatie) in kraakbeen.
- Lab: CRP verhoogd.
Hoe is CPPD te behandelen?
- Conservatief: koelen van aangedane gewricht 1-4x / dag 10-30 minuten.
- Medicamenteus:
acuut —> colchicine 1-2 dd 0,5 mg, en/of NSAID, eventueel (bij intolerantie, contra-indicaties, ernst) glucocorticoïden 1 dd 20-30 mg gedurende 5-10 dagen of eenmalig intra-articulair.
- Recidiverend/chronisch —> voortzetten colchicine en/of NSAID’s.
