Axiale Spondyloartritis (inclusief Bechterew) & perifere Spondyloartritis Flashcards
Wat is Spondyloartritis (SpA)?
Een verzamelnaam voor een spectrum van inflammatoire reumatische aandoeningen die een aantal gemeenschappelijke of verwante kenmerken hebben:
- ontsteking van de wervelkolom
- ontsteking van perifere gewrichten
- extra-articulaire symptomen
- structurele schade door nieuwvorming van bot
Voorheen werd een indeling gehanteerd naar ziektebeeld (bechterew, artritis psoriatica & overige subtypen), maar tegenwoordig is dat een indeling naar klinische presentatie.
Wat is de epidemiologie van spondyloartritis?
- Prevalentie van 0.5-1.5%
- sterke verschillen tussen rassen, parallel aan de frequentie van HLA-B27 in de populatie (8% blanke populatie; 4% afro-Amerikaanse populatie),
3 .axiale SpA : perifere SpA =1:1.
Wat zijn oorzaken voor SpA?
Onbekend, waarschijnlijk interactie tussen genetische predispositie en externe factoren zoals infecties en mechanische belasting.
Wat zijn risicofactoren voor SpA?
- Positieve familieanamnese
- HLA-B27 +
- vrouwelijk en mannelijk geslacht staat 1:1.
Tussen welke vormen van SpA maken we onderscheid?
- Axiale SpA
- Perifere SpA
Zowel bij axiaal als perifeer extra-articulaire manifestaties.
Wat is axiale SpA?
Chronische aandoening van met name het axiale skelet (wervelkolom, ribben en sternum) met als overheersend symptoom rugpijn, veelal met een inflammatoir karakter.
Inflammatoire rugpijn:
1. leeftijd < 40 jaar
2. sluipend begin
3. verbetering na bewegen en pijn bij rust
4. nachtelijke pijn
We maken onderscheid tussen röntgenologische axiale SpA (AS) en niet-röntgenologische axiale SpA, waarbij sprake is van sacroiliitis op de X-SI gewrichten, respectievelijk op de MRI.
Wat zijn anamnestische klachten bij axiale SpA?
- Met name rugpijn die verbeterd bij beweging en verergert in rust (inflammatoire rugpijn)
- Sternocostale en sternoclaviculaire pijn en zwelling
- Extra-articulaire klachten zoals oogklachten (pijnlijk oog, fotofobie, verlaagde visus, uveitis), darmklachten (buikpijn, diarree met bloed en slijm), huidklachten (schilferende, rode, jeukende vlekken (psoriasis), rode verheven plekken (erythema nodosum), pustels).
Wat voor LO bevindingen zien we bij axiale SpA?
- Verminderde beweeglijkheid van de wervelkolom.
Eventueel verstreken lumbale/cervicale lordose, thoracale hyperkyfose, verstreken cervicale lordose, anteflexie van het hoofd met verminderde rotatie, verminderde thoracolumbale beweeglijkheid, artralgie en artritis sterno-claviculair en sterno-costaal.
Wat is AO voor SpA?
- Labwaardes; verhoogd BSE, verhoogd CRP, HLA-B27 +.
- X-SI gewrichten: sacroiliitis zichtbaar als erosies, lokale vernauwing (kaliberwisselingen, gewrichtsspleet), onregelmatige sclerose, (gedeeltelijke) ankylose (vergoeiing).
- MRI SI-gewrichten: sacroiliitis zichtbaar als subchondraal beenmergoedeem/osteiïtis.
Wat is de behandeling voor SpA?
Zowel de röntgenologische als de niet-röntgenologische SpA worden op dezelfde wijze behandeld.
- Advies: voldoende lichaamsbeweging.
- Oefentherapie.
- Medicamenteus: NSAID’s, intra-articulaire corticosteroïden.
Afhankelijk van de presentatie: DMARD’s, biologicals.
Wat is de prognose van axiale SpA?
Slecht een deel van de patiënten met niet-röntgenologische SpA ontwikkelt in de loop der jaren een röntgenologische sacroiliitis.
Wat zijn de ASAS criteria?
Classificatie criteria voor axiale SpA;
> 3 maand rugpijn en begin van de klachten <45 jaar
+
- röntgen of MRI: sacroiliitis en minimaal één bijkomend SpA-kenmerk.
Of
- Kliniek: HLA-B27 + minimaal twee bijkomende SpA kenmerken.
Wat is perifere SpA?
Bij perifere SpA staan symptomen van artritis van perifere gewrichten, enthesitis (plaatsen waar pezen aan bot vastzitten) en dactylitis (zwelling vinger/teen) op de voorgrond.
Wat zijn klachten bij perifere SpA?
- m.n. pijnlijke en gezwollen gewrichten (artritis)
- eventueel rode aanhechting pezen aan bot (enthesitis)
- eventueel volledig opgezwollen en pijnlijke straal van hand of voet door artritis van de gewrichten van de straal met tenosynovitis (dactylitis).
Extra-articulaire klachten zoals oogklachten (pijnlijk oog, fotofobie, verlaagde visus, uveitis), darmklachten (buikpijn, diarree met bloed en slijm), huidklachten (schilferende, rode, jeukende vlekken (psoriasis), rode verheven plekken (erythema nodosum), pustels).
Wat zijn LO bevindingen bij perifere SpA?
- M.n. oligoartritis (2-4) van de grote gewrichten van de onderste extremiteiten.
- bij subtype artritis psoriatica ook polyartritis van kleine handgewrichten, enthesitis van m.n. achillespees en fascia plantaris, dactylitis en tenosynovitis.