Kraski reljef Flashcards
Rasprostiranje krasa, prekraski reljef, tipovi krasa i kraski oblici reljefa
Rajkova pecina?
Rajkova pecina se nalazi na izvoristu Malog Peka 2,5 km uzvodno od Majdampeka (koji nastaje od dve recice Rajkove i Paskove reke). Ona spada u protocne pecine kroz koju prolazi Rajkova reka koja polazi od Kapetanskih livada i posle povrsinskog toka dugog 3,6 km ponire ispod vertikalnog krecnjackog odseka.
Kroz koje faze evolucije reljefa je prosla Rajkova pecina?
Prosla je kroz 3 faze:
- faza povrsinskog toka
- faza suvog horizonta
- faza recnog horizonta
Struktura Rajkove pecine i duzina?
Kroz donji sprat pecine protice Rajkova reka. Gornji sprat pecine je suv i pod nakitom. U donjem spratu pecinska tavanica je ukrasena brojnim stalaktitima, dok su u gornjem spratu karakteristicne travertinske kade. Do sada je istrazeno 2304 m pecine.
Zlotska ili Lazareva pecina lokacija, duzina?
Zlotska ili Lazareva pecina se nalazi u istocnoj podgorini Kucaja i od Zlota je udaljena 3 km. I ova pecina je recna. Sastoji se iz dva horizonta pecinskih kanala: suvih fosilnih i recnih aktivnih. Otvor ove pecine nalazi se na izlazu iz kanjonske doline Lazareve reke. Pecina ima veci br kanala duzine 12.175m i najduza je u Srbiji.
Struktura Zlotske tj. Lazareve pećine?
Pećina ima četiri horizonta. Prvi je potopljen, drugi je rečni horizont, dok je u trećem horizontu turistički deo pećine, a četvrti horizont je predstavljen visokim suvim kanalom. Dvorane su zastupljene u podjednakim fragmentima. Stvaranje Lazareve pećinme je povezano sa evolucijom Lazareve reke.
Koji sve speleoloski objekti spadaju u Zlotske pećine?
U Zlotske pećine spadaju speleološki objekti u zaleđu Zlota:
- Vodena pećina
- Hajdučica
- Vernjikica
- Mandina pećina
- Stojkova jama
- Dubašnička jama
Pećina Vernjikica?
Pećina Vernjikica se nalazi na levoj strani kanjona Lazareve reke, 1,5 km uzvodno od Zlotske pećine. Vernjikica aje suva pećina u kojoj je izdvojeno 14 speleomorfoloških celina odnosno dvorana i suženja. Predstavlja složen sistem kanala i stepeničasto poređanih dvorana. Dužina pećinskih kanala iznosi 1015 m. Najniža dvorana je na kraju pećine i leži na 50 m ispod nivoa ulaza. Dve najviše dvorane u pećini imaju prečnik oko 60 mi visinu preko 50 m. Uređena je za turističku posetu.
Položaj i dužina Resavske pećine?
Resavska pećina se nalazi istočno od Despotovca kod sela Jelovca.Nalazi se na severnom obodu Divljakovačkog kraškog polja. Ukupna dužina istraženih kanala Resavske pećine koja su u 3 nivoa iznosi 447m.
Struktura Resavske pećine?
Od speleoloških celina ističu se Ulazna dvorana, Predvorje istorije, Kristalna dvorana, Koncertna dvorana i Koralni kanal. Od pećinskog nakita se ističu Baba i deda, Majka sa detetom, Porodica Tarana.
Pećina Risovača, lokacija i fosilni ostaci pronađeni u njoj?
Pećina Risovača je smeštena na ulazu u Aranđelovac iz pravca Topole na strmoj desnoj padini Kubršnice u starom kamenolomu. Ova pećina je bila stanište pračoveka najverovatnije neandertalca. Pronađena je fosilna fauna iz kamenog doba: pećinski medved, mamut, nosorog bizon, pećinski lav, leopard, hijena, jelen i dr.
Struktura pećine Risovače?
U pećini je izdvojeno 8 speleomorfoloških celina:
- Arheološki kanal
- Kanal frule ledenog doba
- Kaskadni kanal
- Optimistična dolina
- 3 sobe- Vesnina, Snežna koralna i ćilibarska soba
Šta su pećine i kakve mogu biti?
Pećine su podzemni kraški oblici reljefa, čiji se kanali pružaju pretežno horizontalno. U unutrašnjost krečnjačke mase pećine se pružaju u vidu više ili manje nagnutih kanala i hodnika. Smena ascedentnih i descedentnih delova pećinskih kanala je njihova posebna odlika. Pećinski kanali mogu biti stalno suvi, ali mogu imati stalne ili povbremene tokove.
Prostorni razmeštaj pećina na teritoriji Srbije?
56 pećina se nalaze u istočnoj Srbiji odnosno u Karpato-balkanidima, 17 u zapadnoj Srbiji (Jadarski blok i Unutrašnji Dinaridi) a 2 pripadaju Vardarskoj zoni. Prostorni razmeštaj pećina i jama u ovom delu Srbije u potpunosti se poklapa sa dvema izdvojenim karbonantnim platformama:
- Kučajsko-tupižnička karbonantna platforma
- Miročka karbonantna platforma
Nastanak podzemnih kraških oblika reljefa, podela i hemijski proces.
Podzemni kraški oblici reljefa su nastali hemijskom i mehaničkom erozijom atmosferske vode, koja se sa površine sliva kroz pukotinei kanale u unutrašnjost krečnjačke mase. Možemo izdvojiti dva podzemna kraška oblika: jame i pećine. Prilikom rastvaranja krečnjaka kalcijum-bikarbonat se taloži u vidu pećinskog nakita. Nerastvoreni ostatak krečnjaka ili rezidijalna glina takođe se taloži u za to najpogodnijim mestima u unutrašnjosti krečnjaka.
Veličina podzemnih kraških oblika na teritoriji Srbije,
Na teritoriji Srbije najbrojnije su kratke pećine i plitke jame. Preko 80% ispitanih speleoloških objekata imaju dužinu manju od 100m, i 4 jame dublje od 100m.
Najdublje ispitane pećine i jame na teritoriji Srbije.
Ušački pećinski sistem u kanjonu Uvca kod Sjenice je ispitan u dužini 6.185 m. Najdublje ispitana jama u Zapadnoj Srbiji je Dragov ponor kod Valjeva dubine 183 m a sa jezerom ukupne dubine 200 m. U Istočnoj Srbiji jama u Dubašnici u okolini Bora je duboka 276 m. Od ponora se izdvaja još Rakin ponor u zapadnom delu Miroča dubine 256 m.
Nadmorska visina speleoloških objekata u Srbiji.
Po nadmorskoj visini speleološki objekti imaju sledeći razmeštaj:
-35% leži ispod 500 m nv
-40% između 500-1000 m nv
-25% iznad 1000 m nv
Najviši poznati speleološki objekti su Snežnica pod Tremom na Suvoj planini 1780 m i ponor Savine reke na Mokroj gori 1560m.
Prerasti i tunelske pećine.
Za kraške terene Srbije karakteristične su prerasti i veći broj kratkih tunelskih pećina. Po svojoj veličini i lepoti ističu se tri prerasti u klisuri Vratne: Mala prerast, Velika prerast i Suva Prerast. Najviša je Velika prerast ( Šuplja stena ) na rečici Prerast na izvorištu Šaške kod Majdanpeka. Njena visina je 37 m a dužina 26 m. Prerast Samar na rečici Prerast na istočnom kraju Beljanice. Najtipičnija tunelska pećina nalazi se u dolini reke Zamne i dugačka je 155 m.
Jame i vrste jama.
Jame su proširene pretežno vertikalne pukotine nastale hemijskim rastvaranjem krečnjaka. One se na površini javljaju u vidu otvora koji se vertikalno spušta u dubinu krečnjačke mase. Otvori jama mogu biti različitih dimenzija, a najčešće su vezani za dno vrtače i predstavljaju produžetak pukotine duž koje je i sama vrtača postala. Ukoliko se jama završava manjom dvoranom u vidu pećine naziva se zvekara. Ukoliko se završava neprohodnim pukotinama naziva se bezdan. Vigledi su jame na pećinskim tavanicama kroz koji prodire svetlost u unutrašnjost pećine. Postoje još snežnice ili ledenice, njih ima na Rtnju, Kučajskim pl, Devici, Tupižnici, Suvoj pl itd.
Ušački pećinski sistem lokacija i dužina.
Ušački pećinski sistem se nalazi u kanjonu Uvca nedaleko od Sjenice. Dužina ovog pećinskog sistema iznosi 6.185 m. Zaseok Ušak selo Gornje Lopiže.
Morfologija ušačkog pećinskog sistema.
Smatralo se da postoje dve pećine međutim to je jedna sa dva ulaza. Brojni su kanali u nekoliko nivoa, dvorane, sifoni i pećinski nakit. U Miletinom dolu nedaleko od prvog ulaza nalazi se jamski deo Ušačke pećine. Pećina se nalazi u okviru specijalnog rezervata prirode Uvac. Najveći deo sistema čini Ušačka pećina koja ima 2 ulaza. Prvi je u selu Gornje Lopiže a drugi u koritu Uvca. Jama Bezdan u pećini.
Manje pećine na području Uvca.
Postoje : Tubića pećina, Baždarska pećina i Javorska pećina. U selu Lopiže u zaseoku Tubiće nalazi se Tubića pećina. Ova pećina ima 2 ulaza i povremeno je hidrološki aktivna. Ova pećina je bogata nakitom. Baždarska pećina se nalazi u selu Ursule desetak km severozapadno od Sjenice. Javorska pećina (Durulja) nalazi se u selu Bukovik. Kroz ovu pećinu protiče Kalipoljska reka, koja je ponornica i uliva se u Zlatarsko jezero.
Bogovinska pećina.
Bogovinska pećina se nalazi u Istočnoj Srbiji u ataru sela Bogovina, nedaleko od Bolkjevca. Dužina pećinskih kanala iznosi 5.842. Ova pećina je rečna i periodski plavljena. Rezultat je rada podzemnih voda, koje potiču iz sliva Bogovionske reke, a poniru u kanjonskom delu doline. Suvi horizonti u pećini su bogati nakitom. Ističu se dvorane Koncertna, Rudarska i Dolina kiklopa.
Mermerna pećina lokacija i dužina.
Mermerna pećina je smeštena nedaleko od Uroševca u selu Donjem Gadimlju na istočnom obodu Kosovske kotline. Ukupna dužina kanala iznosi 1260 m i sastoji se iz većeg broja kanala i dvorana raspoređenih na 3 sprata. Najniži deo pećine je stalno pod vodom dok srednji leži 3 m iznad rečice Klisur. Na dnu pećine se nalazi veći broj jezera od kojih su neka duboka i po 10 m.
