Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

hjúkrun0106 (H22) > Kolbrún > Flashcards

Kolbrún Flashcards

1
Q

Perfusion

A

blóðflæði til og frá lungnaháræðum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Diffusion

A

flutningur O2 og CO2 milli lungnaháræða og lungnablaðra
* fara út hærri styrk í lægri
* alveloar capiillary membrane - himna sem tryggir gott flæði á O2 og CO2

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Skortur á samhæfingu / aukið viðnám í öndunarvegi

A

Skortur á samhæfingu:
* skortur lungna á að þenjast út
* skortur á teygjanleika
* takmörkun á hreyfingu

Aukið viðnám
* samdráttur sléttra vöðva í berkjum - astmi
* þykknun á berkju slímhúðinni - krónísk berkjubólga
* teppa í öndunarvegi - tumor
* skortur á teygjanleika - lungnaþemba

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Greining öndunarbilunar

A

Saga (aðgerðir, meðferðir)
Skoðun
Lyf
Blóðgös
rtg pulm

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Öndunarbilun bráð og langvinn

A

PO2 < 60mmHg (hypoxisk öndunarbilun, súrefnisbilun)

PCO2 >50mmHg (hypercapnisk öndunarbilun, koltvísýringsbilun)

Bráð: kemur á mínútum/klukkutímum, ph<7,30

krónísk: þróast á lengri tímabili.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Hypoxemísk öndunarbilun PO2<60 mmHg

A
  • Blóð rennur frá hægri til vinstri hluta hjartans án þess að komast í snertingu við alveoli
  • Ventilation/perfusion misræmi
  • Súrefnissnautt andrúmsloft
  • Hypoventilation
  • Hindrun á súrefnisflæði frá alveoli til æðar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Hypercapnisk öndunarbilun PCO2 > 50 mmHg

A
  • Öndunarpumpan bilar
  • Co2 hleðst upp
  • Sýring blóðs (resp. Acidosis)
  • Narcosis - sljóleiki
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Orsakir öndunarbilunar

A

Taugasjúkdómar: Gullian Barre, heilastofnáverkar, MS, eitranir

Vöðvasjúkdómar: Myasthenia gravis, botulismus, efnaskipti

Sjúkdómar í brjóstkassa: kyphoscoliosis

Lungnasjúkdómar: Berkjutré (astmi, COPD), Alveolar (lungnabólga, ARDS) og Lungnaháræðar (blóðsegarek DVT)

Hjartasjúkdómar: vinstri hjartabilun, lungnabjúgur, shunt - hægri til vinstri

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Afleiðingar öndunarbilunar

A

Súrefnisskortur veldur brátt
* Vanstarfsemi flestra líffæra – lifur, vöðvar, garnir
* Mjólkursýringu (laktic acidodid)
* Samdrátt í slagæðakerfinu

Háþrýsingur í lungnablóðrás
* Hægri hjartabilun og afleidd vinstri bilun
* Polycytemia – hækkað hemotocrit

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Bráð öndunarbilun - meðferð

A
  • Súrefnisgjöf
  • Lyfjameðferð
    * Berkjuvíkkandi lyf - loftúði
    * Sterar ofl lyf
  • Meðferð með ytri öndunarvél
  • Öndunarvél
  • Færni starfsfólks
  • Útskýra allt vel
  • Athuga legu sjúklings
  • Bera mýkjandi krem á varir
  • Veita góða munnhirðu
  • Góð skráning
  • Fylgjast með lífsmörkum – stöðug mæling SaO2
  • Blóðgös mæld reglulega
  • Fylgjast með leka meðfram grímu
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

krónísk öndunarbilun

A
  • Þróast á löngum tíma
  • Slæmar horfur
  • Sömu upplýsingar og greiningar og með bráða
  • fara varlega í O2 gjöf
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Helstu sjúkdómar/Sjúklingahópar

A
  • Bráð berkjubólga
  • Lungnabólga
  • Berklar
  • Abcess í lungum
  • Empysema
  • Sveppasýkingar í lungum
  • Starfstengdir lungnasjúkdómar
  • Sarcoidosis
  • Krabbamein
  • Skurðaðgerðir á lungum
  • ALI( acut lung injury) og ARDS (acut/adult respiratory distress syndrome)
  • Blóðtappi í lungum
  • Áverkar á brjóstholi
  • Loftbrjóst (pneumothorax / haemothorax)
  • Langvinn lungnateppa (COPD
  • Lungnaþemba
  • Astmi
  • Krónísk berkjubólga
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Sjúkdómar í öndinarvegi - almennt

A

Saga
* Virkni, lífsgæði, næringarástand, svefn, breyting á öndunarmynstri, streita,
verkir. Tafla 25-5
* Fyrri heilsu, félagslega stöðu og fjölskyldusögu

Algeng einkenni
* Andnauð, hósti, aukinn slímframleiðsla, brjóstverkur, önghljóð, blóðugur
uppgangur

Líkamsskoðun - heilufarsmat

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

einkenni - Andnauð

A
  • Algengt vandamál hjá lungna- og hjartasjúklingum
  • Skyndileg mæði – loftbrjóst, bráð öndunarbilun, ofnæmi, kransæðastíflu
  • Rúmliggjandi – embolia pulm
  • Orthopnea – COPD
  • Nauðsynlegar upplýsingar við komu á sjúkrahús
    • Hvað kemur mæði af stað – hreyfing, ganga stiga, hvíld
    • Er mæði tengd öðrum þáttum - hósti
    • Skyndileg, smá saman
    • Tími dags – morgun, næturnar
    • Útafliggjandi
    • Scala 1-10
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

einkenni - Hósti

A
  • Tímasetning
    * nótt – vinstri hjartabilun, asthmi,
    * Morgun - berkjubólga
  • Fæðuinntaka – aspitation
  • Þurr ertandi í efri loftvegur - viral, ACE blokkara
  • Kopar lit - krabbamein
  • Verkur í brjóstkassa – pleura vökvi
  • Kröftugur hósti,bronchial krampa, hindrun á lofti - yfirlið
    Stöðugur hósti - áhrif á lífsgæði, orsakað skömm, þreytu, erfiðleikar við svefn, verkur
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Einkenni - hráki

A

Viðbrögð líkamans við áreiti í öndunarvegi
* Þykkt, gull, grænleitt, rautt - bakt sýking
* Þunnt slím – veiru
* Rauðleitt – krabbamein
* Rauðleitt, froðukennt – lungnabjúgur
* Vond lykt - krabbamein, sýking

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Einkenni - brjóstverkur

A
  • Er venjulega staðsettur þar sem vandamálið
  • Einstaklingar með lungnasjúkdóm oft ekki með verki
  • Hvernig eru verkirnir - miklir, stingandi, með hléum, viðvarandi, deyfa,
  • Daufur en stöðugir - krabbamein
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

einkenni - önghljóð

A

útöndun: astmi
Innöndun: berkjubólga

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Einkenni - blóðugur hósti

A
  • Ber að rannsaka
  • Lungnasýking
  • Krabbamein
  • Lungnaembolia
  • Mikið/lítið
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Líkamsmat

A

Almenn skoðun: clubbing, blámi
Efri öndunarfæri: nef, sinusar, munnur, kok, barki
Neðri öndunarfæri: Líkamsstaða, brjóstholsskoðun, lungnahlustun

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Alvarlega veikir einstaklingar

A

Stöðugt mat hjúkrunarfræðings
* Kunna á tæki og tól

Ef versnun á líðan sjúklings
* Endurmeta áðurgefnar upplýsingar
* Mæla lífsmörk
* Skoða sjúkling – lungnahlustun, skoðun, þreifing
* Óróleiki, hvílist ekki, önnur einkenni – nasaflökt, mæði, notkun hjálparvöðava,
* Öndunarvélin ekki að virka, líkamleg versnun
* Meta andlega líðan
* Meðvitundarskerðing – aukning á CO2 í blóði

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Bráð berkjubólga

A

Sýking í neðri hluta loftvegar - bráð bólga í berkju/berkjutréo

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Bráð berjubólga - Orsök

A

Oftast vírusýking, streptococcus pneumona, haemophilus influenza, mycoplasma pneumoina

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Bráð berjubólga - einkenni

A

þurr, ertandi hósti, hiti, höfuðverkur, vanlíðan, hæsi, vöðvaverkir, nætursviti, mæði, teppa, aukin slímframleiðsla, blóðugur uppgangur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Bráð berjubólga - greining

A

sputum, skoðun

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Bráð berjubólga - meðferð

A

hóstastillandi meðferð, aukinn vöðvainntekt, úðameðferð, sýklalyf- fer eftir einkennum, slímframleiðslu, greiningu á sputum sýni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Bráð berjubólga - fylgikvilli

A

lungnabólgu, bráð öndunarbilun

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Lungnabólga

A
  • Bráð sýking - í alveoli
  • Há dánartíðni
  • Orsök: bakteríur, veirur, sveppir, snýkjudýr, eiturgufur
  • Smitleið – úðasmit, innöndun, blóðrás
  • Ef varnir líkamans eru takmarkaðar
  • Minnkaður hósti eða barkakýli (reflex) nær ekki að koma í veg
    fyrir ásvelgingu
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Leiðir fyrir örverur að komast til lungna

A

ásvelging örvera frá nefkoki eða koki, innöndun örvera í loft, örverur komast í blóðrásina.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Lungnabólga - áhættuþættir

A

Áhættuþættir
* Loftmengun, reykingar
* Veirusýkingar
* Aldraðir
* Skert loftskipti – æxli, reykingar, COPD
* Lélegar varnir – neutropenia
* Grunn öndun
* Nefrenna, kokrenna, túba - Öndunarmeðferð – búnaður ekki hreinn
* Rúmliggjndi - geta ekki varið öndunarfæri fyrir utanaðkomandi
* Minnkuð meðvitund : Alkóhól neysla, heilablóðfall, höfuðáverki
* Tíðar sýklalyfjagjafir - hjá mjög veikum einstaklingum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Klínísk flokkun örvera

A
  • CAP – community - aquried pneumonia
  • HAP - Hospital - aquried pneumonia
  • VAP – Ventilator – associtated pneumonia
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

Lungnabólga - CAP - community - aquried pneumonia

A
  • Orsök: umhverfissýking, ekki verið á spítala eða ekki fengið meðferð innan 14
    daga frá upphafi einkenna bakteríur/veirur – mismunandi eftir orsökum, tafla 23-1
  • Hægt að meðhöndla heima, mögulega innlögn á spítala
  • 50% tilfella
  • Streptococca pneumonia – yngri en 60 ára
  • Haemophylus influensa – eldri en 60 ára
  • Virus – ungabörn, börn
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

Lungnabólga - HAP - Hospital - Aquried Pneumonia

A

Kemur 48 klst eftir sjúkrahúsinnlögn - fylgikvilli
* Aspiration, coma, lágur blóðþrýsingur, efnaskipta truflanir.
* Starfsfólk, úðavél
* Dánartíðni há – undirliggjandi veikindi, kostnaðasöm, veikari einstaklingar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
34
Q

Lungnabólga - VAP – Ventilator – associtated pneumonia - fylgikvilli

A
  • 48 klst eftir barkaþræðingu – intubation
  • Algengasta sýkingin á gjörgæslu
  • Dánartíðni há – undirliggjandi veikindi, kostnaðasöm, veikari einstaklingar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
35
Q

HAP - health - associated pheumonia

A

Einstaklingar sem eru ekki inniliggjandi en í samskiptum við heilbrigðisstarfsfólk
* Ónæmar bakt. á hjúkrunarheimili
* Fjölskyldumeðlimur með ónæma bakt.
* Sýklalyfjameðferð, lyfjameðferð innan 30 daga frá núverandi sýkingu
* Blóðskilun
* Vökvagjöf, sáraskiptingar í heimahúsi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
36
Q

ónæmar lífverur - lungnabólga

A

Ónæmar bakt (MDR - Multidrug-resistant) er stórt vandamál í heiminum
* Staphylococcus aureus
* Gram-neikvæðir stafir

Áhættuþættir
* Hækkandi aldur
* Ónæmisbæling
* Saga um notkun sýklalyfja
* Langvarandi notkun öndunarvéla

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
37
Q

Aspiration lungnabólga - orsök

A

Seyting frá munni eða koki niður í lungun - matur, vatn, æla, munnvatn
* Oftast vegna bakteríusýkingar - aerobes (loftháðar) og anaerobes (loftfælnar)
* Meðferð: sýklalyf
Veirur, bakteríur, sveppir eða eitraðar gufur

38
Q

Aspiration lungnabólga - áhættuþáttur

A
  • Minnkuð meðvitund – flog, svæfing, höfuðáverki, heilablóðfall, alkahólnotkun
  • Erfiðleikar við að kyngja - gag og hósta reflex lélegu
39
Q

Lungnabólga - einkenni

A

Fara eftir tegund/orsökum og undirliggjandi sjúkdómum
* Hósti, hiti, skjálfti, mæði, hröð öndun, verkur í brjóstkassa
* Uppgangur, notkun hjálparvöðva, slappleiki, hraður púls
* Hálsbólga, vöðvaverkir, útbrot, súrefnisþurrð
Aldraðir og veikburða – hafa oft ekki klassísk einkenni lungnabólgu

40
Q

lungnabólga - meðferð

A
  • Sýklalyf – IV/ per os
  • Vökvagjöf, súrefni, passa jafnvægi milli hreyfingar og hvíldar
  • Útskrift af spítala – eins fljótt og hægt er
  • Hiti lægri en 37,8
  • Púls lægri en 100
  • Öndun minni en 24 á mín
  • Systola hærri en 90 mm Hg
  • Súrefnismettun hærri en 90
41
Q

lungnabólga - meðferð

A
  • Sýklalyf – IV/ per os
  • Vökvagjöf, súrefni, passa jafnvægi milli hreyfingar og hvíldar

Útskrift af spítala – eins fljótt og hægt er
* Hiti lægri en 37,8
* Púls lægri en 100
* Öndun minni en 24 á mín
* Systola hærri en 90 mm Hg
* Súrefnismettun hærri en 90

42
Q

Lungnabólga - fylgikvillar

A
  • Atelectasis – fall á lungnablöðrum
  • Pleurisy – bólga í fleiðrunni
  • Pleural effusion – vökvi í fleirunni
  • Bacteremia – sýking í blóði
  • Pneumothorax – loft í pleura hluta lungans
  • Meningitis – heilahimnubólga
  • Acute respiratory failure - Bráð öndunarbilun
  • Septísk Shock

Absess í lungum
* Afmörkuð sýking í lunga
* Fylgikvilli aspiration/ásvelging
* RTG pulm 2 cm þykknun

Empyema
* Massív graftarsýking í pleura bili (milli lungnavefs og brjóstholsveggs)
* Fylgikvilli lungnasýkinga, berkla, sveppasýkinga
* Dren

43
Q

Lungnabólga - greining

A

Saga, líkamsmat, röntgen lungu/CT lungu - þétting sést á RTG pulm, astrup, blóðprufa/blóðræktun, hrákasýni (hvaða baktería, grams litun, ræktun, næmispróf), berkjusýni, berkjuspeglun

44
Q

Lungnabólga - hjúkrun

A
  • Tryggja loftskipti - öndunaræfingar og hóstatækni, drenstöður (við
    stöðubreytingu - anda djúpt og hósta), súrefnisgjöf – semi fowler
  • Vökva- og næringarinntekt – hiti – orka, hjartabilun, litlar orkuríkar
    máltíðir
  • Fræðsla um sjúkdóminn, orsök, einkenni, rétt notkun lyfja, forvarnir,
    hreyfing, bólusetningar
  • Mögulegir fylgikvillar - ofnæmi, lyf virki ekki, pleura vökvi
45
Q

Lungnabólga - markmið meðferðar

A
  • Eðlileg öndunarhljóð
  • Eðlilegt öndunarmynstur
  • Engin merki um hypoxia
  • Eðlileg RTG mynd af lungum
  • Eðlilegur fjöldi hvítra blóðkorna
  • Enga fylgikvilla sem tengjast lungnabólgu
46
Q

SARS - severe acute respiration syndrome

A
  • Veirusýking
  • Fyrst greint í Asíu 2003
  • Meðgöngutími 2-7 dagar

Smitleið – veiran kemst í snertingu við slímhimnur
* munn, augu, nef
* Úðasmit
* Snertismit

Einkenni: hiti, hósti, erfiðleikar við öndun, höfuðverkur, niðurgangur

Áhættuþættir
* Aldraðir, COPD, HIV, krónísk lifrarbólga, sykursýki

Einangrun
* Neikvæður þrýstingur í herbergi
* Hlífðarföt

47
Q

Berklar

A
  • Mycobacterium tuberculosis
  • Greinist aðallega í lungum
    • Heila, beinum, nýrum, hrygg
  • Vaxandi vandamál í heiminum
  • Dánartíðni hækkandi í þróunarlöndum
  • Meðgöngutími 2 - 10 vikur
  • Smitleið – loftborið smit
    • Alveoli, fjölga sér þar, stærð á dropa 1-5 μm
    • Breiðist út með blóði í lungu, nýru, bein
  • 5-10% einstaklinga sem eru með sjúkdóminn eru smitandi
  • Þættir sem auka líkur á smiti milli einstaklinga
    • Magn bakt í lofti, styrkur þeirra, tímalengd, ónæmiskerfi
48
Q

Berklar - áhættuþættir

A
  • Heimilislausir
  • Minnihlutahópar
  • Einstaklingar af erlendum uppruna
  • Einstaklingar sem búa eða vinna í stofnunum
  • Eiturlyfjaneitendur
  • Fátækt, lélegur aðgangur að heilbrigðisþjónustu
  • Ónæmisbæling
49
Q

Berklar - flokkun

A

Primary sýking
* Þegar bakt er einangruð

Falin/dulin sýking (LTBI)
* Sýktur en ekki orðinn smitandi
* Skiptir máli að hefja meðferð

Virkur sjúkdómur
* Primary
* Reactivation TB (post-primary)

50
Q

Berklar í lungum - klínísk einkenni

A

Berklar í lungum
* Tekur 2-3 vikur að þróa einkenni
* Byrjar sem þurr hósti
* Einkenni: þreyta, slappleiki, lystarleysi, þyngdartap, lágur líkamshiti, nætursviti
* Síðbúin einkenni: mæði, blóðugur hósti
* Bráð einkenni: Hár hiti, kuldahrollur, flensulík einkenni, brjóstverkir, Slímkenndur
hósti, brakhljóð við lungnahlustun/eðlileg lungnahlustun

51
Q

Berklar - fylgikvillar

A
  • Fleiðruvökvi
  • Brjóstverkur, hiti, hósti og vökvasöfnun í fleiðrunni
  • Pleural effusion
  • Empyema
  • Lungnabólga
  • Eyðing á hryggjaliðum
  • Heilahimnubólga
  • Sýking í kviðarholi
52
Q

Berklar - greinig

A
  • húðpróf,
  • hrákasýni,
  • RTG pulm,
  • líkamskoðun,
  • saga
  • 2-3 vikur eftir að meðferð hefst er ólíklegt viðkomandi sé smitandi
53
Q

Berklar - lyfjameðferð

A

Meðferð er krefjandi

Tvö stig meðferðar
* Byrjun: 8 vikur
* Framhald: 18 vikur
* LTBI - Isoniazid er gefið í 6-9 mánuði, HIV 9 mánuði

Fjögur lyf
–Isoniazid
–Rifampin (Rifadin)
–Pyrazinamide
–Ethambutol

54
Q

Acute lung injury (ALI)

A

Beinn áverki á lungu
- aspiration á magainnihaldi
- alvarlegir ákverakar á brjóstkassa
- útbreidd sýking í lungum
+ baktería, vírus, sveppir
- reykeitrun
-nærri drukknun

55
Q

ARDS - Acute respiratory distress syndrome

A
  • Óbeinn áverki á lungu
  • sepsis, shock, fjöláverkar,
  • höfnun á líffæri (t.d. lungum) eftir transplant eða cardiopulmonary bypass
  • Bólgufrumur myndast – bjúgur í interstial
  • Fellur út fibrin skán
  • Myndast hyaline membrane
    loftskipti breytast/skerðast
  • Háræðar eru í sárum – leki í háræðum
    myndast micro trombosu
56
Q

ARDS -Acute respiratory distress syndrome, orsakir, einkenni, greining, meðferð

A

Lífsógnandi sjúkdómur

Orsakir: aspiration, lyfjainntaka, lost, trauma, skurðaðgerð, blóðsjúkdómar,
lungnabólga, efnaskiptatruflanir, sepsis

Einkenni: súrefnisskortur, stíf lungu

Greining: RTG pulm - hvít lungu, BNP, ómskoðun á hjarta, astrup

Meðferð: Súrefnisgjöf, bipap/cipap - nær alltaf, vökvagjöf og næring.

57
Q

Lungnablóðtappi

A

Blóðtappi í lungum
* Blóðtappi í venuæðum líkamans, loft, fita, legvatn, sýking
* Hindra flutninga á súrefni og CO2
* Aðallega í neðri hluta lobusa

Meðferð: súrefnismeðferð, blóðþynning (að minnsta kosti 3
mánuði), skurðaðgerð

58
Q

Lungnaembolia - áhættuþættir/orsök

A
  • Segamyndun í djúpum
    bláðæðum
  • Skurðaðgerð
  • Fyrri saga um DVT
  • Illkynja sjúkdómar
  • Offita
  • Getnaðarvörn
  • Hreyfingarleysi
  • Reykingar
  • Hjartabilun
  • Þungun
  • Atrial fibrillation
  • Centra venu leggur
  • Beinbrot
  • storkukvillar
59
Q

Lungnaembolia - einkenni

A
  • Fjölbreytt og ósertæk
  • Mæði - algengast
  • Hröð öndun, hóstki, brjóstverkur, blóðsýking, brak eða surg hljóð,
    hiti, hraður hjartsláttur, yfirlið
60
Q

Lungnaembolia - fylgikvillar

A

Lungnaslag
* Drep eða blæðing í lungnablöðru
* Absess
* Fleiðruvökvi

Lungnaháþrýstingur
* Truflun í hægri slegli

61
Q

Lungnaembolia - greining

A

Emoboliu scan (CT)
* Algengasta greiningin
* Þörf á skuggaefni

D-dimer (blóðprufa)
* Getur gefið falskar niðurstöður
* Hækka ef það verður niðurbrot

Blóðgös, RTG pulmhjartalínurit, Blóðprufa (TNT/BNP, D-Dimer)

62
Q

Lungnaembolia - hjúkrun

A
  • Fyrirbygging, fræðsla, finna þá sem eru í aukinní hættu (DVT)
  • Kenna fótaæfingar - eykur blóðflæði í æðum, ekki krossleggja fætur
  • Blóðþynning – INR
  • Verkir – semi-Fowler – auðveldara að anda
  • Kvíði – fræðsla
63
Q

Lungnaembolia - bráða meðferð

A
  • Súrefnisgjöf – meta þörf
  • Vökvagjöf
  • Hypotension - vasopressagjöf
  • Hjartalínurit
  • Blóðprufur – elektrólytrar, INR, blóðhagur
  • Þvagleggur
  • Lyfjagjöf – morfín
  • Fylgikvillar – hægri hjartabilun, shock
64
Q

Sarcoidosis

A
  • Fjöllífærasjúkdómur – leggst þyngst á lungun
  • Orsök: ekki vel þekkt, talið blanda erfða- og umhverfistþátta
    • sjálfsofnæmissjúkdómur
  • Greining: 20-40 ára
  • Einkenni: oft enginn, andnauð, hósti, blóðugur uppgangur, þreyta,
    megrun, eitlastækkanir í lungum
  • Greining: RTG lungu, CT lungu, biopsia
  • Meðferð: engin meðferð, sterar,
65
Q

Lungnakrabbamein - áhætta sem tengist reykingum

A
  • Fjöldi sígaretta
  • Hve lengi viðkomandi hefur reykt
  • Hve djúpt viðkomand andar að sér
  • Hve mikil tjara og nikotín er til staðar
  • Engar síur
66
Q

Krabbi í lungum - hjúkrun

A
  • Stuðningur við greiningu, undirbúningur rannsókna
  • Meðhöndla einkenni sjúkdóms – verkir, andþyngsli
  • Fræða um mögulegar aukaverkanir meðferðar og úrræði
  • Draga úr andþyngslum - öndunaræfingar, staða, súrefnisgjöf
  • Minnka þreytu
  • Andlegur stuðningur – lélegar horfur, fræða um meðferðar möguleika, lífsgæði,
    líknandi meðferð
67
Q

Loftbrjóst

A

Loft í pleura á milli lungna og brjóstveggjar

Oft vegna brjóstholsáverka eða skurðaðgerða en getur komið án ytri orsaka

68
Q

Loftbrjóst - klínísk einkenni

A

Einkenni eru mismunandi
* Lítið: Vægur hjartsláttur, mæði
* Alvarlegt: Öndunarerfiðleikar

Getur komið spontant
* Ungir einstaklingar
* Lungnasjúdómar: COPD, ASTMI, Cystic fibrosis
* Reykingar, hávaxnir, langir karlkyns, fjölskyldusaga, fyrri saga um loftbrjóst

Vegna lyfja

69
Q

Loftbrjóst - hjúkrun

A
  • Semi-fowlers lega
  • Súrefni
  • Ef sj. inniliggjandi, þá þarf strax að setja upp brjóstholskera (thoraxdren)
  • Ef sj. ekki inniliggjandi, fylgjast með öndun
  • Forðast að sj. reyni mikið á sig, halda ró, ekki halda niðri í sér andanum
  • Ef opið loftbrjóst, setja loftþéttar umbúðir yfir sár
70
Q

Tension pneumthorax

A

Alvarlegt ástand
Einkenni: mæði, hraður hjartsláttur,
hliðrun á barka, minnkuð öndunar-
hljóð, þan á hálsæð, blámi, sviti
Meðferð: thoraxdren, skurðaðgerð

71
Q

Hjúkrunarmeðferð - skurðaðgerðir á lungu

A

Pre –op
* Saga – reykingar, sykursýki, Sofa með hátt undir höfði
* Einkenni – hósti, brjóstverkur, andnauð, blóðugur uppgangur,
þrek, öndunarmunstur
* Rannsóknir – öndunarpróf, blóðgös, þrekpróf, hjartalínurit, RTG
lungu, næringarskimun, blóðprufa
* Fræðsla – thoraxdren, öndunarstuðningsvél, öndunaræfingar,
hóstaæfingar, lífsmörk tekinn, gjörgæsla 1-2 daga
* Draga úr kvíða

Postop
–Fylgjast með hjarta- og lungnastarfsemi – ECG, astrup, spirometria test,
andnauð, blóðprufa
–Bæta loftskipti, öndun – mæla lífsmörk, astrup, öndunaræfingar, semi-
fowler ef bl.þr stabill- auðvelda loftskipti
–Vökvagjöf /næring – tapa vökva, vökvajafnvægi
–Gjörgæsla – öndunarvél þar til sj. andar sjálfur
–Verkjameðferð - kenna öndunaræfingar – tækni við að hósta
–Eftirlit með blæðingu og “supcuatneus emphysema”
–Eftirlit með thoraxdrenum
–Fjarlægir loft, blóð og vökva

72
Q

Thoraxdren

A
  • Loftþétt, sótthreinsað kerfi þar sem
    loft er sogað út um slöngu (nr 7-12)
    hæ/vi pleurabili eða medastinum
    (á milli lunga og brjóstveggs)
  • Loft dregið út í gegnum vatnslás –
    eins konar ventill
  • Mikilvægt að kerfið sé þétt
  • Myndar neikvæðan þrýsting
73
Q

Astmi

A
  • Krónískur bólgusjúkdómur
  • Berkjusamdráttur, bólga í loftvegum og slímframleiðsla
  • Afturkræfur herpingur í öndunarvegi – án meðferðar/meðferð
  • Stendur yfir í mínútu, klst., einhverja daga
  • Orsök: ofnæmi - ryk, gras, frjókorn, dýr
  • Kveikja: kuldi, hiti, veðurbreytingar, reykingar, fæði, hreyfing, stress, lyf,
    veirusýking
74
Q

Astmi - orsök

A
  • Erfðir
  • Ofnæmi – dýr, ryk, frjókorn, mygla
  • Loftmengun – ilmvötn, sígarettur, úðabrúsar útblástur
  • Bakt.- eða veiru sýking – sinusitis, veirusýking í efri loftvegi
  • Lyf – aspirin, beta blokkarar
  • Fæða – bjór, vín, þurrkaðir ávextir, rækjur, unnar kartöflur
  • Hreyfing, kuldi, þurrt loft, vélindabakflæði, hormónar, streita
75
Q

Astmi - einkenni

A

Einkenni: mæði, hósti, surg/önghljóð, þyngsli fyrir brjósti
* Eru misslæm frá einum tíma til annars – „köst“
* Einkennalaus milli kasta
* Bráður astmi: Mikil andnauð, hraður púls, sviti, central cyanosa, bradycardia
* Krónískur astmi: Þrýstingstilfinning fyrir brjósti, surg, mæði, hósti og surg seinni
hlutanætur, þykkt slím, tíðar öndunarfærasýkingar

76
Q

Astmi - greining

A

Greining: Saga, peak flow, umhverfisáreiti, frjókorn, hrákasýni,
blóðprufa, astrup, súrefnismæling, hyopcapnea, respirtatory
alkalosis, þreyta

77
Q

Astmi - fylgikvillar

A

Öndunarbilun, lungnabólga, súrefnisskortur,
vökvaójafnvægi

78
Q

Astmi - meðferð

A

Einkennameðferð, lyfjameðferð, forðast ofnæmisvalda

79
Q

Astmi - markmið meðferðar

A

Minnka bólgusvörun og berkjuauðreitni
Koma í veg fyrir breytingar á loftvegum, minnkaðan lungnaþroska, tap á
lungnastarfsemi

  • Forða frá lífshættulegum köstum
  • Draga úr versnunum
  • Koma í veg fyrir einkenni
  • Draga úr fjarvistun
  • Auka lífsgæði
80
Q

COPD

A

Langvinnur lungnateppusjúkdómur (COPD)
* Krónískur bronchitiss - sjálfstæður sjúkdómur
* Langvinn berkjubólga – hósti - uppgangur í þrjá mánuði yfir 2 ára tímabil
* Emphysema:
* Lungnaþemba – varanlegar skemmdir sem leiða til stækkunar á loftvegum distalt
við terminal bronchioles

81
Q

Krónískur bronchitis

A
  • Viðvarandi erting í öndunarvegi
  • Reykingar, umhverfisþættir
  • Slímframleiðsla eykst, veggir þykkna, starfsemi í alveoli ekki til
    staðar
  • Viðkvæmari fyrir að fá lungnabólgu, algengar á veturna
82
Q

COPD - áhættuþáttur

A
  • Reykingar 80-90 %
  • Óbeinar reykingar
  • Hækkaður aldur
  • Atvinna – ryk, eiturefni
  • Loftmengun
  • Tíðar öndunarfærasýkingar
  • Gen – alpha antitrypsin skortur
83
Q

COPD - einkenni

A
  • Þráðlátur hósti
  • Aukinn slímframleiðsla
  • Andnauð/teppa – sog og surg við öndun, lengd útöndun
  • Endurteknar öndunarfærasýkingar
  • Þyngdartap, slappleiki
  • Barrel chest
84
Q

COPD - greining

A

saga, líkamsskoðun, spirometria, astrup, RTG lungu, CT lungu, 6 mínutna göngupróf,

85
Q

COPD - meðferð

A

Lyfjameðferð: úðar, sterar
Önnur meðferð: hætta að reykja, súrefni, bólusetningar,
líkamsþjálfun, skurðaðgerðir
Meðferð: hægir á framgangi sjúkdóms, dregur úr einkennum, bætir
lífsgæði, eykur lífslíkur, fækkar versnunum
Tilgangur: hindra framgang sjúkdómsins
30% árangur að fá fólk til að hætta að reykja

86
Q

COPD Stigun

A

Stig 1 Vægur – stuttverkandi berkjuvíkkandi lyf eftir þörfum

Stig 2 Miðlungs – regluleg meðferð > 1 berkjuvíkkandi lyf lungnaendurhæfing

Stig 3 Alvarleg - innúðasterar ef tíðar versnanir

Stig 4 Mjög alvarleg - súrefnisgjöf

87
Q

Cystic fibrosis

A
  • Algengasti arfgengi sjúkdómurinn – algengari hjá hvítum
    –Báðir foreldrar – 25 % líkur
  • Greinist um 2 ára aldur hjá 70%
  • Getur haft áhrif á efri og neðri öndunarveg
    –Efri öndunarvegur – sinusitis
  • Þróun – sjúkdómur sem byrjar smærri berkjum (bronchiolitis) → fer í stærri berkjur → eyðileggur lungnavefinn
  • Slímhúðin verður þurr, auknir erfiðleikar með frásog á natrium
  • Slím þykkt – hreyfanleiki á slími minni, myndast ör, erfiðleikar við
    öndun
    –Lungu, bris, lifur, meltingarvegi,

Einkenni: hósti, surg, örvefsmyndun í lungum, öndunarbilun, dauði

Meðferð – sýklalyf, postural drainage – bank, sjúkraþjálfun

88
Q

Bronchiecrasis

A
  • Sjúkleg útvíkkun á berkjum
  • Orsök: teppa, dreifðar skemmdir á öndunarvegi, fylgikvilli tíðra
    öndunarfærasýkinga, meðfæddur galli, erfðagalli – cystic fibrosis,
    sjálfsofnæmissjúkdómur
  • Þykknun á slími, auknar líkur á að að alveoli falli saman, minnkuð
    starfsemi, minni loftskipti, öndunarfærasýkinga í neðri hluta
    lungans – er afmarkað.
89
Q

Bronchiecrasis - einkenni, greining, meðferð

A

Einkenni: krónískur hósti, aukinn slímframleiðsla, blóðugur
uppgangur, clubbing fingur, tíðar lungnabólgur

Greining: getur verið erfitt að greina, saga, CT

Meðferð: postural drainage – bank, sýklalyf, skurðaðgerð ef staðbundin sýking

90
Q

Hjúkrunargreiningar

A

Trufluð loftskipti
Hjúkrunarmeðferð við andþyngslum
Hjúkrunarmeðferð við andþyngslum
ófullnægjandi hreinsun öndunarvega
ófullnægjandi öndun
Skert athafnarþrek
Breyting á næringu ( meiri eða minni en líkamsþörf)
Hætta á sýkingu
Kvíði

hjúkrun0106 (H22) (11 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions