Jóhanna Sig Flashcards
Tóbaksjurtin
- Af sömu ætt og kartöflugras og tómatplanta
- 2500 efni í tóbaksblöðunum
- Tóbaksreykur 7000 efnasambönd
- 70 af þeim valda krabbameini
- 2-3 dropar af hreinu nikótíni er banvænn
skammtur (50 mg) - ,,Sígarettan er eina löglega varan á markaðnum
sem er banvæn þegar hún er notuð eins og til er ætlast
“ (bandaríski heilbr.ráðherrann, janúar 1990)
Nikótínfíkn
Líkamleg fíkn
* kröftugt skjótvirkt og ávanabindandi efni
* viðhalda ákveðnu magni af nikótíni í blóðinu
Vani
* tengist ákveðnum venjum
Sálræn fíkn
* félagslegur þáttur
* tilfinningar
* streita, leiði, reiði - róandi !
Nikótín losar boðefni í miðtaugakerfi
- Acetýlkólín – Efling vökuvitundar og minnis
- Noradrenalín – Efling vökuvitundar; minnkuð matarlyst
- Dópamín – Vellíðan (ávani); minnkuð matarlyst
- Serótónín - ,,Léttir lund”; minnkuð matarlyst
- Gass - Róun
- Glútamínsýra – Sennilega aukin virkni í ennisgeira
- Endorfín – Minnkuð spenna og kvíði; verkjadeyfing
Eru óbeinar reykingar skaðlegar
Já! 85% sígarettureyks fer út í andrúmsloftið og þ.a.l í lungu hjá þeim sem standa hjá.
Áhættuþættir fyrir því að ungmenni byrji tóbaksnotkun
jákætt viðhorf í garð tóbaks, tóbaksnotkun vina eða foreldra, brottfall úr skóla, búseta hjá einungis öðru foreldri, reykingar móður a meðgöngu.
Af hverju hættir fólk að reykja?
Meirihluti þeirra sem hætta að reykja gera það í kjölfar eigin veikinda eða veikinda/andláts ættingja eða vina.
ávinningur reykbindinds
Þeir sem eru hættir um 25 ára aldur hafa að jafnaði sömu lífslíkur og þeir sem aldrei hafa reykt
Þeir sem hætta um 65 ára aldur lifa að jafnaði tveimur árum lengur en þeir sem halda áfram
Íslenskir karlmenn stytta meðalævi sína um 13 ár og konur um 10 ár (reykja 1 pk/dag eða meira)
Hlutverk hjúkrunarfræðinga
- Mikilvægar fyrirmyndir
- Fyrirbyggjandi aðgerðir
- Skólahjúkrun
- Meðferð til tóbaksleysis
- 5A/5H 5R 3A
- Skólar, Sjúkrahús, heilsugæsla, þjóðfélagið
Af hverju ræða hjúkrunarfræðingar ekki reykingar
- Tímaskortur/tímaeyðsla
- Þekkingarskortur á reykleysismeðferð
- Erfitt - afskiptasemi
- Missa traust sjúklingsins
- Slæm áhrif á meðferðarsamband
- Reykingarfólk/Þeir sem hafa aldrei reykt
Breytingarferið - Hugmyndarammi Prochasa og DiClement
- Til að sjúlingurinn breyti hegðun sinni þarf
viðhorf hans að breytast - Meðferð þarf að miðast að því hvar á
breytingarferlinu sjúklingurinn er - Einstaklingar eru líklegri til að breyta eftir því
sem þeir sjálfir hafa sagt eða skrifað en því sem
þeim er sagt að gera - “Forðast tennis”
- Til að einstaklingur breyti hegðun sinni þarf
viðhorf hans að breytast - Meðferð þarf að miðast að því hvar á
breytingarferlinu viðkomandi er - Einstaklingar eru líklegri til að breyta ef þeir
ákveða það sjálfir, frekar en ef einhver annar
hefur sagt þeim að gera það
Stig 1 - Fyrirstöðstig/foríhugun
- Eru ekki að hugsa um að hætta að reykja
- Líta ekki á reykingar sem vandamál
- ómótækilegir fyrir upplýsingum um reykingar
- Eru í vörn gegn viðhorfum annarra
- einstaklingar sem eru á þessu stigi hætta ekki að reykja
- þeir sem breyta hegðun sinni fyrir þrýsting frá öðrum byrja yfirleitt að reykja aftur
Stig 1 - Markmið
Að einstaklingurinn færist yfir á undirbúningsstig (stig 2)
Stig 1 - meðferð
- Sýna umburðarlyndi og skilning
- Vinna traust
- Kostir og gallar við reykingar
- Einfaldar spurningar um reykingavenjur
- Tjá tilfinningar tengdar reykingum
Umræðan ætti að ýta undir að einstaklingurinn íhugi:
* Skaðsemi reykinga
* Kosti þess að hætta að reykja
* Sínar eigin mótsagnir
* Reykingar og streitu
* Fjárhagslegan ávinning
Stig 2 - umhugsunarstig/íhugun
- Meðvitaður um að reykingar eru vandamál
- Er að hugsa um að hætta en hefur ekki ákveðið
hvenær og hvernig - Getur varið í mörg ár
Stig 2 - markmið
að einstaklingurinn færist yfir á undirbúningsstig
